Đến nay, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn tỉnh Lào Cai chiếm đến 65% tổng dân số. Trong đó, dân tộc H'mông chiếm 22,21%, dân tộc Tày 15,84%, Dao 14,05%, Giáy 4,7%, Nùng 4,4%, còn lại là các dân tộc đặc biệt ít người như Phù Lá, Sán Chay, Hà Nhì, La Chí,...
Công nghệ số nâng cao hiệu quả hoạt động
Xã Phong Niên là xã vùng I, nằm ở phía Đông Bắc huyện Bảo Thắng. Tỷ lệ hộ dân tộc thiểu số chiếm 52,8%. Trình độ văn hoá của đồng bào còn hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo trong xã cao, đặc biệt là hộ đồng bào dân tộc ít người.
Từ khi thành lập HTX Nông - Lâm - Thủy sản Phong Niên chuyên trồng rau màu và nuôi trồng thủy sản kết hợp với sơ chế, chế biến và tiêu thụ bằng hình thức online đã giúp không ít người dân thay đổi nhận thức trong sản xuất kinh doanh.
Thông qua mạng internet, hàng ngày, HTX đăng sản phẩm lên mạng, khách hàng ở các huyện lân cận sẽ đặt hàng. Từ đây, HTX căn cứ vào số lượng khách hàng đặt, phân bổ số lượng cho các hộ sản xuất đúng giờ mang đến địa điểm tập trung tại chợ km34 để giao hàng cho khách như đã đăng ký.
Còn tại HTX Tri thức - Bản địa Goong (xã Nậm Chạc, huyện Bát Xát) có Giám đốc Chảo Thị Yến là người dân tộc Dao đã hướng dẫn thành viên, người dân đưa hình ảnh bản làng, sản phẩm địa phương lên các trang mạng xã hội, hướng tới việc giới thiệu và bán các mặt hàng nông sản trên các nền tảng số.
Đặc biệt, HTX đã xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp để bán hàng online. Trong đó có 1 nhân sự là quản lý tổng hợp kiêm hỗ trợ đóng gói, 2 nhân sự đóng gói kiêm chăm sóc khách hàng, 1 nhân sự trực page và tư vấn chốt đơn, 1 nhân sự quay dựng video, và 1 nhân sự là idol và kiêm phát triển sản phẩm. Tất cả đều là người dân tộc thiểu số ở địa phương trong độ tuổi 19-35 và đều có trình độ học vấn 12/12 trở lên.
 |
|
Nhiều HTX có đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào Cai đã chủ động ứng dụng thương mại điện tử vào sản xuất kinh doanh. |
Trước khi HTX được thành lập, mọi người dân địa phương làm nông, chưa từng làm những công việc liên quan đến nền tảng số hay bán hàng. Vậy nhưng, từ khi được HTX hỗ trợ, mọi người đóng hàng rất chuyên nghiệp, quy cách đóng gói luôn được khách hàng đánh giá cao. Các thành viên cũng biết cách tự lên kịch bản quay và dựng một video và biết cách làm sao để tối ưu cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm của mình so với các đối thủ cạnh tranh...
Chính vì vậy mà nhiều sản phẩm bản địa của Lào Cai đã được tiêu thụ khắp mọi miền, cuộc sống của người dân xã Nậm Chạc ngày càng phát triển, Từ một trong những xã biên giới khó khăn của huyện vùng cao Bát Xát, đến nay, cuộc sống người dân đã cơ bản đủ đẩy, tỷ lệ hộ nghèo giảm qua từng năm.
Còn tại HTX Duy Phong (xã Bảo Nhai, huyện Bắc Hà) việc thực hiện chuyển đổi số thông qua ứng dụng các phần mềm, máy móc đã tự động hóa nhiều quy trình sản xuất và quản lý, giảm bớt sự phụ thuộc vào lao động thủ công.
Đặc biệt khi ứng dụng phần mềm quản lý bán hàng, HTX nhập hàng về sẽ đánh mã số và dán mã vạch cho sản phẩm, dùng máy quét để nhập số lượng hàng hóa vào hệ thống bán hàng, giúp quản lý thông tin sản phẩm, tồn kho, khách hàng và nhà cung cấp nên công tác quản trị được khoa học hơn.
Việc thực hiện bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử và marketing số giúp các sản phẩm của HTX tiếp cận được với thị trường 63 tỉnh, thành.
Nhờ vậy mà việc thu thập phản hồi từ khách hàng của HTX được nhanh chóng, thuận lợi trong cải thiện sản phẩm. Việc sử dụng phân tích dữ liệu cũng giúp HTX hiểu rõ hơn về xu hướng thị trường và nhu cầu của khách hàng. Có thể nói, ứng dụng công nghệ mới giúp nâng cao và cải tiến sản phẩm liên tục.
