Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết, ngày 10/8/2017, thị trường chứng khoán phái sinh (CKPS) Việt Nam chính thức đi vào hoạt động với sản phẩm đầu tiên là Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.
Ưu đãi phí thời gian đầu
Ông Phạm Hồng Sơn – Phó Chủ tịch UBCKNN – cho biết, thời gian đầu khi thị trường CKPS mới đi vào hoạt động sẽ có những cơ chế hỗ trợ khách hàng. Cụ thể, trước mắt sẽ miễn phí toàn thị trường trong vòng sáu tháng để hỗ trợ thị trường trong giai đoạn đầu vận hành thị trường CKPS. Tuy nhiên, sau đó sẽ quy định mức phí trần và sàn cụ thể.
Về phí giao dịch, do Sở Giao dịch Chứng khoán (GDCK) và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) thu của các công ty chứng khoán, hiện đã được quy định tại Thông tư 241/2016/TT-BTC nhưng vì thị trường CKPS là thị trường mới ở Việt Nam nên tại Thông tư 241 cũng chưa quy định phí giao dịch cụ thể, tùy thực tiễn hoạt động mà Sở GDCK và VSD tự áp dụng.
“Trong giai đoạn đầu, Sở GDCK và VSD đề xuất miễn phí giao dịch CKPS cho các công ty chứng khoán trong vòng sáu tháng đầu hoạt động”, ông Sơn cho hay.
Thông tin thêm về việc hỗ trợ thị trường CKPS giai đoạn đầu, bà Tạ Thanh Bình – Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường (UBCKNN) – cho biết, đối với nhà đầu tư, sau sáu tháng miễn phí, việc thu phí giao dịch do công ty chứng khoán thu của khách hàng quy định tại Thông tư 242/2016/TT-BTC cũng do công ty chứng khoán tự quyết định dựa trên thực tế hoạt động. Các công ty chứng khoán cũng sẽ có những chính sách hỗ trợ bằng việc miễn, giảm phí giao dịch CKPS trong giai đoạn đầu.
Tính đến thời điểm hiện nay mới có 1.300 tài khoản mở mới tham gia thị trường phái sinh trên tổng số 1,7 triệu tài khoản chứng khoán đang giao dịch trên thị trường. Điều này cho thấy mức độ dè dặt khi tham gia sản phẩm mới.
Tuy nhiên, UBCKNN cho biết, hiện nay mới chỉ có cơ chế ưu đãi về phí, còn chính sách thuế vẫn được áp dụng tương tự như chính sách thuế hiện hành đối với thị trường chứng khoán cơ sở cả về thuế suất cũng như cách đánh thuế.
Tuy cùng một công thức tính thuế song các thành tố trong công thức tính có thể định nghĩa khác nhau, Bộ Tài chính sẽ có công văn giải thích cụ thể hơn về cách tính thuế áp dụng cho thị trường CKPS để các bên liên quan hiểu và áp dụng đúng.
Lo sợ rủi ro
Theo các công ty chứng khoán, thị trường CKPS là thị trường mới đối với cả cơ quan quản lý, tổ chức vận hành thị trường, nhà đầu tư, công ty chứng khoán và các tổ chức liên quan nên tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt khi thị trường có dấu hiệu khởi sắc hoặc sự xuất hiện của nhà tạo lập thị trường trong các phiên giao dịch của CKPS.
Ông Nguyễn Anh Phong – Phó Tổng Giám đốc Sở GDCK Hà Nội (HNX) – cho rằng, khi các công ty chứng khoán chuẩn bị sẵn sàng về mặt hệ thống và nghiệp vụ, họ sẽ đăng ký nghiệp vụ tạo lập thị trường. Cơ quan quản lý chỉ khuyến khích mà không bắt buộc việc này. “Điều quan trọng là các công ty chứng khoán phải cảm thấy đủ khả năng và kiểm soát được rủi ro mới nên tham gia tạo lập thị trường”, ông Phong nói.
Cũng theo ông Phong, về cơ bản, các tiêu chí giám sát thị trường CKPS không khác biệt so với tiêu chí giám sát thị trường chứng khoán cơ sở. Các tiêu chí giám sát vẫn chủ yếu nhằm xác định các hành vi giao dịch nào liên quan đến thao túng, làm giá, các biến động lớn trên thị trường CKPS.
Còn ông Sơn cho biết, quan điểm của UBCKNN trong phát triển thị trường CKPS là đi từng bước, chắc chắn, thận trọng, vừa đi vừa xem xét, đánh giá lại để việc phát triển thị trường CKPS phải song song với phát triển thị trường chứng khoán cơ sở, không ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán cơ sở và ngược lại.
Mặc dù vậy, tính đến thời điểm hiện nay mới có 1.300 tài khoản mở mới tham gia thị trường phái sinh trên tổng số 1,7 triệu tài khoản chứng khoán đang giao dịch trên thị trường. Điều này cho thấy mức độ dè dặt khi tham gia sản phẩm mới.
Đặc biệt về đòn bẩy ký quỹ 10%, một nhà đầu tư cá nhân bị giới hạn tham gia 5.000 vị thế, nhưng trên thực tế, nếu giao dịch quy mô, một nhà đầu tư cá nhân đặt lệnh có thể lên đến 400 tỷ đồng (trong trường hợp Index ở mức 800 điểm).
Do đó, nếu thị trường phát triển ở một mức độ nhất định thì rủi ro về thanh toán là điều các công ty chứng khoán phải rất thận trọng. UBCKNN cũng yêu cầu các thành viên thị trường phải đảm bảo nghiêm ngặt về thanh toán và các quy định để quản trị rủi ro. “Nếu công ty chứng khoán nào vi phạm, chúng tôi sẽ cho dừng hoạt động, kể cả trên thị trường cơ sở”, ông Sơn nói.
Hiện có bảy công ty chứng khoán (CTCK) là thành viên giao dịch và bù trừ bao gồm: CTCK Sài Gòn (SSI), CTCK VNDirect, CTCK Bản Việt (VCSC), CTCK Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC), CTCK Tp.HCM (HSC), CTCK Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBS), CTCK MB (MBS). Đồng thời Vietinbank là ngân hàng được chỉ định thanh toán cho hệ thống CKPS.
Huyền Anh