Ứng dụng công nghệ cao, giải pháp hữu hiệu trong phát triển kinh tế HTX tại vùng dân tộc thiểu số Thanh Hóa

Để thực hiện được những mục tiêu đề ra, UBND tỉnh Thanh Hóa luôn quan tâm chỉ đạo và thực hiện tốt các chính sách dân tộc, tập trung huy động các nguồn lực để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, nâng cao đời sống cho đồng bào.

Đặc biệt là triển khai, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 30a, Chương trình 135, chính sách hỗ trợ nhà ở, đất sản xuất cho người dân. Trong quá trình thực hiện, tỉnh đã chú trọng ưu tiên nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ người dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, chuyển đổi ngành nghề, cho vay vốn phát triển sản xuất. Nhờ đó đến nay, diện tích gieo trồng cây lương thực có hạt hằng năm luôn ổn định từ 130.000 ha - 140.000 ha, sản lượng lương thực có hạt đạt 360.000 - 370.000 tấn.

Đã hình thành một số vùng cây nguyên liệu tập trung phục vụ cho công nghiệp chế biến. Chăn nuôi phát triển theo hình thức trang trại, gia trại, cây lâm nghiệp phát triển toàn diện cả về trồng, khoanh nuôi và bảo vệ rừng. Sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và các ngành nghề dịch vụ có bước phát triển khá.

Các HTX trên địa bàn các huyện miền núi, DTTS đã tập trung thu hút các doanh nghiệp đầu tư xây dựng các nhà máy may công nghiệp, nhà máy chế biến gỗ, sắn,… tạo việc làm cho hàng nghìn lao động mỗi năm.

Ứng dụng CNC đã giúp các HTX giảm trung bình 25,3% chi phí về phân bón, thức ăn chăn nuôi, 50,4% chi phí thuốc BVTV, thuốc thú y, 36,3% chi phí thuê lao động và giảm 43,9% lượng nước sử dụng so với trước đó nhưng lại cho năng suất cây trồng, vật nuôi cao. 

Ứng dụng CNC đã giúp các HTX tăng năng suất cây trồng, vật nuôi trung bình 39,8%. Việc ứng dụng CNC tại các HTX đảm bảo tốt hơn về an toàn vệ sinh thực phẩm, đồng thời cải thiện rõ rệt chất lượng sản phẩm, trên 47% số ý kiến cho rằng ứng dụng CNC đã giúp chất lượng nông sản vượt trội hơn so với trước đây. Hầu hết ý kiến (85,3%) cho rằng ứng dụng CNC đã giúp cải thiện rõ về hình thức, mẫu mã của nông sản, có 54,3% ý kiến cho biết sản phẩm CNC làm tăng giá bán so với sản phẩm cùng loại trước đây.

Nhờ những lợi ích rõ ràng đạt được trong cải thiện năng suất, chất lượng, mẫu mã nông sản và yêu cầu chất lượng của hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng nông sản sạch nên quy mô về doanh thu của HTXNN  ứng dụng CNC đạt kết quả khá cao. Các HTXNN ứng dụng CNC trong lĩnh vực trồng trọt đạt doanh thu trung cao gấp 1,5 lần so với các HTX NN không ứng dụng CNC. Tỷ suất lợi nhuận/chi phí của HTX ước tính tăng mạnh so với các HTX không ứng dụng CNC. Doanh thu bình quân của HTX/thành viên của các HTXNN ứng dụng CNC trong lĩnh vực trồng trọt cao gấp 3-4 lần so với các HTX không ứng dụng CNC.

Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu Tạp chí Kinh Doanh tại một số HTX có thành viên là đồng bào DTTS, phân bố đều tại các huyện vùng DTTS Thanh Hóa. Trong đó, có 70% là các HTX nông nghiệp, 30% là các HTX phi nông nghiệp.

Kết quả cho thấy, chỉ có khoảng 35 % HTX đang ứng dụng một phần công nghệ cao vào sản xuất; 55% HTX sẵn sàng tiếp nhận chuyển giao và ứng CNC, chuyển đổi số, đổi mới hoạt động sản xuất, kinh doanh theo hướng hiện đại, số còn lại chưa từng tiếp cận và cũng chưa sẵn sàng đổi mới, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, kinh doanh do những hạn chế về thông tin, năng lực tài chính, trình độ nhân lực, đất đai, điều kiện vật chất, cùng nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khác.

Theo số liệu khảo sát, về năng lực chuyển đổi số của các HTX vùng đồng bào DTTS còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ các HTX sử dụng các ứng dụng phần mềm trên máy vi tính vào hoạt động sản xuất, kinh doanh còn chưa cao.

Cùng với đó, rào cản về vốn và tín dụng, Rào cản về khoa học, kỹ thuật và công nghệ, Rào cản về thị trường tiêu thụ, Rào cản về năng lực quản trị của các HTX… cũng đang khiến việc ứng dụng CNC trong phát triển kinh tế HTX vùng DTTS Thanh Hóa còn gặp nhiều khó khăn.

Để khắc phục những khó khăn trên, UBND tỉnh Thanh Hóa cần có chính sách hỗ trợ, tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động thuê đất, góp đất với quy mô và thời gian đủ lớn giữa HTX vùng DTTS và hộ nông dân để đảm bảo lợi ích hài hòa bền vững cho cả hai bên. Chính quyền địa phương cần đứng ra làm trung gian kết nối người dân và HTX nhằm hỗ trợ cho các giao dịch thuê mượn đất được đơn giản, thuận lợi.

Chính quyền sở tại cũng cần rà soát quỹ đất để hỗ trợ bố trí trụ sở làm việc cho các HTX. Cần sớm ban hành các quy định về công nhận giá trị tài sản (nhà lưới, nhà màng, chuồng trại, hệ thống tưới tiêu...) trên đất nông nghiệp để HTX có cơ sở vay vốn. Xem xét mở rộng và nới các tiêu chuẩn cho vay để các HTX tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng.

Bên cạnh đó cần tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, Liên minh HTX,…trong việc hỗ trợ HTX tham gia hội chợ, tham gia chương trình xúc tiến thương mại để tìm kiếm cơ hội liên kết tiêu thụ sản phẩm ứng dụng CNC tại vùng DTTS…

Cần nâng cao năng lực quản lý đối với đội ngũ cán bộ quản lý HTX ứng dụng CNC, đặc biệt là tại các vùng DTTS. Ngoài các lớp tập huấn về quản trị HTX, với các nội dung chính là kiến thức kỹ năng quản lý, phổ biến chủ trương, chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong phát triển kinh tế tập thể, cần bổ sung các lớp tấp huấn về kiến thức về CNC, nông nghiệp hữu cơ, cũng như các kỹ năng phân tích kinh doanh và thị trường. Tập huấn chuyển giao công nghệ sản xuất nông nghiệp CNC giúp các HTX tiếp cận và đầu tư làm nông nghiệp CNC rộng rãi.

Tỉnh Thanh Hóa cũng đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa, tự động hóa các khâu trong quá trình sản xuất, tập trung ứng dụng các tiến bộ, quy trình sản xuất tiên tiến, công nghệ sạch, hữu cơ, các chế phẩm sinh học, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, ứng dụng công nghệ thông tin trong chuyển giao kỹ thuật, quản lý sản xuất CNC.

Duy Thế