Theo thống kê của Bộ Công Thương, tính đến ngày 31/12/2015, trên cả nước có 8.660 chợ, trong đó: 284 chợ hạng I, 924 chợ hạng II và 7.452 chợ hạng III (chiếm 86%). Tỷ trọng hàng hóa lưu thông qua chợ chiếm trên 40% tổng mức lưu chuyển hàng hóa. Riêng mặt hàng thực phẩm tươi sống lưu thông qua chợ chiếm đến gần 70%. Có đến 64% tổng số hộ kinh doanh trong chợ bán thực phẩm tươi sống, rau, củ, quả; thực phẩm chín chiếm 14%, còn lại thực phẩm khác chiếm 22%.
Hạ tầng yếu kém không đảm bảo ATTP
Đánh giá về thực trạng tình hình bảo đảm ATTP tại các chợ, ông Nguyễn Cẩm Tú - Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho biết các chợ kinh doanh thực phẩm còn tồn tại những hạn chế như: Trang thiết bị kiểm nghiệm đa số không có, hoặc lạc hậu. Chưa kiểm soát được nguồn hàng từ nơi sản xuất, đặc biệt đối với các mặt hàng thực phẩm tươi sống. Một số bộ phận người kinh doanh còn vì lợi ích cá nhân mà không quan tâm đến việc bảo đảm ATTP trong sản phẩm kinh doanh.
Một số địa phương khó khăn, nhất là ở miền núi, vùng dân tộc ít người còn thích các sản phẩm giá rẻ hơn là các sản phẩm an toàn. Đa số các chợ, cơ sở hạ tầng còn yếu kém, hay bị xuống cấp, không đáp ứng điều kiện bảo đảm ATTP về hạ tầng. Công tác phổ biến, giáo dục, tập huấn kiến thức về ATTP chưa được thực hiện thường xuyên, chỉ tập trung vào những tháng cao điểm trong năm.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về VSATTP giai đoạn 2011 - 2015, Bộ Công Thương đã triển khai hướng dẫn địa phương xây dựng mô hình “chợ thí điểm bảo đảm VSATTP” tại 32 tỉnh thành. Sau 5 năm, đã có 50% địa phương trên cả nước đã triển khai xây dựng mô hình chợ thí điểm bảo đảm ATTP.
Trong các chợ đã triển khai xây dựng mô hình, về cơ bản, các hộ kinh doanh hàng thực phẩm tươi sống, hàng thủy hải sản đã được tập trung thành các khu riêng biệt, ngăn cách với khu thực phẩm chế biến và khu kinh doanh các mặt hàng khác, nhờ vậy đã ngăn ngừa được tình trạng ô nhiễm chéo giữa các ngành hàng. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo đảm ATTP và góp phần nâng cao văn minh thương mại.
|
Một mô hình thí điểm chợ ATTP đã được triển khai
Việc phối hợp còn hạn chế
Kết quả triển khai xây dựng mô hình chợ thí điểm tuy mới là bước đầu, nhưng đã tạo điều kiện để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác bảo đảm ATTP tại chợ, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và quyền lợi của thương nhân kinh doanh hàng nông sản - thực phẩm tại chợ.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú, việc xây dựng mô hình chợ thí điểm còn nhiều hạn chế, cơ sở hạ tầng của chợ còn thấp kém và lạc hậu. Hiện, trên cả nước, chợ hạng III chiếm đến 86%. Thiếu vốn đầu tư để cải tạo nâng cấp chợ. Chợ chưa được quan tâm bố trí ngân sách để cải tạo, nâng cấp.
Mặc dù các cấp, các ngành, đã có nhiều nỗ lực, nhưng theo cơ chế hiện hành, tại nhiều địa phương, đa phần chưa bố trí được ngân sách tương xứng để đầu tư xây dựng, cải tạo chợ. Cơ chế, chính sách hỗ trợ để xã hội hóa chưa thu hút được nhiều DN, HTX tham gia đầu tư cải tạo chợ. Ý thức về việc bảo đảm ATTP của một số hộ kinh doanh trong chợ còn thấp.
Một số hộ kinh doanh gây khó khăn cho đơn vị quản lý chợ trong việc phân khu, bố trí lại phân khu chức năng để chợ đáp ứng tiêu chí chợ bảo đảm ATTP. Trách nhiệm của các ngành, địa phương trong việc phối hợp thực hiện xây dựng chợ an toàn thực phẩm còn hạn chế.
Theo kế hoạch, phấn đấu đến năm 2020, 100% các tỉnh, thành thuộc Trung ương có mô hình chợ thí điểm. Tuy nhiên, từ năm 2011 - 2015, mới chỉ bố trí được 13,5 tỷ đồng tiền vốn hỗ trợ các địa phương xây mô hình chợ thí điểm, bằng 13,5% so với vốn đăng ký giai đoạn 2011 - 2015.
Thu Hường
