9 giờ tối, chị Nhung (Nghĩa Tân) thèm ăn nem chua nướng, bạn trai chị lại bận không thể đi mua, anh đã nhờ xe ôm đi lên phố Ấu Triệu (Hoàn Kiếm) mua mang về cho bạn gái mình.
Chưa đầy một giờ đồng hồ sau, món ăn được giao tận tay người nhận. Anh xe ôm đang làm một việc mà theo trào lưu mới có một nghề xuất hiện vài năm trở lại đây là nghề giao hàng (ship hàng) còn những người làm nghề này được gọi là những shipper.
Nghề làm hấp dẫn?
Hệ thống shipper được chia thành hai dạng: thứ nhất là hưởng lương cứng, thứ hai là hưởng thù lao qua số lượt giao hàng. Đội ngũ shipper xuất thân phần nhiều từ những người chủ yếu làm xe ôm, qua quen biết người ta nhờ chuyển hàng khi cần thiết. Hoặc các shipper đơn giản là những người thuộc ngành nghề khác kiếm tiền thêm như sinh viên, công nhân, những người có túi tiền không rủng rỉnh hoặc có nhu cầu muốn cải thiện thêm thu nhập.
Anh Nam, quê ở Vĩnh Phúc, lên Hà Nội làm xe ôm đã ngót nghét hơn chục năm. Ban đầu, anh làm nhân viên giao hàng cho một doanh nghiệp chuyên kinh doanh sách, sau vì lương thấp, anh xin nghỉ chuyển sang nghề xe ôm. Qua công việc anh quen biết nhiều người, có người mở doanh nghiệp chuyên liên kết đào tạo bằng lái ô tô nhờ anh làm người chuyên giao nhận, trả kết quả thi cho những thí sinh ở tỉnh xa. Ban đầu họ trả theo chuyến, sau dần họ thỏa thuận với anh trả theo lương tháng, bất cứ lúc nào cần họ sẽ gọi. Anh Nam cho biết, công việc này phù hợp với anh vì rất gần với nghề xe ôm, thay vì chở người thì hàng hóa ở đây là tài liệu. Mặt khác, công việc xe ôm của anh có thể linh hoạt về giờ giấc.
Em Minh, sinh viên năm thứ 3 chuyên ngành quản lý tại một trường đại học ở Hà Nội cũng tận dụng thời gian ngoài giờ lên giảng đường để làm shipper. Em Minh cho biết, ban đầu người chị họ bán hàng online có đội ngũ chuyên đi ship hàng cho khách, một lần shipper của chị bận nên chị đã nhờ em Minh ship giúp. Sau một vài lần ship hàng được khách khen, chị họ đã mời và đưa em vào danh sách các shipper chuyên của cửa hàng. Sau khi có kinh nghiệm, em đã tìm thêm các mối chủ cửa hàng online khác và nghề ship hàng đến với em một cách tự nhiên như vậy.
Theo em Minh, thù lao cho mỗi lần ship hàng được trả tùy theo khoảng cách từ nơi giao hàng đến nơi nhận. Thông thường ,ship trong nội thành có giá dao động khoảng từ 15.000-40.000 đồng/lượt. Nghe qua tưởng nhỏ nhặt nhưng có những khi, khách đặt hàng nhiều, tương đương lượt ship được liên tục, một shipper có thể có thu nhập vài trăm ngàn đồng/ngày.
Nghề ship hàng tưởng như đơn giản chỉ cần có chiếc xe máy, có sức khỏe, thông thạo đường phố Hà Nội có thể làm được. Tuy nhiên, đây cũng là một nghề đối diện với nhiều khó khăn. Trước hết, shipper phải tương đối bền bỉ vì mỗi ngày có khi phải di chuyển rất nhiều lần trên nhiều cung đường khác nhau.
Người tiêu dùng thay vì phải trực tiếp đến tận nơi có sản phẩm để trả tiền mang về nhà thì chỉ cần một cuộc điện thoại, một cú click chuột có thể mua được hàng trong khoảng thời gian ngắn.
Những tình huống “dở khóc dở cười”
Các shipper có khi phải liên tục hoạt động trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Anh Sinh, một shipper chuyên nghiệp chia sẻ, làm shipper cũng tương đối vất vả, đặc biệt shipper chở đồ ăn, thông thường thời tiết hoặc quá nóng hoặc quá lạnh, khách hàng ngại đi ra ngoài ăn, công việc của các shipper càng bận rộn hơn.
“Có lúc, giữa mùa hè trưa nắng chang chang, người ta được nghỉ ngơi, mình thì cặm cụi ship hàng, trưa nắng nóng mồ hôi nhễ nhại, ship hàng xong mới đến lượt mình được ăn, nhiều lúc đói lả. Cũng có khi trời rét căm căm, người ta ở cơ quan, ở nhà bật sưởi, điều hòa tránh rét, mình thì phải chống chọi với cái lạnh cắt da cắt thịt để lao đi ship hàng, lúc đó mới thực sự thấm thía nỗi gian truân của nghề”, anh Sinh nói.
Không chỉ vất vả khi phải làm việc trong thời tiết khắc nghiệt, các shipper còn đối mặt với những rủi ro về tài chính. Anh Sinh chia sẻ, ngày mới làm shipper, công việc của anh là tự liên hệ với những chủ cửa hàng để tìm việc, thông thường, việc của shipper là đến nơi có hàng, ứng tiền hàng trước cho chủ sau đó mới mang đi thu tiền từ khách. Tuy nhiên, nhiều shipper lĩnh quả đẳng từ chính cách giao dịch này. Chủ cửa hàng và khách hàng là một trong những đối tác có thể gây thiệt hại cho shipper bất cứ khi nào.
Ngày mới vào nghề, anh Sinh nhận ship hàng cho một chủ chuyên kinh doanh quần áo thời trang. Khách hàng đặt mua một chiếc áo trên facebook của người bán, khi anh Sinh mang hàng đến, họ chê sản phẩm xấu, lỗi và hoa văn không giống ảnh trên mạng nên họ không nhận. Thuyết phục thế nào họ cũng không chịu nhận, trong khi tiền anh đã đặt cho chủ cửa hàng. Quay về chủ hàng trách anh không biết thuyết phục khách và phải chật vật mãi anh mới đòi được tiền đã đặt cọc cho sản phẩm, còn tiền ship bị chủ hàng trả cho một nửa vì nói hàng không bán được nên không chi nguyên tiền ship.
Rồi những pha bị khách hàng “bỏ bom”, cho địa chỉ số điện thoại nhưng nhiều khi shipper đến nơi đó chỉ là địa chỉ ma, hay đến đúng địa chỉ nhưng điện thoại gọi cho người mua hàng nhất định họ không nhấc máy, đó là những tai nạn nghề nghiệp không hiếm gặp của các shipper.
“Cơ hội và rủi ro nghề nào cũng có, để hạn chế được những rủi ro không đáng có ,điều cần nhất với mỗi shipper là miệt mài tạo uy tín trong nghề, kết nối được với những mối chủ hàng quen thuộc, không nên đi quá khuya để giao hàng tại những địa chỉ xa, thuộc khu vực vắng vẻ”- anh Sinh khuyến cáo.
Thu Hường