Mới đây, Ts. Hoàng Thị Phương Lan - Học viện Tài chính, cho biết trong khi nhiều quốc gia có xu hướng giảm LTT, thì Việt Nam cùng với Indonesia và Trung Quốc là 3 nước có mức LTT tăng.
Tăng lương gấp 3 lần năng suất
Cụ thể, năm 2015, mức tiền lương bình quân tháng của một lao động là 4.265.000 đồng; tăng 13,5%/năm bình quân giai đoạn 2008 -– 2015.
Trong khi năm 2015, năng suất lao động (NSLĐ) chung đạt 79,3 triệu đồng/lao động (giá hiện hành) hay 54,38 triệu đồng/lao động (theo giá so sánh 2010); giai đoạn 2008 - 2015, tăng khoảng 4%/năm. Điều này cho thấy, mức tăng LTT đang cao hơn gần 3 lần mức tăng NSLĐ.
PGs.Ts. Nguyễn Lan Hương - Viện Khoa học LĐ&XH, cho biết từ năm 2008 đến nay, Chính phủ đã 8 lần điều chỉnh LTT vùng đối với các DN; thực hiện thống nhất mức LTT giữa DN trong nước và FDI theo vùng (2012).
Với sự thành lập Hội đồng tiền lương quốc gia (2014), tiền LTT vùng dựa vào khuyến nghị của Hội đồng tiền lương quốc gia trên cơ sở thương lượng của các bên. Thời kỳ từ năm 2008 đến nay, ghi nhận mức tăng tiền LTT rất cao đối với cả hai khu vực, đặc biệt là khu vực DN trong nước, mức tăng bình quân 25,37 -22,71%/năm.
|
Thu nhập bình quân của người Việt Nam có tốc độ tăng trưởng tương đối nhanh
Từ đó, bà Lan đưa ra so sánh mức tăng LTT của Việt Nam so với các nước trong khu vực. Cụ thể, dẫn bảng số liệu so sánh về mức LTT của Việt Nam so với các nước trong khu vực của World Bank, bà Lan cho rằng: LTT Việt Nam đang có mức tăng cao nhất.
Trong 7 quốc gia được so sánh về mức LTT là Ấn Độ, Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia, Trung Quốc và Việt Nam cho thấy, chỉ có Việt Nam, Indonesia và Trung Quốc là 3 nước có mức LTT tăng. Còn lại các nước khác có xu hướng giảm. Trong đó, Việt Nam có mức tăng cao nhất, gần 14%, Indonesia tăng 7% và Trung Quốc tăng 10%. Điều này sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh lớn cho lao động Việt Nam khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Suy giảm lợi thế nhân công thấp
Theo báo cáo lương của JobStreet.com Việt Nam, mức lương trung bình tại Việt Nam thậm chí còn cao hơn cả Indonesia gần 1,2 lần (343 - 510 USD/tháng). Trong đó, mức lương trung bình ngành dệt may năm 2016 đã tăng 12% so với năm 2015. Điều này cho thấy mức lương trung bình ngành dệt may của Việt Nam đang cao hơn mặt bằng chung trong khu vực.
Cụ thể, một lao động ngành dệt may trung bình kiếm được từ 402 - 604 USD/tháng (8,4 - 12,6 triệu đồng).
Theo các chuyên gia, việc tăng LTT thời gian qua bên cạnh góp phần cải thiện đời sống của người lao động lại đang tạo ra thách thức lớn, khi lợi thế về chi phí nhân công thấp giảm. Đáng chú ý, NSLĐ Việt Nam - yếu tố quan trọng quyết định đến vấn đề tăng LTT - dù có tăng, song chưa có sự cải thiện tích cực.
“Năng suất lao động của lao động Việt Nam vẫn bị xếp vào mức thấp trong khu vực. Mặc dù NSLĐ của toàn nền kinh tế năm 2015 tính theo giá hiện hành đạt 79,3 triệu VND, tương đương 3.657 USD/lao động, tăng 6,42% so với năm 2014, đưa bình quân giai đoạn 2005 - 2015 tăng 3,9%/năm. Tuy nhiên, trong giai đoạn 1992 - 2014, tốc độ tăng NSLĐ của Việt Nam ở mức khá cao là 4,64%/năm, thì tốc độ này ở Trung Quốc là 9,07%/năm”, Th.s Hoàng Thị Phương Lan dẫn chứng.
Vì vậy, bà Lan cho rằng, mức độ nâng cao NSLĐ chậm hơn các nước khác cũng tạo ra sức ép cạnh tranh lớn cho DN Việt Nam khi hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đáng chú ý, việc quy định LTT có sự cải thiện lại không có ảnh hưởng nhiều đến việc tăng NSLĐ.
Theo bà Lan, nhận định này có thể gây ra nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, có thể lý giải rằng NSLĐ được tính chung cho các ngành trong nền kinh tế (bằng GDP chia cho số lao động làm việc trong nền kinh tế), nhưng việc áp dụng quy định LTT không được tuân thủ chặt chẽ tại mọi khu vực kinh tế.
“8% lao động toàn thời gian và 11% lao động trong DN tư nhân trong nước không có hợp đồng bị trả mức lương thấp hơn LTT. Đó là về khách quan đối với người lao động”.
Trong khi đó, Việt Nam được biết đến như là một quốc gia thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhờ mức sống chung, cũng như thu nhập chi trả cho người lao động còn ở mức thấp. Tuy nhiên, “lợi thế” này chưa bao giờ được các nhà kinh tế đánh giá bền vững, khi thu nhập bình quân của người Việt Nam có tốc độ tăng trưởng tương đối nhanh.
Thy Lê
