Để tổ chức sản xuất, kinh doanh sản phẩm chủ lực từ cây ăn quả có múi hiệu quả, bền vững, tỉnh Hòa Bình đang triển khai xây dựng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm. Đây là mô hình có sự tham gia liên kết chặt chẽ giữa hộ thành viên là nông dân với HTX, Liên hiệp HTX, doanh nghiệp, siêu thị... theo một chuỗi khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ và được đảm bảo bằng các hợp đồng liên kết.
HTX đi tiên phong
HTX với vai trò hạt nhân trung tâm, ký kết hợp đồng với hộ nông dân thành viên, cam kết mua lại sản phẩm với giá khuyến khích, sau đó kiểm soát từ khâu sử dụng giống, quy trình chăm sóc cho tới khâu thu hoạch, tiêu thụ theo tiêu chuẩn, yêu cầu của HTX.
HTX với vai trò hạt nhân trong chuỗi khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. |
Đồng thời HTX tìm kiếm, ký kết các hợp đồng tiêu thụ đầu ra cho sản phẩm, khi sản phẩm thu hoạch HTX tổ chức bao tiêu cho hộ thành viên theo hợp đồng.
Hiện có một số mô hình chuỗi giá trị cây ăn quả có múi hiệu quả cao như mô hình của HTX NN&TM Mường Động, xã Tú Sơn, huyện Kim Bôi. Nhờ tổ chức sản xuất theo mô hình chuỗi giá trị mà những năm qua sản phẩm cây ăn quả có múi của HTX được tiêu thụ ổn định, có giá trị kinh tế cao hơn.
Đặc biệt, năm 2020, doanh thu từ kênh tiêu thụ chuỗi liên kết là trên 4,5 tỷ đồng, ngoài ra, HTX cũng đã ký thỏa thuận hợp tác tiêu thụ sản phẩm với 3 doanh nghiệp tại Hà Nội
Ông Nguyễn Trung Huân, Chủ tịch HĐQT HTX cho biết, thành viên của HTX 90% là người dân tộc Mường, và dân tộc Tày, tập trung ở các xã Tú Sơn, Vĩnh Tiến, Bình Sơn, Đú Sáng.
Trong chiến lược của mình, HTX sẽ đáp ứng 100% nhu cầu về giống cây ăn quả có múi của thành viên, chất lượng giống đảm bảo yêu cầu kỹ thuật theo quy định. Dịch vụ, cung ứng ít nhất 80% phân bón, thuốc bảo vệ thực vật theo nhu cầu của thành viên, đồng thời tư vấn, hướng dẫn kỹ thuật sử dụng phân bón, thuốc BVTV an toàn và hiệu quả.
Chị Hà Thị Mến, người phụ nữ Mường, thành viên HTX Mường Động chia sẻ, khi tham gia chuỗi liên kết sản xuất được HTX hỗ trợ giống, hướng dẫn kỹ thuật trồng và cho mượn thiết bị tưới tiêu. Nhờ vậy, sản phẩm cây ăn quả có múi được chăm sóc theo đúng quy trình, tiêu chuẩn, được HTX bao trọn đầu ra. Mỗi năm gia đình tôi có thu nhập hơn 90 triệu đồng.
Tạo bước đột phá trong chuỗi giá trị
Là đầu tàu trong phát triển thương hiệu cam Cao Phong, Liên hiệp HTX cam Cao Phong, tại thị trấn Cao Phong đã liên kết 3 HTX chuyên về sản xuất cam nhưng chưa chú trọng các khâu khác trong chuỗi giá trị quả cam.
Ông Từ Quang Hà, Chủ tịch Liên hiệp HTX Cam Cao Phong cũng là người dân tộc Mường chia sẻ, Liên hiệp HTX Cam Cao Phong hiện có hơn 200 thành viên chủ yếu là người DTTS tại địa phương như Mường, Tày, Dao, sở hữu trên 500 ha cam, quýt, chủ yếu là cam Canh, lòng vàng, V2.
Sự ra đời của Liên hiệp HTX đã xóa bỏ tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Tăng cường liên kết sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ, đẩy mạnh ứng dụng KH-KT, quản lý chất lượng đồng bộ theo chuỗi để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và sức cạnh tranh.
Để tạo bước đột phá trong chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực từ cây ăn quả có múi vùng đồng bào DTTS, ông Nguyễn Huy Nhuận, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hòa Bình khẳng định, các HTX sản xuất theo chuỗi giá trị đòi hỏi sản phẩm làm ra phải có số lượng lớn, chất lượng sản phẩm đồng đều, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh ATTP và yêu cầu của khách hàng.
Nhiều HTX đã liên kết với các doanh nghiệp trong việc cho ra đời các sản phẩm nước cam đóng hộp. |
Đặc biệt, cần có nhãn hiệu sản phẩm riêng để khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường và giúp cho người tiêu dùng có thể nhận biết, phân biệt sản phẩm của HTX và các đơn vị khác.
Phải có đội ngũ nhân lực, những người quản lý điều hành có năng lực, năng động và sáng tạo, có kiến thức, am hiểu sâu về thị trường và sản xuất theo chuỗi giá trị, từ đó có những giải pháp quản trị HTX hợp lý, đúng đắn giúp cho HTX hoạt động hiệu quả. Có được HTX hoạt động hiệu quả thì mới có chuỗi giá trị hiệu quả, bền vững.
Một trong những yếu tố then chốt nhất để hình thành, duy trì và phát triển mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị là các hợp đồng thương mại giữa các tác nhân tham gia trực tiếp vào chuỗi bao gồm: hợp đồng giữa HTX với các nhà cung cấp dịch vụ đầu vào, hợp đồng giữa HTX với thành viên và hợp đồng giữa HTX với khách hàng tiêu thụ (doanh nghiệp, siêu thị ...). Chú trọng áp dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất, áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc sản phẩm vào hoạt động kinh doanh.
Bà Đinh Thị Thảo, Trưởng ban dân tộc tỉnh Hoà Bình đánh giá, sự ra đời của các HTX vùng đồng bào DTTS đã cải thiện, nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân, góp phần xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu lao động, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập ổn định cho lao động, nhất là lao động trẻ trong vùng đồng bào DTTS.
Hoàng Hằng
Bài cuối: Nỗ lực xóa nghèo cho đồng bào DTTS