Chiều ngày 17/10, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (Vinastas) đã công bố kết quả khảo sát nước mắm trên toàn quốc.
Cụ thể, tổng số mẫu khảo sát là 150 mẫu nước mắm thành phẩm đóng chai có hàm lượng nitơ toàn phần ghi trên nhãn từ 10 - 60g/l của 88 nhãn hiệu được mua trực tiếp tại đại lý phân phối, các siêu thị, TTTM, chợ bán lẻ và các cửa hàng bán sản phẩm đặc sản.
Thiếu trung thực nhãn mác
Theo nội dung ghi trên nhãn, các mẫu này được sản xuất từ các cơ sở có địa chỉ ở 19 tỉnh thành trên cả nước, gồm: Hà Nội, Thái Bình, Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa, Bình Định, Long An, Phú Thọ, Nam Định, Đà Nẵng, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Kiên Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ, An Giang, Tp.HCM và 1 mẫu của Thái Lan.
Kết quả khảo sát cho thấy: 125/150 mẫu khảo sát đều có ít nhất 1 tiêu chuẩn trong 5 chỉ tiêu của nhóm hóa học được khảo sát không đạt so với tiêu chuẩn hoặc so với công bố trên nhãn hàng hóa.
Trong đó: 51% mẫu có kết quả chỉ tiêu Nitơ toàn phần nhỏ hơn những gì DN công bố trên nhãn hàng hóa. 20% mẫu không đạt chỉ tiêu Nitơ axit amin, 2% mẫu không đạt chỉ tiêu Nitơ ammoniac.
Đặc biệt có khoảng 67% mẫu không đạt chỉ tiêu arsen tổng theo quy định của Bộ Y tế. Tuy nhiên, khi thử nghiệm 20 mẫu trong các mẫu khảo sát có arsen tổng vượt ngưỡng quy định, thì đều không phát hiện Arsen vô cơ (với giới hạn phát hiện là 0,01mg/l)
Các DN phải minh bạch thông tin về bản chất của các sản phẩm nước mắm
Theo quy định QCVN 8-2:2011/BYT, hàm lượng arsen cho phép có trong sản phẩm nước chấm tối đa là 1,0mg/l. Tuy nhiên, kết quả thử nghiệm arsen tổng cho thấy có đến 101/150 mẫu khảo sát (chiếm 67%) không đạt quy định của QCVN này. Trong đó, hàm lượng Arsen tổng của các mẫu không đạt dao động từ trên 1,0 - 5mg/L. Điều đáng chú ý, là các mẫu nước mắm có độ đạm càng cao, tỷ lệ các mẫu các hàm lượng arsen càng tăng, cụ thể là 95,65% số mẫu khảo sát có độ đạm từ 40 độ trở lên được đánh giá có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng quy định.
Vì vậy, ông Vương Ngọc Tuấn - Phó Tổng thư ký Vinastas, đánh giá có thể thấy dù có những sản phẩm nước mắm đạt được chỉ tiêu an toàn nhưng đa phần không đạt chỉ tiêu công bố của DN trên nhãn mác. Người tiêu dùng (NTD) đang phải trả tiền cho quảng cáo ảo, hay nói cách khác là cho chính sự nhập nhèm này.
Như nước mắm phải có tối thiểu 10g đạm/l thì mới gọi là nước mắm, nhưng hiện nay nhiều loại không đạt nhưng vẫn gọi là nước mắm. “Có người hỏi tôi một câu nước mắm có độ đạm cao là không tốt? Theo tôi không phải vậy, nước mắm an toàn và dinh dưỡng mới cần thiết”, ông Tuấn chia sẻ.
Doanh nghiệp phải minh bạch
Vậy nên, ông Tuấn cho rằng Chính phủ, các cơ quan quản lý cần sớm có quy định cụ thể về bản chất các loại nước mắm đang được sản xuất, lưu thông trên thị trường. Mặt khác, cần tăng cường kiểm tra về chất lượng, quy trình sản xuất, nội dung ghi nhãn nước mắm và công bố kết quả kiểm tra, xử ý nhằm đảm bảo quyền lợi cho NTD.
Ngoài ra, Vinastas cũng yêu cầu các DN phải minh bạch thông tin cho NTD về bản chất của các sản phẩm nước mắm, như: phương pháp chế biến, nguồn gốc, xuất xứ, thành phần, dung lượng... một cách chính xác, trung thực.
Ông Tuấn khuyến nghị rằng NTD cần tự trang bị những kiến thức để lựa chọn các sản phẩm phải thỏa mãn hai tiêu chí: hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, nhưng phải bảo đảm an toàn, vệ sinh.
Về phía đại diện của Bộ Y tế cho rằng, việc Vinastas đưa ra các số liệu khảo sát trên là kết quả đáng suy nghĩ. Đối với sản phẩm nước mắm hay nước chấm bảo đảm an toàn khi sử dụng thì cần phải bảo đảm giới hạn cho phép, tức là hai giới hạn quy chuẩn cho phép do Bộ Y tế ban hành.
Cụ thể, đó là quy chuẩn về kim loại nặng, hàm lượng này vượt quá giới hạn cho phép là nước mắm đó không bảo đảm. Thứ hai là quy chuẩn liên quan vi sinh.
Tuy nhiên, theo đại diện Bộ Y tế, hiện các tiêu chuẩn kim loại nặng và vi sinh chúng ta chưa có các quy chuẩn liên quan đến nước mắm, nên chỉ xác định được giới hạn an toàn cho người sử dụng là nước mắm hay nước chấm.
Vậy nên sau khảo sát này, đại diện Bộ Y tế cho biết sẽ nghiên cứu và đề xuất quy chuẩn liên quan đến nước mắm mang đặc thù Việt Nam. Bởi nước mắm nếu đã được quy định quy chuẩn thì mới bảo đảm an toàn cho người sử dụng.
“Sản xuất nước mắm hay nước chấm với phương pháp thủ công hay công nghiệp, pháp luật đều không cấm, mà quan trọng là phải có nhãn mác đầy đủ công khai hàm lượng một cách trung thực”, vị đại diện này cho biết.
Song, khách quan mà nói, có lẽ khảo sát này vẫn chưa thể làm hài lòng NTD do danh sách 88 thương hiệu nước mắm có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng cho phép chưa được công bố. Tuy nhiên, khi đặt câu hỏi này, ông Tuấn lý giải: “Việc công bố danh sách 88 thương hiệu nước mắm có hàm lượng thạch tín vượt ngưỡng cho phép không thuộc trách nhiệm của Vinastas, mà thuộc về cơ quan quản lý. Mục đích của khảo sát này là thông tin cho NTD biết thực trạng của ngành nước mắm. Sau hội thảo, nếu cơ quan quản lý nhà nước cho phép công bố, chúng tôi mới công bố”.
Thy Lê