Từng có tình yêu đặc biệt với nghề dệt zèng của cha ông, trước sự mai một của nghề dệt zèng, nghệ nhân Mai Thị Hợp đã thành lập HTX dệt và thu hút được 50 thành viên là phụ nữ. Với những đóng góp, cống hiến của mình, năm 2015, bà Mai Thị Hợp đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân.
Phát triển văn hóa truyền thống
Mỗi sản phẩm dệt zèng có giá trị về nhiều mặt, vừa là vật dụng, bảo đảm nhu cầu sinh hoạt vừa là tác phẩm nghệ thuật, thể hiện nét đặc trưng độc đáo trong kho tàng văn hóa dân tộc Tà Ôi. Trải qua hàng trăm năm, nghề dệt zèng được người dân địa phương gìn giữ và lưu truyền, họ tự tìm kiếm nguyên liệu để dệt nên những tấm zèng đa màu sắc, họa tiết hoa văn độc đáo.
Tuy nhiên, khi đi vào sản xuất, phục vụ thị trường với số lượng lớn là đều không hề đơn giản với HTX vì cần sự đồng đều, thống nhất cao.
 |
|
Nghề dệt zèng phát triển nhờ HTX do nghệ nhân Mai Thị Hợp đứng đầu |
Trước thực trạng nguyên liệu để phục vụ nghề dệt zèng dần cạn kiệt, bà đã nghĩ ra ý tưởng, thay thế hạt cườm từ chì sang hạt nhựa, còn sợi kéo từ bông cây rừng được thay bằng sợi bông vải đã xe sẵn ở dưới xuôi. Để bảo đảm chất lượng, tất cả các nguồn nguyên liệu đều được nhập ở nới uy tín, chính vì vậy, bà đã cùng một số thành viên nhiều lần đi khảo sát thị trường, tìm kiếm nguồn hàng chất lượng.
Những sợi bông vải được chọn lọc kỹ lưỡng, xếp thành từng lọn, rồi cho vào nồi đồng, hoặc nồi đất loại to, nấu trong nhiều giờ liền. Khi sợi bông săn chắc lại thì vớt ra, tách thành sợi nhỏ, phơi lên giàn tre cho khô ráo.
Để bảo đảm giá trị văn hóa, HTX vẫn duy trì nhuộm vải bằng các loại cây, lá rừng. Chế biến thuốc nhuộm từ những củ cây rừng là khâu quan trọng nhất, quyết định độ bền và giá trị màu sắc hoa văn của mỗi tấm zèng… Sau khi lựa chọn được nguồn nguyên liệu, nghệ nhân Mai Thị Hợp lại đi tập hợp người để dệt và đưa sản phẩm ra thị trường.
Đến nay, HTX do nghệ nhân Mai Thị Hợp làm giám đốc đã thu hút được gần 100 phụ nữ. Chưa dừng lại, nghệ nhân Mai Thị Hợp còn chủ động liên hệ tham gia các hội chợ triển lãm trong nước và các kỳ Festival Huế để trực tiếp tham gia và giới thiệu, quảng bá về nghề dệt zèng truyền thống.
Với những giá trị được gửi gắm trong từng sản phẩm, Giám đốc Mai Thị Hợp được mời qua Pháp, Hàn Quốc để quảng bá với bạn bè quốc tế. Việc chịu khó mang nghề dệt ra nước ngoài để lăng xê, giới thiệu tới các nước châu Âu đã giúp nhiều khách hàng đã mời nghệ nhân Mai Thị Hợp truyền nghề dệt zèng tại nước ngoài. Sau những lần được lăng xê ở nước ngoài, những sản phẩm dệt zèng A Lưới do HTX sản xuất xuất ngoại càng ngày càng nhiều.
 |
|
Nhà thiết kế Minh Hạnh và các nghệ nhân dệt zèng trao đổi về các yêu cầu kỹ thuật để đưa zèng "ra phố". |
Động lực giảm nghèo
Phát triển dệt zèng theo hướng hàng hóa thông qua mô hình HTX không chỉ phù hợp với điều kiện, đặc điểm của người dân Tà Ôi mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho những người phụ nữ dễ dàng liên kết, tạo dựng mô hình sản xuất và hướng đến xuất khẩu. không chỉ là hoạt động gìn giữ văn hóa truyền thống, việc phát triển HTX nghề dệt zèng do nghệ nhân Mai Thị Hợp đứng đầu đang đích thực là phương thức thoát nghèo hiệu quả của đồng bào dân tộc Tà Ôi.
Chị Hồ Thị Miên, thành viên HTX, cho biết, trước đây chị và các nữ giới Cơ Tu ở xã không ai biết dệt zèng. Sau khi được các chị em Tà Ôi ở HTX truyền nghề, chị và nhiều người khác đã có thêm việc làm với mức thu nhập 2,5-5 triệu đồng/người/tháng. “Chúng tôi cốt yếu dệt zèng vào những lúc nhàn rỗi nhưng thu nhập tương đối, nhờ đó mà gia đình thoát nghèo”- chị Miên cho biết.
Theo nghệ nhân Mai Thị Hợp, nghề dệt zèng A Lưới hiện nay được tiêu thụ mạnh do có bảo hành lâu dài tốt và có tính thông minh rất cao. Nhiều người trong và ngoài nước cũng đã biết đến giá trị của dệt zèng giá trị văn hóa của nghề được bảo tồn và phát triển. “Những hộ làm cho nghề dệt zèng đều có thu nhập từ tương đối trở lên. Đây đích thực là nghề giúp bà con thoát nghèo hiệu quả”- nghệ nhân Mai Thị Hợp nói.
Mô hình sản HTX đã góp phần tích cực trong công tác giảm nghèo của huyện miền núi A Lưới theo. Để tiếp tục phát triển, nghệ nhân Mai Thị Hợp và các thành viên đang tích cực đào tạo nghề cho những người trẻ theo đề án đào tạo nghề của huyện A Lưới. HTX cũng tiếp tục xúc tiến, tham gia các chương trình ở nước ngoài nhằm mở rộng thị trường.
Như Yến
