Sau hội thảo lấy ý kiến công chúng về Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi diễn ra thành công tại miền Bắc, ngày 14/11, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) tiếp tục tổ chức hội thảo tại Tp.HCM.
Dự án Luật Chứng khoán mới đang trong giai đoạn được xây dựng, với nhiều điểm thay đổi hướng đến mục tiêu hoàn thiện thể chế, đáp ứng nhu cầu hội nhập, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước với thị trường chứng khoán, bảo đảm hiệu quả đầu tư của các nhà đầu tư và các tổ chức tài chính tham gia thị trường.
Mở rộng đến ai?
Tại Khoản 39 Điều 4 Dự thảo Luật chứng khoán sửa đổi quy định về khái niệm "người có liên quan" được bổ sung thêm trường hợp là cá nhân và con dâu, con rể, anh rể, em rể, em dâu của cá nhân này; công ty và đối tác kinh doanh, khách hàng lớn của công ty đó theo quy định của Chính phủ cũng thuộc đối tượng là người có liên quan. Những đối tượng nói trên sẽ nằm trong trường hợp phải công bố thông tin giao dịch theo dự thảo Luật sửa đổi.
Mục đích của việc mở rộng khái niệm này là nhằm minh bạch hóa các giao dịch cá nhân, tổ chức nhằm đối phó với giao dịch nội gián ngày càng tinh vi, mở rộng ra những đối tượng ngoài tầm ngắm của cơ quan giám sát.
Tuy nhiên, việc mở rộng này đang vấp phải một vài ý kiến trái chiều đến từ những chuyên gia, các công ty chứng khoán.
Tham luận tại Hội thảo lấy ý kiến công chúng tổ chức tại Tp.HCM, đại diện CTCK SSI cho rằng nên thu hẹp các đối tượng được xem là "người có liên quan", sẽ không bao gồm con dâu, con rể, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu.
Đồng quan điểm, đại diện CTCK VnDirect cho biết khái niệm "người có liên quan" này có thể gây khó khăn cho các nhà đầu tư trong quá trình áp dụng luật. Để việc áp dụng pháp luật được thống nhất, vị đại diện này thấy rằng nên giữ nguyên khái niệm Người liên quan quy định tại Luật Doanh nghiệp.
Trong khi đó, CTCK ACBS lại tỏ ra đồng thuận, chỉ góp ý thêm về một vài điểm chưa rõ ràng như các cá nhân là "bố mẹ vợ" có được hiểu là người có liên quan đối với "con dâu, con rể" hay không?
Trên thực tế, các CTCK chỉ thu thập thông tin về người có liên quan của khách hàng qua thông tin tự kê khai, do đó, việc tuân thủ được 100% về thông tin khách hàng theo Khoản 39 Điều 4 tại dự thảo Luật là không khả thi.
Do đó, ACBS đề xuất bổ sung thêm quy định các cá nhân tổ chức này phải có trách nhiệm chủ động cung cấp thông tin và cập nhật cho CTCK hoặc UBCKNN nhằm tạo được cơ sở dữ liệu chính thức dùng trong xác thực thông tin.
Trước đó, tại Hà Nội, công ty quản lý quỹ Bảo Việt cũng đồng tình với quan điểm mở rộng các đối tượng được bổ sung trong dự thảo là phù hợp với quy định của Luật Doanh nghiệp và thực tế trên thị trường chứng khoán hiện nay.
 |
|
Bản chất của hành vi thao túng chứng khoán và giao dịch nội gián là sự thông đồng và cấu kết |
Vì sao cần mở rộng?
Trên thực tế, giao dịch với các bên liên quan là giao dịch phổ biến tồn tại ở hầu hết các doanh nghiệp thuộc mọi loại hình sở hữu, lĩnh vực ngành nghề và quy mô doanh nghiệp. Về bản chất, những giao dịch này không phải là tiêu cực và gần như doanh nghiệp nào cũng có.
Do đó, không tránh khỏi những giao dịch với bên liên quan có tính chất trục lợi làm ảnh hưởng đến lợi ích các cổ đông, đặc biệt là cổ đông thiểu số. Điều này sẽ tạo ra thách thức đối với hoạt động quản trị của chính doanh nghiệp cũng như các cơ quan giám sát trên thị trường chứng khoán.
Nhiều cổ đông tỏ ra nghi ngờ lợi nhuận của doanh nghiệp đã bị chuyển sang "túi" cá nhân thông qua các giao dịch với bên liên quan thể hiện qua việc cơ quan thanh tra của UBCKNN thường xuyên nhận được đơn thư phản ánh về các vấn đề trên.
Chẳng hạn, tại doanh nghiệp nọ, tổng giám đốc là thành viên HĐQT đã ký các hợp đồng nhập khẩu nguyên liệu qua công ty do con dâu vị này góp vốn thành lập và tất nhiên công ty không công bố thông tin về giao dịch này.
Hay như trên thị trường chứng khoán, từ đầu năm đến nay, UBCKNN đã ban hành khá nhiều quyết định xử phạt liên quan đến hành vi vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán.
Chỉ tính riêng trong tuần giao dịch từ 5 – 9/11, UBCKNN đã ban hành 5 quyết định xử phạt đối với các cá nhân và tổ chức có hành vi thao túng giá cổ phiếu, giao dịch nội bộ không thông báo với tổng mức phạt lên tới 834,9 triệu đồng, trong đó có một cá nhân bị phạt gần 700 triệu đồng.
Theo bà Lê Thị Việt Nga, Chánh Thanh tra UBCKNN, bản chất của hành vi thao túng chứng khoán và giao dịch nội gián là sự thông đồng và cấu kết.
Tuy nhiên, hiện nay giao dịch nội bộ không chỉ giới hạn ở cổ đông nội bộ, người liên quan mà có thể gồm những nhà đầu tư có thể nắm bắt thông tin nội bộ trước khi nó được công bố ra thị trường.
Điển hình như trường hợp của bà Lưu Hải Anh hồi cuối năm 2017 đã bị UBCKNN xử phạt hơn 535 triệu đồng vì đã có hành vi giao dịch nội bộ cổ phiếu SKG để trục lợi ngay trước thềm CTCP Tàu cao tốc Superdong – Kiên Giang công bố thông tin quyết định xử phạt hành chính về thuế đối với công ty.
Trong khi đó, với thẩm quyền hiện tại, UBCKNN chưa thể xác định được quan hệ nhân thân để chứng minh mối quan hệ giữa các tài khoản, cũng như luồng tiền chuyển qua lại giữa các nhóm tài khoản…
Do đó, việc mở rộng đối tượng để làm rõ khái niệm "các bên liên quan" hoặc "người có liên quan", minh bạch hóa các giao dịch là cần thiết nhằm cải thiện uy tín, thương hiệu, hoạt động kinh doanh của thương hiệu, cũng như đánh giá được giá trị thực của cổ phiếu, gây dựng niềm tin đối với cổ đông.
Linh Đan
