Tại tọa đàm "Hợp tác giữa Bảo hiểm - Ngân hàng: Thực trạng và vướng mắc cần tháo gỡ", tổ chức ngày 14/4, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia cho rằng, mẫu hợp đồng bảo hiểm cần đơn giản, ngắn gọn. Hiện nay, hợp đồng bảo hiểm dài tới 100 trang, rất ít người dân đọc hết. Trong khi đó, ở nước ngoài, mẫu hợp đồng bảo hiểm rất đơn giản, có những điều khoản chỉ cần đánh dấu tích.
Biến tướng trong bán bảo hiểm
Kể lại câu chuyện của mình, ông Nguyễn Hải Long (Hà Nội) nói: “Tôi là 1 trong rất nhiều nạn nhân khi gửi tiền tiết kiệm chuyển sổ tiết kiệm sang bảo hiểm nhân thọ. Chúng tôi là người lao động phổ thông, người già hưu trí, người thất nghiệp... thu nhập hàng tháng chỉ từ 3-7 triệu đồng”.
Ông Long cho biết, hoàn toàn tin tưởng ngân hàng là 1 tổ chức thuộc quản lý nhà nước, là nơi an toàn để gửi đồng tiền mồ hôi nước mắt của mình, không thể xảy ra hoạt động ảnh hưởng đến khách hàng. Vì vậy, ông mang tiền đến ngân hàng gửi với mục đích là để có khoản tiền phòng rủi ro, bên cạnh đó có chút lãi cải thiện cuộc sống.
Theo các chuyên gia bảo hiểm là kênh phòng ngừa rủi ro, đầu tư nên chọn lĩnh vực khác. |
“Tuy nhiên, sự không rõ ràng trong tư vấn của nhân viên khiến nhiều người rơi vào tình trạng mất sạch toàn bộ tài sản hàng trăm triệu vào phí bảo hiểm ngay trong năm đầu tiên”, ông Long bức xúc.
Không chỉ ông Long, TS. Trần Vũ Hải- Phó trưởng Phòng Khoa học, Đại học Luật Hà Nội kể: “Tôi đã từng vay ngân hàng, nhân viên vay ngân hàng nói với tôi mua bảo hiểm. Tôi hỏi có bắt buộc không, nhân viên ngân hàng nói không nhưng đề nghị tôi ủng hộ vì sếp giao chỉ tiêu mong tôi hợp tác. Tuy nhiên, tôi băn khoăn nếu tôi không muốn mua thì có làm mất lòng không?”.
Từ hai trường hợp trên, TS Cấn Văn Lực thừa nhận: gần đây xuất hiện một số nhân viên bị giao chỉ tiêu, vì ngân hàng, tổ chức tín dụng đó có hợp đồng độc quyền với bên bảo hiểm, mà độc quyền thì phải bổ trợ cho nhau nên mới có chuyện áp lực doanh số. Nhưng hiện tượng này chỉ là một số ngân hàng. Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cho rằng đây là thời điểm chúng ta cần phải xốc lại về bảo hiểm.
Đồng tình, bà Phạm Thu Phương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm, Bộ Tài chính cho rằng, giao dịch bảo hiểm cũng là giao dịch dân sự, phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng lợi ích các bên. Thời gian qua còn tồn tại hiện tượng một số nhân viên tín dụng gợi ý, chèo kéo khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ khi có nhu cầu vay vốn ngân hàng, làm mất đi tính tự nguyện tham gia bảo hiểm của khách hàng, khiến cho khách hàng cảm thấy ấm ức không thoải mái. Hoạt động này đã vi phạm nguyên tắc “tự nguyện” được quy định tại các văn bản pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.
Từ những hiện tượng biến tướng trong bán bảo hiểm, ông Lực cho rằng, có 3 nguyên nhân. Về khách quan, thị trường tài chính, chứng khoán nói riêng gặp khó trong khi bảo hiểm đem phí đi đầu tư. Cùng với đó, hợp đồng liên kết với khách hàng để đầu tư chiếm đến 85%. Như vậy, nhiều doanh nghiệp bảo hiểm đã đi chệch hướng.
Thứ hai, pháp luật chưa nghiêm với bên bán và bên mua. Bên bán nhắc lại 1-2 lần nhưng khách hàng không đọc kĩ. Rồi khi không thực hiện thì bắt đầu kiện tụng nhau.
"Vấn đề chủ quan là chất lượng tư vấn của nhân viên bảo hiểm chưa tốt. Đâu đó cũng bị sức ép về doanh thu, chạy theo doanh số bán hàng. Kiến thức về bảo hiểm rất phức tạp. Chúng tôi là những người trong nghề nhưng kiến thức trong lĩnh vực này cũng không dễ dàng", ông Lực nói.
Nguyên nhân nữa đến từ phía người mua bảo hiểm, đó là không phân biệt rõ mục đích mua bảo hiểm là gì? Vì phòng ngừa rủi ro, hay tích lũy cho con sau này hay đầu tư sinh lời. Cùng với đó, tính tuân thủ trong tham gia hợp đồng của người tham gia bảo hiểm chưa cao. Dù có khó hiểu thì khách hàng cũng nên đọc chương, mục quan trọng nhất là liên quan đến mức độ bồi thường, thời gian tham gia bảo hiểm…
Quy định ghi âm cuộc gọi dễ bị “đóng kịch”
Tại dự thảo Thông tư hướng dẫn một số điều và biện pháp thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm, Bộ Tài chính đề xuất quy định, yêu cầu ngân hàng bán bảo hiểm phải ghi âm, lưu lại 5 năm toàn bộ nội dung đã tư vấn cho khách hàng.
Về đề xuất này, ông Lực cho rằng: “Ghi âm chắc gì đã đảm bảo tốt hơn cho khách hàng và nhân viên tư vấn? Ghi âm đôi khi bị đóng kịch. Tư vấn không được thẳng thắn, chân thành. Nên hết sức cân nhắc điều này, bởi ghi âm và phải lưu 10 năm, 20 năm và hợp đồng bảo hiểm dài lên tới 70 năm hay 99 năm thì vấn đề trở nên rất phức tạp”, ông Lực nêu ý kiến.
Theo đó, ông kiến nghị một số giải pháp như: phân nhóm, phân loại sản phẩm thông dụng hơn cho người dân đầu tư. Có sản phẩm đảm bảo quyền lợi cho người dân.
Đặc biệt, mẫu hợp đồng bảo hiểm đơn giản, ngắn gọn. Hiện nay, hợp đồng bảo hiểm dài tới 100 trang, rất ít người dân đọc hết. Trong khi đó, ở nước ngoài, mẫu hợp đồng bảo hiểm rất đơn giản, có những điều khoản chỉ cần đánh dấu tích.
“Hợp đồng bảo hiểm chúng ta dài quá, lên tới 80-100 trang. Tôi nghĩ, hợp đồng bảo hiểm chỉ cần 10-20 trang để người dân mua đọc cũng hiểu”, ông Lực kiến nghị.
Bên cạnh đó, một số chuyên gia cho rằng, sau những sự vụ vừa qua, cần rà soát quy định chuẩn hóa nhân sự liên quan như đại lý bảo hiểm, nhân viên tư vấn. Doanh nghiệp bảo hiểm cần rà soát chính sách, quy trình nội bộ cũng như xem lại mạng lưới đại lý, tư vấn bảo hiểm.
Thanh Hoa