Tại buổi làm việc của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ với Liên minh HTX Việt Nam sáng ngày 29/8/2016, ông Võ Kim Cự - Bí Thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, cho biết đến nay, cả nước có hơn 150.000 THT và khoảng 20.062 HTX, chiếm khoảng 13 triệu hộ, với hơn 30 triệu lao động. Tính đến thời điểm ngày 1/7/2016, đã có 9.189 HTX tiến hành chuyển đổi, đăng ký lại theo Luật HTX năm 2012, chiếm 64% tổng số HTX cần chuyển tiếp, đăng ký lại.
Nhiều nơi chưa quan tâm đến HTX
Một số tỉnh cơ bản hoàn thành công tác tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012 trước ngày 1/7/2016 là Bắc Kạn, Bình Định, Gia Lai, Hòa Bình, Trà Vinh. Tuy nhiên, đến nay việc triển khai, thực hiện Kết luận số 56 của Bộ Chính trị còn hạn chế, việc chỉ đạo chuyển đổi, tổ chức lại HTX theo Luật HTX năm 2012 còn chậm.
Một số tỉnh đã xây dựng đề án thành lập Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX nhưng còn vướng mắc trong thủ tục nên chưa thành lập, hoặc chưa bố trí được kinh phí. Hiện nay còn 19 tỉnh, thành phố chưa có Quỹ hỗ trợ phát triển HTX.
Các chính sách hỗ trợ phát triển HTX ban hành chậm, thiếu đồng bộ, chưa sát với thực tiễn. Có nơi không quan tâm đến HTX. Chỉ một số tỉnh xây dựng chương trình phát triển kinh tế hợp tác. Có huyện có hàng chục xã nhưng không xã nào có HTX, đặc biệt không có DN thuộc lĩnh vực nông nghiệp, đây là tồn tại rất lớn. Bộ máy quản lý nhà nước đối với kinh tế hợp tác từ Trung ương đến địa phương chưa được quan tâm đúng mức, nên còn thiếu và yếu nhiều mặt. Vẫn còn 18 tỉnh chưa giao cụ thể cho cơ quan nào quản lý kinh tế hợp tác.
Thừa nhận thực tế trên, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - ông Trần Thanh Nam, cho biết còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành quản lý ở địa phương về kinh tế hợp tác. Thực tế cho thấy nơi nào địa phương quan tâm đến HTX thì nơi đó HTX phát triển rất tốt, còn nơi nào thiếu sự quan tâm thì nơi đó vắng bóng HTX.
Đánh giá cao vai trò, những nỗ lực của Liên minh HTX Việt Nam trong sự nghiệp phát triển kinh tế hợp tác, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ khẳng định, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam đã có nhiều đóng góp lớn cho quá trình phát triển HTX. Phó Thủ tướng cho biết ông đã đi nhiều nơi, tại nhiều địa phương, uy tín của Liên minh HTX từ Trung ương đến địa phương rất lớn. Nói đến HTX, các địa phương chủ yếu hỏi đến các Liên minh HTX.
|
Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ phát biểu tại buổi làm việc
Đại diện Bộ Công Thương, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, cũng đánh giá cao vai trò của Liên minh HTX Việt Nam trong việc khởi động lại hoạt động của HTX. Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết tính đến tháng 6/2016, có 4.328 HTX hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, chế biến nông lâm sản… Bộ Công Thương đã có những chương trình ký kết hợp tác với Liên minh HTX Việt Nam hỗ trợ các HTX trong nhiều lĩnh vực.
Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá rằng Quốc hội có Luật, Chính phủ có Nghị định, Chỉ thị và nhiều chính sách hỗ trợ nhưng vẫn chưa đi vào cuộc sống. Chẳng hạn, đã có quy định HTX được vay 500 triệu đồng bằng tín chấp, nhưng thực tế chưa có HTX nào vay được. Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị Liên minh HTX Việt Nam tham mưu giúp cho Chính phủ trả lời câu hỏi tại sao cơ chế chính sách chưa đi vào cuộc sống, cần sửa đổi bổ sung cái gì, cần tổ chức thực hiện ra sao.
