Phát hiện nghiên cứu từ khảo sát PAPI 2016 chính thức được công bố sáng hôm nay (ngày 4/4) cho thấy xu hướng tích cực trong cung ứng dịch vụ công, tỷ lệ người dân hài lòng hơn với dịch vụ y tế công lập và giáo dục tiểu học công lập cao hơn so với những năm khảo sát trước.
Tuy nhiên, người dân ngày càng quan ngại về những vấn đề môi trường. Trong quản trị công hiện vẫn tồn đọng những điểm yếu trong việc huy động sự tham gia của người dân vào trong quá trình ra quyết định ở cấp cơ sở, trách nhiệm giải trình của chính quyền với người dân và kiểm soát tham nhũng trong khu vực công.
Hơn 14.000 người dân từ tất cả 63 tỉnh thành được chọn phỏng vấn ngẫu nhiên trong năm 2016. Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) thể hiện đánh giá của người dân thông qua trải nghiệm và cảm nhận của họ về hiệu quả quản trị, hành chính công và cung ứng dịch vụ công của bộ máy chính quyền các cấp.
Ông Kamal Malhotra, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam, nhận xét, kết quả khảo sát PAPI 2016 cho thấy một bức tranh đa chiều. Một mặt, cung ứng dịch vụ công được cải thiện bền vững trong suốt 6 năm qua. Mặt khác, hầu hết tỉnh thành có thể làm tốt hơn để cải thiện năng lực và thái độ của công chức, viên chức; tăng tính minh bạch, khả năng phản hồi và trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước.
![]() |
Khoảng 54% số người dân cho rằng cần phải đưa hối lộ mới được xin làm việc trong khu vực nhà nước, cao hơn tỷ lệ 51% của năm 2015 và 46% của năm 2011
Trong 6 chỉ số cụ thể, chỉ số cung ứng dịch vụ công tăng mạnh nhất ở 35 tỉnh thành so với năm 2011. Cụ thể, nhận thức của người dân về y tế công lập cải thiện rõ rệt do số lượng người có bảo hiểm y tế tăng từ 62% năm 2015 lên 73% năm 2016. Báo cáo cũng cho thấy chấ lượng chăm sóc sức khoẻ miễn phí cho trẻ em tăng mạnh: 32% người khảo sát cho biể dịch vụ dành cho trẻ em dưới 6 tuổi tất tốt, cao hơn so với tỷ lệ 23% năm 2015. Người dân chấm điểm chất lượng bệnh viện công tuyến huyện cao hơn, song đánh giá của người sử dụng dịch vụ này giữa các tỉnh, thành phố có mức chênh lệch lớn: ví dụ, Sóc Trăng đạt 8,16 điểm trong khi Gia Lai chỉ đạt 1,9 điểm, theo thanh điểm từ 1-10.
Mặc dù, chỉ số kiểm soát tham nhũng khu vực công năm 2016 có xu hướng giảm điểm. Tuy nhiên, tỷ lệ người dân cho biết họ phải chi lót tay cho công chức để làm xong giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng đất, và cho giáo viên tiểu họ công lập để con em được quan tâm hơn vẫn tiếp tục tăng lên trong năm 2016. Bên cạnh đó, khoảng 54% số người dân cho rằng cần phải đưa hối lộ mới được xin làm việc trong khu vực nhà nước, cao hơn tỷ lệ 51% của năm 2015 và 46% của năm 2011. Tỷ lệ người dân cho rằng cán bộ chính quyền địa phương biển thủ công quỹ cũng tăng. Một xu hướng tích cực ghi nhận được trong năm 2016 đó là số người cho rằng cần phải đưa hối lộ để tiếp cận dịch vụ y tế công cộng cấp quận/huyện giảm từ 43% năm 2015 xuống 39% năm 2016.
