Chương trình thí điểm BHNN được triển khai theo Quyết định 315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 1/3/2011, thí điểm thực hiện tại 20 tỉnh/thành phố, với 3 loại hình chính, gồm BH cây lúa, BH vật nuôi và BH thủy sản (tôm, cá).
Hai bên cùng khó
BHNN chính thức được triển khai từ tháng 8/2016, theo nguyên tắc tự nguyện. Nhà nước hỗ trợ phí BH cho người nghèo, cận nghèo ở các sản phẩm chủ yếu. Việc xây dựng các quy trình kỹ thuật, cơ chế thẩm định rủi ro, xác nhận dịch bệnh… sẽ được siết chặt hơn để bảo đảm minh bạch, hạn chế tổn thất.
Khác biệt lớn nhất so với khi thực hiện thí điểm là Nhà nước sẽ không hỗ trợ 100%, người dân sẽ phải tự chi trả một phần chi phí. Thay đổi này dấy lên những lo ngại, về việc người ND sẽ càng thêm “lạnh nhạt” với BHNN. Theo đánh giá, sau gần 5 năm thí điểm, đa phần người ND vẫn chưa “mặn mà” với BHNN, dù được hỗ trợ cao (hộ nghèo 100%, cận nghèo 80%, hộ thường 60%, tổ chức 20%).
Ông Hoàng Xuân Điều - Trưởng ban BHNN (Bảo hiểm Bảo Việt), cho biết: “Nếu giảm hỗ trợ thì với những ngành có tỷ lệ rủi ro cao như thủy sản sẽ có chi phí khá cao. Việc này sẽ khiến nhiều người ND, vốn đã e ngại sẽ càng lo lắng và số lượng tham gia BH sẽ có khả năng giảm”.
|
BHNN được đánh giá sẽ là “bà đỡ” của người nông dân
Điển hình như tại Bắc Ninh, BHNN sau gần 5 năm vẫn chưa tạo được ảnh hưởng lớn. Các hộ không thuộc diện nghèo, cận nghèo dù được hỗ trợ 60%, nhưng chi phí còn lại vẫn quá cao. Theo tính toán, mỗi con gà/vịt sau hỗ trợ vẫn phải đóng 3.600 đồng/con, với lợn là 120.000 đồng/con. Nay triển khai chính thức, hỗ trợ giảm sẽ càng khiến BHNN khó phát triển.
Bên cạnh gánh nặng về chi phí, người ND còn gặp phải nhiều khó khăn về thủ tục. “Các thủ tục xác nhận thiệt hại và bồi thường còn phức tạp. Đặc biệt là với BH thủy sản, việc bồi thường liên quan nhiều bên, gây mất nhiều thời gian, tâm sức của người tham gia BHNN”, Ts. Trần Công Thắng - Phó Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển NNNT (IPSARD), cho hay.
Cần giải pháp đồng bộ
Không chỉ khó khăn với người ND, áp lực cũng đè nặng lên các DN BH. Tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo tham gia BH chiếm trên 80% (được hỗ trợ 80 - 100%), cộng thêm rủi ro cao khiến các DN BH lỗ nặng. Thống kê sau gần 4 năm thí điểm BH thủy sản, có hơn 300.000 hộ tham gia, các DN phải bồi thường hơn 700 tỷ đồng, trong khi thu về chỉ khoảng hơn 300 tỷ đồng.
BHNN là công cụ tài chính để quản trị rủi ro trong lĩnh vực nông nghiệp, trong giai đoạn thí điểm, các gói BHNN đã đạt được những thành công không nhỏ, góp phần hỗ trợ, ổn định sản xuất và đời sống cho người ND. Nhưng để phát triển, các DN BH cần sự hỗ trợ mạnh hơn từ Nhà nước để đổi mới, hoàn thiện, vừa cân bằng lợi ích của DN, vừa tạo được nhiều lợi ích hơn cho người ND.
Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ phù hợp để cân bằng lợi ích của cả DN và người dân. Đồng thời cần có giải pháp nhằm ngăn tình trạng “độc quyền”. Hiện tại, có 4 DN BH và mỗi công ty phụ trách một địa bàn, nếu không có quy định quản lý tốt, rất dễ xảy ra độc quyền trục lợi.
Đồng thời, cần có chính sách bổ sung nhân lực, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ BH, cán bộ nông nghiệp tại địa phương, nhằm đáp ứng nhu cầu giải quyết các thủ tục về tham gia, xác nhận thiệt hại và bồi thường, tiết kiệm chi phí, thời gian cho người tham gia BH.
Bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, vai trò của DN BH là rất quan trọng. Theo ông Lê Đức Thịnh - Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác (Bộ NN&PTNT): “Bản chất của BHNN thực chất là đầu tư công, cần có một cơ chế đủ mạnh, một cơ quan giám sát độc lập để quản lý. Bản thân DN BH cũng cần phát huy vai trò, phối hợp chặt chẽ với cơ quan nhà nước để nhận được hỗ trợ, đồng thời phát huy vai trò hỗ trợ thiết thực cho người ND”.
Hiến Nguyễn