Theo ông Mai Xuân Hùng - Ủy ban Kinh tế Quốc hội, vai trò của Liên minh HTX rất quan trọng. Liên minh không khỏe sẽ không hỗ trợ được HTX. Để hỗ trợ hiệu quả HTX trong điều kiện nguồn lực có hạn, cần tập trung đào tạo nghề, tập trung đào tạo những ngành nghề có khả năng phát triển.
Đồng hành “vực dậy” KTHT
Ông Đặng Huy Đông - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khẳng định trong bối cảnh nguồn lực hữu hạn, HTX chỉ làm những việc có tính chất ưu tiên, có sức lan tỏa lớn. Thời gian tới, nên chủ trương phát triển sản phẩm chủ lực vùng miền, có giá trị thương mại lớn, sức lan tỏa lớn phù hợp phát triển HTX.
Thứ trưởng Đặng Huy Đông cho rằng chẳng hạn với Quảng Ngãi, có thể xây dựng các HTX, Liên hiệp HTX với sản phẩm dưa hấu. Ngoài ra, cần phát triển các HTX dịch vụ cộng đồng đạt 3 - 4 tiêu chí nông thôn mới để người ta tự chăm lo điện, nước, vệ sinh môi trường. Một trong những chức năng quan trọng của Liên minh HTX là giúp xây dựng mô hình và tuyên truyền phổ biến các mô hình đó.
Trăn trở với những tồn tại của HTX, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng vẫn còn 36% HTX chưa chuyển đổi được theo mô hình HTX kiểu mới, nguyên nhân chủ yếu là vướng mắc tài chính, công nợ tồn đọng. Ngoài ra, các HTX hiện nay chủ yếu chú trọng làm dịch vụ đầu vào, chỉ có 11% HTX làm dịch vụ đầu ra. Phó Thủ tướng đề nghị cần chú trọng phát triển HTX gắn với thị trường, tập trung tiêu thụ sản phẩm cho các thành viên.
Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị Bộ Nội vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giúp cho Chính phủ sớm kiện toàn, tăng cường năng lực quản lý nhà nước đối với kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX. Tăng cường kiện toàn bộ máy từ Trung ương đến cơ sở, chấm dứt hiện tượng một số bộ ngành được quy định chức năng, nhiệm vụ nhưng triển khai yếu.
Để khắc phục tình trạng này, nhiều ý kiến cho rằng nên ủy quyền cho Liên minh HTX những vai trò mà họ có thể làm tốt. Ông Đỗ Thắng Hải - Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho rằng hiện có nhiều bộ trong đó có Bộ Công Thương đã ủy quyền về chức năng quản lý nhà nước cho doanh nghiệp.
Từ kinh nghiệm của Bộ Công Thương, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đề xuất có thể giao cho Liên minh HTX đảm nhiệm nhiều dịch vụ công, như làm các dịch vụ đầu vào, đầu ra cho sản phẩm. Chẳng hạn vừa qua, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với Liên minh HTX để hình thành đầu mối tiêu thụ nhiều loại nông sản như vải thiều, nhãn, dưa hấu, thanh long…
Kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu các bộ, ngành liên quan tăng cường xây dựng, tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật HTX, theo Luật HTX 2012, sửa đổi bổ sung Nghị định 193; tiếp tục có chính sách tín dụng ưu đãi cho THT, HTX, đặc biệt hỗ trợ xây dựng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa và bền vững.
------------------------------------------------
|
Một trong những nguyên nhân khiến HTX phát triển chưa tương thích với tiềm năng một phần là do nhận thức. Tư duy HTX kiểu cũ vẫn lởn vởn đâu đó, người ta không mặn mà với mô hình này. Mô hình HTX kiểu mới hoàn toàn khác HTX kiểu cũ, không những không thủ tiêu kinh tế hộ mà còn là một tổ chức làm gia tăng giá trị của kinh tế hộ.
Đề nghị Bộ Nội vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sớm kiện toàn năng lực, chức năng quản lý nhà nước với lĩnh vực kinh tế hợp tác, nòng cốt là HTX. Tăng cường kiện toàn bộ máy từ trung ương đến cơ sở, chấm dứt hiện tượng một số bộ ngành được quy định chức năng, nhiệm vụ nhưng triển khai thiếu đầy đủ, chưa thống nhất, rõ ràng.
