Hội đồng Tiền lương Quốc gia đang tiến hành chuẩn bị cho các phiên thương lượng tăng lương tối thiểu vùng năm 2017. Theo dự báo, mức lương tối thiểu năm 2017 sẽ thấp hơn mức 12,4% của năm 2016, vì những áp lực cạnh tranh của DN ngày càng lớn, trong khi năng suất lao động (NSLĐ) chuyển biến chậm.
Niềm vui chưa trọn vẹn
Theo thống kê, chỉ tính trong giai đoạn 2008 - 2016 mức lương tối thiểu vùng đối với DN trong nước đã tăng bình quân 26,4%/năm và đối với các DN FDI, đã tăng 18,1%/năm. Trong khi chỉ số giá tiêu dùng trong giai đoạn này tăng bình quân 10,7%, còn NSLĐ chỉ tăng vỏn vẹn khoảng 3,9%.
Mức lương tối thiểu bị “ép” tăng liên tục, trong khi NSLĐ thấp và chậm chuyển biến, buộc các DN phải tìm cách “lách luật”, bằng cách tăng lương “ảo”. Còn NLĐ chỉ “có tiếng không có miếng”, thu nhập thực tế không tăng và phải đối diện với nguy cơ bị sa thải lớn hơn.
Minh chứng cho điều này, Viện Công nhân - Công đoàn công bố kết quả điều tra cho thấy dù mức lương tối thiểu liên tục tăng mạnh trong các năm qua, nhưng nhu cầu sống tối thiểu của NLĐ trong 2 năm 2015 và 2016 vẫn thấp hơn mức lương tối thiểu từ 15 - 24%.
Để vượt qua khó khăn trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, trong khi vẫn phải tăng lương theo quy định, nhiều DN “cực chẳng đã” phải co kéo để tồn tại. Bà Bùi Phương Chi - Trưởng phòng Công tác giới (Ban nữ công Tổng LĐLĐ Việt Nam), phân tích: “Quy định buộc các DN phải tăng lương tối thiểu, nhưng đổi lại họ tiến hành cắt giảm các chế độ đãi ngộ, trợ cấp, phụ cấp khác, như tiền thưởng, chế độ ăn uống, trợ cấp đi lại…”.
Quy định tăng lương tối thiểu đang làm khó DN khiến NLĐ cũng chưa được hưởng niềm vui trọn vẹn. Chị Phan Kim Ngân - công nhân KCN Bắc Thăng Long (Hà Nội), chia sẻ: “Mức lương cơ bản thì có tăng, nhưng thu nhập thực tế thì chẳng tăng là bao. Các loại chi phí sinh hoạt, giá cả tăng cao khiến chúng tôi phải liên tục tăng ca, nhưng cũng chỉ để đủ sống, tích lũy chỉ là điều viển vông”.
|
NLĐ chưa được hưởng trọn vẹn lợi ích từ việc tăng lương tối thiểu vùng
Nỗi lo bị sa thải hiện hữu
Lương tối thiểu tăng khiến các DN phải gồng mình “cõng” thêm các khoản chi phí. Áp lực cạnh tranh lớn, trong khi NSLĐ thấp, khiến nhiều DN lâm vào khó khăn, phải thu hẹp quy mô, cắt giảm nhân công, đẩy NLĐ vào nguy cơ bị mất việc cao.
Ông Phạm Minh Huân - Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, cho biết: “Tăng lương tối thiểu là “bài toán lớn” cần tính toán kỹ càng, toàn diện. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, áp lực cạnh tranh của DN ngày càng lớn, trong khi NSLĐ còn thấp, nếu chi phí cho NLĐ tăng quá nhanh sẽ gây khó khăn cho các DN, điều này cũng ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích của NLĐ”.
Theo Bản tin cập nhật thị trường lao động của Bộ LĐ-TB&XH, công bố ngày 26/5 tại Hà Nội, quý I/2016, cả nước có 53,29 triệu người có việc làm, giảm hơn 211.000 người so với quý I/2015 và giảm 211.120 người so với quý IV/2015. Còn theo Bộ KH&ĐT, trong 5 tháng đầu năm 2016, cả nước có 4.643 DN “chết yểu” (tăng gần 20% so với cùng kỳ năm trước).
Các số liệu thống kê trên chỉ là “mảng tối” trong bức tranh kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, nó cho thấy những khó khăn mà DN và NLĐ phải đối mặt trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay. Vì vậy, vấn đề tăng lương tối thiểu cần chú ý khía cạnh cân bằng lợi ích của cả NLĐ và DN.
Trước áp lực và đòi hỏi phục hồi sự ổn định và tăng cường sức cạnh tranh cho DN, Hiệp hội Dệt may (Vitas) vừa có công văn kiến nghị với Hội đồng tiền lương quốc gia và Bộ LĐ-TB&XH, về việc giãn thời gian tăng lương tối thiểu từ năm 2017.
Theo quan điểm của Vitas, việc tăng mức lương tối thiểu liên tục trong khi các điều kiện chưa đáp ứng được, khiến các DN gặp khó, giảm sức cạnh tranh. Ảnh hưởng tiêu cực đến việc điều tiết thị trường lao động và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa…
Hiến Nguyễn
