Kể từ ngày 1/1/2016, Luật BHXH đã quy định tổ chức công đoàn có quyền khởi kiện DN nợ, trốn đóng BHXH. Tuy nhiên, sau hơn một năm rưỡi có hiệu lực, số vụ kiện DN nợ BHXH theo đúng quy định của Luật BHXH vẫn là “con số 0” tròn trĩnh.
Ứ đọng hồ sơ kiện
Tại Tp.HCM, hơn 800 hồ sơ khởi kiện DN vi phạm chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) của người lao động (NLĐ) được trình lên, đề nghị Liên đoàn lao động (LĐLĐ) các cấp khởi kiện. Tuy nhiên, do tòa không thụ lý, nên hầu hết hồ sơ không được giải quyết. Đơn cử, BHXH quận 7 đã chuyển 20 hồ sơ qua LĐLĐ quận, BHXH huyện Củ Chi cũng đã chuyển 15 hồ sơ qua LĐLĐ quận…
Tương tự, tại Hà Nội, tính đến ngày 30/6, tổng số nợ BHXH là 3.811,02 tỷ đồng, chiếm 11,3% so với số phải thu. BHXH thành phố đã chuyển 230 hồ sơ DN nợ BHXH đề nghị LĐLĐ Tp.Hà Nội khởi kiện với số tiền nợ là 248,005 tỷ đồng, nhưng chưa có tín hiệu tích cực.
Tại Đồng Nai, đại diện LĐLĐ tỉnh cho biết, đến tháng 10/2016 có 67 DN nợ BHXH trên 6 tháng với số tiền 142 tỷ đồng. Sau khi khảo sát, LĐLĐ tỉnh quyết định nộp hồ sơ kiện 12 DN. Tại Bình Dương, có 711 đơn vị nợ BHXH từ 3 tháng trở lên, số tiền nợ (bao gồm cả lãi chậm nộp) là 227 tỷ đồng. 13 bộ hồ sơ đã được gửi qua LĐLĐ tỉnh để làm thủ tục khởi kiện, nhưng đến nay, tòa án chưa thụ lý bất kỳ hồ sơ nào.
Bàn về tình trạng ứ đọng hồ sơ kiện, ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam cho biết lý do của việc trả lại hồ sơ là các vụ kiện không thuộc thẩm quyền của toàn án, đây là tranh chấp lao động tập thể nhưng chưa qua cấp giải quyết của chủ tịch UBND quận, huyện, hoặc chưa có sự ủy quyền của tập thể NLĐ tới tổ chức công đoàn.
|
Việc kiện đòi BHXH bế tắc, ảnh hưởng quyền lợi của hàng trăm ngàn lao động
Cùng ý kiến, ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Quan hệ Lao động (Tổng LĐLĐ Việt Nam), nhận định việc khởi kiện DN nợ, trốn đóng BHXH còn khó khăn do quy định pháp luật chồng chéo, chưa thống nhất để công đoàn khởi kiện.
“Tổ chức công đoàn cơ sở là do lao động kiêm nhiệm, việc đứng ra khởi kiện người trả lương cho mình không dễ. Công đoàn cấp địa phương có thực hiện chuyển tòa án một số hồ sơ khởi kiện DN nợ BHXH, nhưng tòa yêu cầu phải để công đoàn cơ sở thực hiện mới đúng trình tự, thủ tục để mở phiên xét xử”, ông Quảng cho hay.
Ông Nguyễn Văn Khải - Phó Chủ tịch LĐLĐ Tp.HCM, chia sẻ: “Những vướng mắc về luật, thủ tục khiến việc khởi kiện DN chưa đạt hiệu quả, ảnh hưởng đến uy tín của công đoàn và quyền lợi NLĐ. Vì vậy, cần nhanh chóng lấp đầy những “khoảng trống” về luật để giải quyết triệt để tình trạng này”.
Gỡ vướng thủ tục
Trước thực trạng công tác khởi kiện DN nợ BHXH còn gặp nhiều bất cập về thủ tục, thời gian và tính thực tế trong triển khai, Phó Chủ tịch LĐLĐ Việt Nam Mai Đức Chính đề xuất: “Cần nghiên cứu sửa đổi quy định cho phép các tổ chức công đoàn cấp trên được khởi kiện, thay cho quy định trước đây chỉ nhắc tới cụm từ công đoàn”.
Đại diện Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng đề nghị cần sửa đổi các quy định pháp luật, để thủ tục khởi kiện DN nợ BHXH của tổ chức công đoàn thực hiện đơn giản, thuận lợi hơn.
Về phía BHXH Việt Nam, ông Đào Việt Ánh - Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, kiến nghị: “Cần xem xét việc cho phép cơ quan BHXH cũng có quyền khởi kiện đơn vị, DN nợ BHXH ra tòa, nhằm bảo đảm quyền lợi NLĐ và lợi ích của cả xã hội”.
Đồng ý việc cần xem xét cho phép cơ quan BHXH kiện DN nợ BHXH, tuy nhiên, đại diện LĐLĐ Việt Nam lưu ý, muốn thực hiện theo hướng công đoàn cấp trên và BHXH Việt Nam cùng khởi kiện DN nợ, trốn đóng BHXH, các cơ quan lập pháp cần chỉnh sửa nhiều quy định trong các luật liên quan như Luật BHXH, Luật Tố tụng dân sự…
Tuy nhiên, ở một góc nhìn khác, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, giữ quan điểm chỉ nên giao cho tổ chức công đoàn đứng ra khởi kiện DN nợ BHXH và nhấn mạnh tới vai trò thanh tra của cơ quan BHXH.
Theo đó, ông Lợi cho rằng: “Ngoài hệ thống thanh tra thu BHXH, gồm đội ngũ thanh tra của ngành LĐ-TB&XH và BHXH Việt Nam đang có, nếu chúng ta có thêm vai trò khởi kiện của công đoàn thì sẽ tăng cường thêm sự giám sát tính nghiêm minh trong thực hiện BHXH”.
Văn Nguyễn