Các bộ ngành liên quan tăng cường xây dựng, tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật HTX, theo Luật HTX 2012, sửa đổi bổ sung Nghị định 193. Tiếp tục có chính sách tín dụng ưu đãi cho THT, HTX, đặc biệt hỗ trợ xây dựng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị hàng hóa và bền vững.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam, bộ ngành liên quan nghiên cứu khả năng ủy thác cho Liên minh HTX Việt Nam thực hiện một số chức năng, nhiệm vụ, nhất là vấn đề cung cấp dịch vụ công. Ủy thác dịch vụ gì, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu và Liên minh HTX phải đề xuất, có đề án và nghiên cứu cặn kẽ.
Giao Bộ Nội vụ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư Pháp, Liên minh HTX Việt Nam trình Chính phủ phê duyệt điều lệ Liên minh HTX Việt Nam sau Đại hội vừa qua.
-----------------------------------------
|
Tiếp thu các ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, đề nghị Nhà nước giao cho Liên minh HTX thực hiện một số dịch vụ công hỗ trợ phát triển HTX.
Theo đó, Liên minh HTX Việt Nam sẽ làm đầu mối kết nối giữa doanh nghiệp với HTX, các địa phương, các ngành. Tích cực xây dựng chuỗi giá trị.
Liên minh HTX Việt Nam mong muốn xây dựng thí điểm một số mô hình HTX, Liên hiệp HTX cung ứng thực phẩm an toàn Việt Nam. Sau đó, cùng các ngành liên quan tổng kết ngay tại địa phương để bàn giao và nhân rộng. Để xây dựng các mô hình điểm này, cần có một phần kinh phí, gọi là hỗ trợ vốn “mồi” cho các mô hình để các HTX, Liên hiệp HTX phát triển ngay tại địa phương.
Liên minh HTX cũng đề nghị các bộ ngành tham gia góp ý kiến cho Liên minh HTX Việt Nam nhằm hoàn thiện Điều lệ Liên minh HTX Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
-----------------------------------------
|
Trong bối cảnh nguồn lực hữu hạn, không thể vươn ra làm được các thứ mà chúng ta muốn làm cho HTX nên nguyên tắc là chỉ làm những việc có tính chất ưu tiên.
5 năm tới, nên tập trung phát triển một số chuỗi giá trị bền vững tạo sản phẩm có sức lan tỏa trên toàn quốc, dự tính khoảng 15 - 16 sản phẩm ở Đồng bằng sông Cửu Long, đó là chương trình chung của Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Thời gian tới, chúng tôi chủ trương sẽ phát triển sản phẩm chủ lực ở vùng miền có giá trị thương mại lớn, sức lan tỏa lớn, phù hợp phát triển HTX, xây dựng HTX, Liên hiệp HTX.
Về phát triển HTX dịch vụ cộng đạt 3 - 4 tiêu chí nằm trong nông thôn mới để xây dựng mô hình HTX cộng đồng, chúng tôi đang đề xuất với chính phủ, Thủ tướng thông qua. Một trong những chức năng quan trọng của Liên minh là giúp xây dựng mô hình và tuyên truyền phổ biến các mô hình đó.
-------------------------------------------
|
Có thể giao cho Liên minh HTX thực hiện các dịch vụ đầu vào hỗ trợ các thành viên các dịch vụ quan trọng như phân bón, hóa chất, thuốc trừ sâu. Hiện nay, vấn đề này đang bị phó mặc cho doanh nghiệp khiến nông dân phải gánh chịu hậu quả. Chỉ cần một doanh nghiệp trong Liên minh HTX làm tốt dịch vụ đầu vào sẽ là đầu mối chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu có sai phạm.
--------------------------------------------
|
Lĩnh vực HTX còn nhiều khó khăn, yếu thế hơn các thành phần khác. Quản lý nhà nước về kinh tế hợp tác tại các địa phương chưa được phối hợp chặt chẽ, thiếu sự thống nhất cao. Cần thành lập Ban chỉ đạo phát triển HTX tại các địa phương để có tiếng nói chung.
Thu Hường
