Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2016 của ngành BHXH, ngày 18/1, BHXH Việt Nam đánh giá bên cạnh những kết quả đạt được trong năm 2015, ngành BHXH vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức tác động đến việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, nhất là công tác thu và phát triển đối tượng như người dân, DN chưa thực sự hiểu các quy định mới của Luật BHXH, Luật BHYT, đời sống của một bộ phận nhân dân, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số còn khó khăn…
|
Tỷ lệ người dân tham gia BHXH tự nguyện đã tăng
Nhiều rào cản
Cụ thể, theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến ngày 31/12/2015, tổng số người tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm tai nạn (BHTN) là 70,2 triệu người, tăng 4,46 triệu người (6,8%) so với năm 2014.
Trong đó, bà Nguyễn Thị Minh - Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, cho biết số người tham gia BHYT đạt 69,973 triệu người, bao phủ 76,5% dân số. Con số này đã vượt 1,5% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao.
Mặc dù bà Minh cho rằng kết quả trên là khả quan, công tác phát triển đối tượng vẫn còn một số hạn chế nhất định. Một số địa phương chưa kịp cấp thẻ BHYT cho nhân dân ở các xã đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang ven biển và vẫn còn 15% học sinh, sinh viên chưa tham gia BHYT.
Nguyên nhân của những hạn chế này chủ yếu là do một số địa phương chưa có sự vào cuộc quyết liệt của ngành GD-ĐT, nhất là khối các trường đại học. Mặt khác, một yếu tố khách quan là hiện nay, với những hộ gia đình nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình, số tiền phải đóng BHYT còn lớn (Nhà nước hỗ trợ 30%, không được giảm mức đóng) nên chưa phát triển được đối tượng thuộc nhóm này tham gia BHYT.
Với hộ gia đình, do kinh tế hộ gia đình gặp nhiều khó khăn, người dân chưa hiểu được mục đích ý nghĩa của việc tham gia BHYT, nên khó vận động bà con tham gia BHYT và con số tham gia BHYT chỉ mới có 9,07 triệu người tham gia theo hộ gia đình, đạt tỷ lệ 31,3%.
Bên cạnh đó, báo cáo của Ban thực hiện chính sách BHYT và tin học hóa trong khám chữa bệnh BHYT cũng cho thấy còn nhiều hạn chế.
Thứ nhất, về danh mục dùng chung, ngày 30/11/2015, Bộ Y tế đã công bố 8 danh mục dùng chung toàn quốc. Tuy nhiên, các danh mục công bố chưa đầy đủ, thông tin còn thiếu và trùng lặp. Nguyên nhân là do số lượng thuốc, dịch vụ kỹ thuật và vật tư y tế đang lưu hành rất lớn, trước đây chưa được quản lý bằng văn bản CNTT.
Tiếp đó về việc liên thông dữ liệu giữa các cơ sở khám chữa bệnh với cơ quan BHXH: mặc dù Bộ Y tế đã có văn bản quy định các cơ sở khám chữa bệnh hoàn thành việc kết xuất dữ liệu trước ngày 31/12/2015, nhưng đến ngày 22/12/2015, theo thống kê của Bộ Y tế mới có 146 cơ sở y tế tại 26 tỉnh và 6 bệnh viện trực thuộc Bộ (6,9% đơn vị ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT) trích xuất được dữ liệu đầu ra phục vụ thanh toán BHYT theo yêu cầu.
Như vậy, đến thời điểm hiện nay, việc liên thông dữ liệu với hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh chưa thực hiện được, do các cơ sở khám chữa bệnh chưa kết xuất được dữ liệu đầu ra theo quy định của Bộ Y tế.
Mặt khác, qua chuẩn hóa danh mục thuốc, dịch vụ kỹ thuật toàn quốc với danh mục dùng chung cho thấy nhiều mặt hàng thuốc trúng thầu, nhiều dịch vụ đang sử dụng cho người bệnh BHYT nhưng không có trong danh mục dùng chung.
Làm sao để dân hiểu và tin
Cùng với việc gia tăng BHYT, việc vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện cũng đang là thách thức lớn.
Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến ngày 31/12/2015, số người tham gia BHXH bắt buộc là 12,1 triệu người, tăng 5,3% so với năm 2014; tham gia BHXH tự nguyện là 0,23 triệu người, tăng 19% so với năm 2014. Điều này cho thấy dù tỷ lệ người dân tham gia BHXH tự nguyện đã tăng, nhưng tốc độ tăng còn chậm.
Mới đây, Chính phủ vừa ban hành Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện, trong đó có nhiều ưu điểm, như phương thức và thời gian đóng BHXH linh hoạt, không giới hạn tuổi tham gia, người tham gia được Nhà nước hỗ trợ… Song, để đông đảo đối tượng lao động tự do biết và tham gia BHXH tự nguyện lại là vấn đề.
Theo khảo sát của Viện Phát triển sức khỏe cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT), có tới 91% người bán hàng rong chưa từng biết đến các quy định của Bộ luật Lao động và 91,45% chưa biết đến BHXH.
Nguyên nhân là do người lao động tự do đang phải lo toan gánh nặng “cơm áo gạo tiền”, có ít thời gian và điều kiện để tiếp cận văn bản pháp luật, trong khi công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH tự nguyện hiện nay chưa được chú trọng, nội dung truyền thông còn bó hẹp, chưa đi vào cụ thể. Vì vậy mà số lượng người lao động đóng BHXH tự nguyện vẫn còn hết sức ít ỏi.
Trước thách thức gia tăng độ bao phủ BHXH, BHYT tự nguyện, theo Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, ngành BHXH cần phối hợp hơn nữa với các bộ ngành, địa phương thuộc các ngành liên quan như y tế; LĐ-TB&XH.
“Tuy nhiên, hôm nay, theo quan sát của tôi tại hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2016 của ngành BHXH, tôi không thấy đại diện nào của ngành y tế đến dự, chứng tỏ các đồng chí chưa quan tâm đúng mức đến lĩnh vực này. Nếu không có sự phối hợp thì không thể thực hiện được, vì đây là chính sách của Đảng, Nhà nước, chứ không riêng của BHXH”, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh chỉ đạo.
Lê Thúy