Đói nghèo vẫn được xem là vấn đề hệ trọng nhất đối với người dân. Tuy nhiên so với kết quả khảo sát năm 2015, năm 2016 tỷ lệ người dân cho rằng môi trường là mối quan ngại lớn nhất tăng 10%. Sự gia tăng đột biến này chắc chắn phản ánh mối quan tâm của dư luận sau sự kiện cá chết hàng loạt tại khu vực duyên hải miền Trung hồi tháng 4/2016. Báo cáo cũng cho thấy người dân cả người ngày càng quan ngại hơn về ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Hơn 67% số người sống gần sông ngòi cho biết chất lượng nước từ những nguồn này kém so với 3 năm trước và 36% số người trả lời cho rằng chất lượng không khí kém hơn so với 3 năm trước.
Tham gia vào đời sống chính trị của người dân ở cấp cơ sở còn hạn chế. Báo cáo cho biết, tỷ lệ người trả lời khảo sát PAPI 2016 cho biết họ trực tiếp đi bỏ phiếu bầu Đại biểu quốc hội khóa 15 là 69%, tăng 2% so với kết quả khảo sát PAPI năm 2011 (67%). Tỷ lệ người trả lời cho biết đi bầu đại biểu hội đồng nhân dân các cấp năm 2016 là 69%, giảm 2% so với tỷ lệ 69% của năm khảo sát 2011. Một phát hiện đáng chú ý là trong khi 65% số người trả lời được mời tham dự các buổi tiếp xúc cử tri với đại biểu hội đồng nhân dân các cấp xã phường năm 2016 và 30% tham dự, thì chỉ có 47% được mời và 17% tham dự tiếp xúc đại biểu hội đồng nhân dân cấp tỉnh/thành phố.
Trách nhiệm giải trình với người dân còn hạn chế. Năm 2016, khoảng 22% người trả lời trên cả nước cho biết họ tìm gặp trưởng thôn/tổ trưởng tổ dân phố có bức xúc với gia đình, hàng xóm hoặc cán bộ chính quyền (tăng khoảng 3% so với năm 2015).
Kết qủa khảo sát cũng cho thấy dịch vụ hành chính công từng bước được cải thiện. Người dân nhìn chung hài lòng hơn với các thủ tục đăng ký cấp phép xây dựng và dịch vụ hành chính cấp xã/phường cho giấy tờ tuỳ thân. Dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) đạt điểm thấp nhất trong số 4 loại dịch vụ PAPI đo lường.
Xu hướng thu hồi đất tiếp tục giảm: khoảng 6,8% ngươi trả lời cho biết họ bị thu hồi đất năm 2016, thấp hơn tỷ lệ 7,4% của năm 2015 và 5,7% của năm 2014 không đáng kể, song giảm tương đối so với tỷ lệ 9% mỗi giai đoạn trước khi sử Luật Đất Đai (sửa đổi) năm 2013 có hiệu lực.
Đáng chú ý, báo cáo cũng cho kết quả tổng hợp các tỉnh năm 2016. Trong số 16 tỉnh thành phố đạt điểm cao nhất có 8 địa phương khu vực Đông Bắc Bộ (Phú Thọ, Hải Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên và Ninh Bình); 5 địa phương duyên hải miền Trung (Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Bình, Quảng Trị và Bình Định) và 3 địa phương vùng Đồng Bằng Sông cửa Long (Cần Thơ, Bến Tre, Đồng Tháp). Trong đó, đáng lưu ý là các tỉnh/thành phố Nam Định, Hà Tĩnh, Quảng Trị và Đà Nẵng vẫn duy trì vị trí của mình trong nhóm đạt điểm cao nhất qua 6 năm liên tiếp. từ 2011-2016. Các tỉnh trong nhóm điểm thấp nhất tập trung phần lớn ở khu vực miền núi phía Bắc và cực Nam. Yên Bái, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang và Lai Châu có tên trong nhóm đạt điểm thấp nhất cùng với Cà Mau, Bạc Liêu, Trà Vinh, Kiên Giang. Đối với Bình Dương, năm 2016 là năm thứ 2 liên tiếp người dân địa phương đánh giá chưa cao về hiệu quả điều hành, quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công.
Lê Thuý