Hỗ trợ HTX chuyển đổi số
Theo số liệu thống kê, năm 2023, chỉ số thương mại điện tử tỉnh Lào Cai tăng 16 bậc so với năm 2020, xếp thứ 21/63 tỉnh, thành phố. Điều này không chỉ cho thấy việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực kinh tế tập thể, HTX có vai trò quan trọng trong hỗ trợ người dân, đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh ứng dụng công nghệ thông tin, từ đó thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh…
Tỉnh đặt mục tiêu đến hết năm 2025, 100% HTX , doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh được hỗ trợ nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; khoảng 40-50% HTX, doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn ứng dụng các hình thức thương mại điện tử để kết nối, quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Thời gian qua, Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp Và Phát triển nông thôn, Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh phối hợp với các ban ngành đề hỗ trợ các HTX chuyển đổi số, ứng dụng thương mại điện tử.
Theo đó, Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền đến các HTX, doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh biết và tham gia chương trình hỗ trợ chuyển đổi số của tỉnh. Đồng thời, tổ chức các hội nghị xúc tiến thương mại, tiêu thụ sản phẩm cho các HTX.
 |
|
Tiêu thụ qua thương mại điện tử hiện nay chiếm đến 70-80% lượng hàng hóa của nhiều HTX ở Lào Cai. |
Các hoạt động thiết thực đã giúp HTX, tổ hợp tác trên địa bàn tỉnh nâng cao nhận thức, từng bước tiếp cận với mô hình kinh doanh trực tuyến, xây dựng hình ảnh, phát triển thương hiệu sản phẩm và mở rộng thị trường, đạt được những kết quả nhất định.
Ngoài ra, việc phối hợp với các sở ban ngành trong đào tạo, hỗ trợ đưa tri thức trẻ về HTX làm việc đã hỗ trợ đắc lực cho các HTX trong quản lý, điều hành, mở tài khoản bán hàng, tài khoản thanh toán trực tuyến để kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử lớn trong nước (Shopee, Sendo, Lazada, Voso, Postmart,..) cũng được Liên minh HTX chú trọng.
Do đó, một số sản phẩm chè của các HTX ở Mường Khương, Bắc Hà đã được đưa lên các sàn TMĐT quốc tế như Amazon.vn. Một số HTX đã xây dựng website giới thiệu, quảng bá sản phẩm hàng hóa như: Chè Phong Hải - phonghaitea.com; Thổ cẩm - thocamlanrung.com, (Bưởi múc) buoimuc.ocoplaocai.vn; (Trà Việt Ô Long) muonghoatea.com…
Gỡ khó cho HTX
Tuy nhiên, trong quá trình đưa sản phẩm lên các kênh thương mại điện tử, một số HTX phải đối diện với không ít khó khăn.
Điển hình, việc trang bị các thiết bị và phần mềm cần thiết cho chuyển đổi số đòi hỏi một khoản chi phí không nhỏ, trong khi nhiều HTX ở vùng sâu, vùng xa, đông đồng bào dân tộc thiểu số, việc huy động vốn còn gặp không ít khó khăn.
Để chuyển đổi số cần đầu tư vào đào tạo thành viên, người lao động để họ có thể sử dụng hiệu quả các công nghệ mới. Nhưng hiện nay, trên địa bàn tỉnh Lào Cai, nhiều HTX có thành viên chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số ở các vùng nông thôn lại chưa có đủ kỹ năng về công nghệ thông tin. Trong khi việc tìm kiếm và giữ chân những người có chuyên môn cao về công nghệ là không hề dễ dàng với nhiều HTX.
Bà Nguyễn Thị Thanh Vi, Giám đốc HTX Duy Phong, cho rằng sự thay đổi văn hóa để thích ứng với chuyển đổi số có thể gặp phải sự phản đối từ bên trong. Cùng với đó, việc số hóa dữ liệu đi kèm với rủi ro về an ninh mạng, dễ bị tấn công và mất mát dữ liệu.
Đặc biệt, khi ứng dụng phần mềm, công nghệ, HTX cũng gặp khó khăn trong việc quản lý và bảo vệ dữ liệu khách hàng và thông tin sản phẩm. Trong khi thực tế hiện nay, các phần mềm chuyên dụng phù hợp với đặc thù sản xuất của sản phẩm OCOP vẫn còn rất hiếm, chưa có hệ thống quản lý thống nhất sản phẩm OCOP của tỉnh.
Do đó, HTX mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ trong tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ cho cán bộ, thành viên và người lao động trong HTX, nhất là cán bộ quản lý HTX, đặc biệt là đào tạo online. Điều này vừa giúp các HTX sản xuất kinh doanh tại chỗ, vừa học online các ngành nghề cần thiết để nâng cấp mô hình HTX một cách hiệu quả.
Rõ ràng, thích ứng với chuyển đổi số không phải là vấn đề đơn giản với các HTX trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Do đó, các cơ quản quản lý cần có chính sách hỗ trợ đào tạo online cho các thành viên, người lao động trong các HTX, trên một số lĩnh vực cần thiết như: Trung cấp kế toán, Quản trị kinh doanh, Du lịch lữ hành, Kỹ sư nông nghiệp công nghệ cao, Kinh tế nông nghiệp... để vừa đáp ứng được nhu cầu thực tế của các HTX, vừa giúp thành viên HTX vẫn lao động sản xuất tại chỗ và vẫn học online được.
Còn theo anh Đặng Minh Giang, Giám đốc HTX Phong Niên, HTX rất mong nhận được hỗ trợ về xây dựng trang web để quảng bá, giới thiệu và mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa hơn nữa.
Quang Am
