NGƯỜI ĐAN LAI TRONG RỪNG PÙ MÁT HƯỚNG TỚI TƯƠNG LAI SÁNG
Năm 2007, 42 hộ dân đầu tiên đã được ra khỏi rừng, đến nơi ở mới ở xã Thạch Ngàn. Tại các điểm tái định cư, đồng bào Đan Lai được Nhà nước hỗ trợ xây dựng nhà ở kiên cố, khang trang, cấp đất sản xuất.
Các chiến sĩ biên phòng giúp dân bản Cò Phạt khai hoang được 6 ha ruộng nước. |
Phá thế cô lập
Thế nhưng chỉ một thời gian ngắn, phần lớn các hộ dân đã quay trở lại bản Cò Phạt và bản Búng sinh sống. Hiện tại, 2 bản Búng và Cò Phạt này vẫn còn 188 hộ dân.
Ông La Tám, Trưởng bản Cò Phạt cho hay: “Tôi là tổ trưởng tổ vận động người dân đi tái định cư, một đợt về Môn Sơn, một đợt về Thạch Ngàn. Ở nơi tái định cư Thạch Ngàn, những người đến trước nhận hết đất tốt rồi, người Đan Lai đến đó chỉ còn đất xấu thôi, nên không ai muốn đi tái định cư nữa”.
Không di dời được dân, Bộ đội Biên phòng Nghệ An đã phối hợp với kiểm lâm và VQG Pù Mát sắp xếp, ổn định dân cư Đan Lai tại bản Cò Phạt và bản Búng. Năm 2012, con đường chạy vắt vẻo qua các sườn núi được mở từ trung tâm xã Môn Sơn chạy qua Cò Phạt và vào tận bản Búng, phá thế cô lập hàng trăm năm nay của họ với thế giới bên ngoài. Năm 2018, một bước ngoặt làm thay đổi cuộc sống người dân nơi đây khi họ bắt đầu có điện lưới đề lần đầu tiên được xem ti vi. Hiện, 80% số hộ trong bản đã có ti vi bắt sóng bằng chảo parabol. Cùng với đó, ngân sách nhà nước đã dành hàng chục tỷ đồng để xây dựng 3,1km đường giao thông nội bản, xây công trình thủy lợi, 2 nhà sinh hoạt cộng đồng, 2 công trình cấp nước sinh hoạt, công trình trường tiểu học bản Búng, trạm xá quân dân y…
Ông La Tám chia sẻ, trước kia, người ở đây không trồng lúa nước, chủ yếu săn bắn hái lượm để lấy lương thực. Nay, Biên phòng cấp giống trâu bò cho bà con phát triển chăn nuôi và dạy bà con tạo ruộng để trồng lúa nước. Ông Tám đăng ký với hạt kiểm lâm nhận bảo vệ 28 ha rừng, mỗi năm được trả 6 triệu đồng. Người dân ở đây nhà nào cũng có diện tích rừng để bảo vệ. Về giao thông, trước đây chưa có đường, cách duy nhất từ bản đi ra ngoài là bơi xuồng theo sông Giăng. Cứ 3-4 nhà chung nhau sắm một cái xuồng. Bây giờ đã có đường cho xe máy và người đi bộ ra bên ngoài được, tuy nhiên chỉ là đường đất, rất khó đi, cách trung tâm xã tới 20km.
Hướng tới tương lai mới
Ở bản Cò Phạt, chúng tôi được chứng kiến cánh đồng trước bản, phía trên sông Giăng. Trên cánh đồng là hàng chục con trâu, bò đang gặm cỏ, quang cảnh thật yên bình. Được biết, cánh đồng này chỉ được tạo ra được chừng 5 năm. Những năm qua, các chiến sĩ biên phòng cũng giúp dân bản Cò Phạt khai hoang được 6 ha ruộng nước.
Người dân Đan Lai hiện nay đã biết chăn nuôi gia súc, gia cầm. |
“Đến mùa, hạt thóc chắc mẩy như trứng ong rừng, ai cũng ưng cái bụng lắm. Hàng quý, Nhà nước đều hỗ trợ cứu đói gạo mỗi nhân khẩu từ 10-14 kg gạo, nhưng cũng chỉ giải quyết được trong tháng thôi. Muốn ổn định phải nghe theo bộ đội biên phòng khai hoang ruộng nước thì mới no được cái bụng lâu dài, mới không chặt phá rừng …”, La Văn Toản - một nông dân ở bản Cò Phạt nói.
Trước đây, người dân có tâm lý ỷ lại, cứ chờ sự trợ cấp của Nhà nước. Việc tự trồng rau xanh, chăn nuôi gia súc, gia cầm hay để chăm lo cho bữa ăn hàng ngày là câu chuyện xa lạ với họ. Về sau, bà con có nuôi gà, lợn nhưng cũng chỉ thả rông phó mặc cho thiên nhiên. Trạm Biên phòng Khe Khặng đã hướng dẫn bà con trồng lúa nước, chăn nuôi. Từ năm 2019, một người dân trong bản đã đầu tư sắm máy cày, là năm đầu tiên người Đan Lai sử dụng máy cày để cày đất. Đại úy Nguyễn Trung Kiên, Trưởng Trạm biên phòng Khe Khặng đặt tại bản Cò Phạt cho biết, hiện Cò Phạt có 2 máy cày của ông La Văn Đoàn và ông La Văn Thìn. Nhờ có 2 máy cày nên 8 ha đất của cả bản chỉ cày vài ngày là xong.
Một gia đình ở bản Cò Phạt được bà con trong bản giúp đào đất chuẩn bị dựng lại nhà. |
Trưởng Trạm biên phòng Khe Khặng chia sẻ, người Đan Lai có ngôn ngữ riêng, nhưng chưa đủ số lượng để coi là một dân tộc, nên chỉ được coi là một tộc người. Hiện, tỷ lệ hộ nghèo ở bản Cò Phạt vẫn là 100%. Để tạo sinh kế ổn định cho người dân Cò Phạt, đồng thời triển khai Chương trình bảo tồn dân tộc Đan Lai, chính quyền tỉnh Nghệ An và VQG có kế hoạch đưa bản Cò Phạt trở thành một địa điểm du lịch cộng đồng. Du khách đến đây sẽ được chứng kiến và trải nghiệm về những phong tục, tập quán của tộc người “bí ẩn” giữa rừng sâu núi thẳm.
Chu Minh