Nam - quê ở huyện Tĩnh Gia, Thanh Hóa, năm nay 23 tuổi, nhưng đã xa quê 5 năm để ra thành phố lập nghiệp. Quê Nam có nghề làm muối và nghề đi biển. Nam đã từng thử nghề đi biển, nhưng công việc rất vất vả, thu nhập lại thấp, nên em ra Hà Nội nhận làm nhân viên chạy bàn cho một quán bia. Nam cho biết bạn bè cùng trang lứa ở quê đa số bỏ quê đi tứ xứ lập nghiệp.
Chật vật mưu sinh nơi “đất khách”
Cũng rời quê từ sớm, Loan - quê Hà Nam, 20 tuổi, ra Hà Nội làm thợ tóc cho một spa lớn, cho biết học hết cấp II em nghỉ học. Ở nhà không có việc gì làm, lại được người quen giới thiệu, em đã ra Hà Nội học nghề tóc và làm luôn tại cơ sở đào tạo của mình.
Mưu sinh xa nhà, những lao động thanh niên từ nông thôn ra Hà Nội phải hết sức chắt chiu số tiền lương ít ỏi, Nhiều khi vì tiết kiệm, các em phải chấp nhận ở chung với những đồng nghiệp khác, trong điều kiện sinh hoạt hết sức chật chội, mất vệ sinh. Những lao động xa quê không ở nơi làm thì thuê tại các phòng trọ ngoại thành với giá rẻ. Họ phải chi trả cho phí dịch vụ ăn ở, đi lại với giá cắt cổ. Họ bơ vơ giữa thành phố, làm việc không có hợp đồng, bảo hiểm… quyền lợi không được bảo đảm.
Còn Tươi - quê Thanh Hóa, làm nhân viên cho một cơ sở làm đẹp cho phụ nữ, tâm sự: “Nơi em làm việc là một căn nhà 5 tầng, vừa là nơi làm việc và cũng là nơi ở của em cùng hơn chục nhân viên khác. Ban ngày, những chiếc giường dùng để chăm sóc da, nối mi… thì ban đêm được kê xếp lại với nhau thành những chiếc giường để nghỉ ngơi. Ban ngày, nhiều khi ốm muốn tìm một chỗ để nằm nghỉ cho yên tĩnh cũng khó, vì khách hàng lúc nào cũng đông. Sinh hoạt thì bất tiện. Bỏ đi thuê nhà riêng thì không dám, vì bình quân mỗi tháng thu nhập của em chỉ xấp xỉ 4 triệu đồng”.
Câu chuyện của các em Nam, Loan, Tươi bỏ làng đi xa xứ để mưu sinh không chỉ là chuyện đơn lẻ, mà gần như trở thành trào lưu đang diễn ra ở nhiều vùng quê hiện nay. Gs. Nguyễn Lân Dũng từng chia sẻ: “Có lần học trò hỏi tôi rằng thầy có biết mã số nông thôn giờ là gì không. Tôi ngạc nhiên khi nhận được lời giải là “1683”, nghĩa là: 16 là ngày Tết Thiếu nhi 1/6; 83 là ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3. Nông thôn giờ chỉ có trẻ nhỏ, phụ nữ và người già, còn thanh niên bỏ lên thành phố hết rồi.
|
Phần đông thanh niên chọn đi làm xa quê để có thu nhập cao, dù công việc vất vả
Giải pháp tổ chức lại
Kết quả Nghiên cứu “Định hướng giá trị của vị thành niên và thanh niên làng nghề vùng Đồng bằng sông Hồng trong phát triển làng nghề bền vững” của Viện Gia đình và giới (Viện Hàn Lâm KHXH Việt Nam) thực hiện tại 4 làng nghề Phú Vinh (Hà Nội), Phù Lãng (Bắc Ninh), Lộng Thượng, cũng là một trong nhiều minh chứng cho xu hướng “bỏ quê ra phố” của nhiều thanh niên nông thôn hiện nay.
Theo kết quả nghiên cứu, phần đông vị thành niên, thanh niên được hỏi chọn đi làm xa quê để có thu nhập cao (chiếm tới 47,2%); chỉ có 18,6% chọn phương án làm việc gần nhà dù phải chịu mức thu nhập bình thường. Số phân vân chưa biết nên “đi xa hay ở gần” chiếm tỷ lệ 26,2%. Nghiên cứu cũng chỉ ra 72,7% số người trong độ tuổi vị thành niên, thanh niên thích làm việc ở Thủ đô hoặc các thành phố lớn, bởi điều kiện làm việc ở đó tốt hơn, công việc mang lại thu nhập cao và điều kiện sống tốt hơn.
Nhìn nhận về tình trạng thanh niên nông thôn ra thành phố kiếm việc, ông Hồ Xuân Hùng - Chủ tịch Tổng hội NN&PTNT Việt Nam cho rằng một phần nguyên nhân cũng là thiếu xót của vấn đề đào tạo nghề trong nông thôn. “Năm nào cũng có nơi khoe thành tích mở bao nhiêu lớp, đào tạo bao nhiêu người đấy, nhưng nông dân vẫn thất nghiệp. Tôi đã đến một xã đào tạo 35 - 40 người sửa xe máy, nhiều như vậy để làm gì? Theo tôi, cần phải xem xét lại cách tổ chức dạy nghề. Cần rà soát lại chính sách, cần ít thôi nhưng phải thiết thực”, ông Hùng thẳng thắn nói.
Kinh nghiệm của các nước giải quyết tốt làn sóng di cư cho thấy, muốn thu hút lao động trẻ trở lại xây dựng quê hương, cần tổ chức tốt hạ tầng nông thôn, cải thiện dịch vụ y tế, giáo dục, đời sống. Và một kinh nghiệm hết sức quan trọng, của nhiều chuyên gia nước ngoài chia sẻ, là hãy tìm cách giữ phụ nữ ở lại nông thôn. Vì, nếu phụ nữ chạy ra thành phố, thì con trai sẽ chạy theo.
Thu Hường
