Mới đây, Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO) đã công bố báo cáo về hoạt động của các doanh nghiệp (DN) Nhật Bản tại Việt Nam năm 2016.
Đáng chú ý, mức lương các DN Nhật chi trả cho lao động Việt đã tăng khoảng 2,2 lần so với năm 2010. Số tiền thực chi cho NLĐ trong khối chế tạo của Việt Nam đạt hơn 4.000 USD/người/năm.
Thu nhập bằng nửa các nước khu vực
Tuy nhiên, theo nhận định của JETRO, mức chi phí nhân công của Việt Nam năm 2017 sẽ rẻ đi, điều này đồng nghĩa năng suất giảm.
Cụ thể, năm 2015 - 2016, chi phí nhân công của Việt Nam tăng 9,6% so với năm trước, nhưng dự đoán năm 2016 - 2017, chi phí nhân công của Việt Nam sẽ chỉ tăng 8,1%. Chi phí lao động ngày càng thấp đi, đồng nghĩa với năng suất và cải thiện chất lượng lao động ở Việt Nam chậm.
Trong nhóm ngành các DN Nhật đầu tư làm ăn tại Việt Nam, hiện lao động cấp cao khối phi chế tạo (dịch vụ) - quản lý và khối chế tạo - quản lý có mức lương cao nhất, lần lượt là 16.028 USD và 14.629 USD/người/năm (tương đương 363 - 332 triệu đồng, tương ứng khoảng 30 - 27 triệu đồng/người/tháng).
Nhóm lao động là nhân viên khối dịch vụ, chỉ có mức lương khoảng 7.000 USD/người/năm (13 triệu đồng/tháng). Lao động kỹ sư, làm việc liên quan chế tạo chỉ khoảng 6.600 USD/tháng (12 triệu đồng). Thấp nhất là nhóm công nhân làm việc trong khối chế tạo, chế xuất chỉ đạt 4.000 USD, khoảng 7,5 triệu đồng/người/tháng.
So với các nước châu Á Thái - Bình Dương và ASEAN, nơi có nhiều DN Nhật đầu tư, mức lương của NLĐ Việt Nam chỉ cao hơn chút ít so với Lào, Campuchia và Myanmar. Nhưng thấp hơn rất nhiều so với lao động ở các nước ASEAN +6. Cụ thể, mức lương cao nhất của khối quản lý cho DN Nhật của người Singapore là 69.500 USD/người/năm (1,5 tỷ đồng, tương đương 131 triệu đồng/người/tháng), gấp hơn 4 lần so với mức lương cao nhất tại Việt Nam.
So với các nước khác trong khu vực ASEAN, mức thu nhập cao nhất của người Việt cũng chỉ bằng một nửa họ. Mức lương quản lý mà DN Nhật trả cho người Thái cao nhất, là 23.900 USD/người/năm (hơn 540 triệu đồng), người Malaysia là hơn 25.700 (gần 600 triệu đồng/người/tháng)...
Mức lương DN Nhật trả cho lao động Trung Quốc - nước được coi là có giá lao động rẻ trên thế giới, lại cao hơn rất nhiều nước ASEAN. Năm 2016, nhiều khối ngành, lao động Trung Quốc được các công ty Nhật trả lương cao thứ hai, chỉ sau Singapore.
|
Năng suất lao động trong ngành dệt may Việt Nam hiện chỉ bằng 50% của Trung Quốc, 70% của Philippines
Cụ thể, đối với lao động quản lý bậc cao, lương của người Trung Quốc là 36.500 USD/người/năm (gần 830 triệu đồng). Lao động là công nhân, nhân viên cũng cao hơn nhiều nước ASEAN như Thái Lan, Malaysia, Philippines chứ chưa nói đến Việt Nam.
Đại diện của JETRO, lý giải, chi phí nhân công phản ánh năng suất lao động và hiệu quả làm việc. Mức chi phí lao động tại Việt Nam, Lào và Campuchia thấp do hầu hết các DN Nhật đầu tư vào đây là lắp ráp, gia công đơn giản. Để cải thiện mức lương cần đi liền với nâng cao năng suất và giá trị gia tăng của NLĐ.
Khát vọng thu nhập tiếp tục gặp cản trở
Trước đó, theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, năng suất lao động xã hội của toàn nền kinh tế Việt Nam năm 2016 theo giá hiện hành ước tính đạt 84,5 triệu đồng/NLĐ (tương đương khoảng 3.853 USD/ NLĐ).
Tính theo giá so sánh năm 2010, năng suất lao động toàn nền kinh tế năm 2016 ước tính tăng 5,31% so với năm 2015. Theo khu vực kinh tế, năng suất lao động bình quân trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt thấp nhất với 32,9 triệu đồng/NLĐ; khu vực công nghiệp và xây dựng đạt 112,0 triệu đồng/NLĐ; khu vực dịch vụ đạt 103,5 triệu đồng/NLĐ.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Bích Lâm - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, đánh giá mặc dù năng suất lao động của Việt Nam thời gian qua đã có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm, nhưng còn ở mức thấp so với các nước trong khu vực. Chẳng hạn năm 2015, năng suất lao động của Việt Nam theo giá hiện hành đạt 3.660 USD, chỉ bằng 4,4% của Singapore; 17,4% của Malaysia; 35,2% của Thái Lan; 48,5% của Philippines và 48,8% của Indonesia.
Cùng với đó, Báo cáo Việt Nam 2035 “Hướng tới thịnh vượng, sáng tạo, công bằng và dân chủ” của Bộ KH&ĐT và Nhóm Ngân hàng Thế giới phối hợp thực hiện cũng cho thấy, mặc dù nền kinh tế có vẻ mạnh, nhưng Việt Nam đang phải đối mặt với vấn đề nghiêm trọng về tăng trưởng năng suất thấp và đang giảm, có thể gây cản trở cho khát vọng thu nhập năm 2035.
Bà Bùi Thị Hồng Liên - nguyên Giám đốc FPT Japan, nguyên Tổng giám đốc FPT Software - với kinh nghiệm đã đưa hàng nghìn lao động Việt Nam sang Nhật, chia sẻ, yếu tố kỷ luật lao động, quy trình lao động chính là điều người Việt còn thiếu. Cải thiện được hai yếu tố này thì năng suất lao động Việt Nam tại chính Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể.
Thy Lê
