Với mức tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2015 từ kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2016 (ước đạt 144,1 tỷ USD) đã cho thấy đây chưa phải là mức tăng trưởng khá so với mục tiêu tăng 10% đã đề ra trong năm nay.
Bộ Công Thương nhận định kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2016 đạt kết quả chưa cao như kỳ vọng, thấp hơn cùng kỳ 1,3 điểm phần trăm, do bị ảnh hưởng bởi cả hai yếu tố về giá và lượng.
Giảm cả giá và lượng
Nguyên nhân chủ yếu là do nhu cầu nhập khẩu trên thế giới vẫn ở mức thấp, xu hướng bảo hộ gia tăng ở các nước nhập khẩu và sự sụt giảm giá xuất khẩu hàng hóa trên thị trường thế giới. Các yếu tố này đã kìm hãm sự tăng trưởng xuất khẩu, nhập khẩu của các nước nói chung, trong đó có Việt Nam.
Cách đây khoảng một tháng, khi giải thích về khả năng tốc độ tăng trưởng xuất khẩu năm nay dự kiến chỉ tăng 6-7%, thấp hơn kế hoạch là 10%, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương, lưu ý nguyên nhân từ nền kinh tế thế giới có sự phục hồi nhưng rất chậm, nhất là sự suy giảm của kinh tế Trung Quốc – một thị trường vô cùng quan trọng với Việt Nam, cộng thêm với giá dầu thô, nông sản xuất khẩu giảm.
Đó là chưa kể, như số liệu của Bộ Công thương, kim ngạch xuất khẩu của khu vực 100% vốn trong nước ước đạt 41,4 tỷ USD, chỉ tăng 4,9%. Mức tăng này chênh lệch gần một nửa so với khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) trong 10 tháng qua (đạt 102,7 tỷ USD, tăng 8,1% so với cùng kỳ).
|
Bộ Công Thương nhận định kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2016 đạt kết quả chưa cao như kỳ vọng
Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, với 70% kim ngạch xuất khẩu là nhờ vào doanh nghiệp (DN) đầu tư nước ngoài, rõ ràng việc liên kết thúc đẩy xuất khẩu của DN Việt là điều cần thiết.
Ông Doanh mong muốn các DN nội cần liên kết với các nhà nhập khẩu nước ngoài và phải tạo chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu xuất khẩu quốc tế. Đồng thời phải tiếp tục cải cách, thực hiện cam kết quốc tế thì mới tạo cơ hội cho DN nội địa xuất khẩu được.
Trong cơ cấu các nhóm hàng xuất khẩu hiện nay, tính hiệu quả của nhóm hàng nông lâm thuỷ sản vẫn là điều đáng quan tâm, khi theo thống kê của Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2016 của nhóm này ước đạt 18,3 tỷ USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ.
Nhiều yếu tố kìm hãm
Cứ nghĩ đây là mức tăng trưởng khá nếu so với cùng kỳ năm trước (10 tháng năm 2015 xuất khẩu của nhóm giảm 9,7%). Thế nhưng, xuất khẩu nhóm ngành nông - lâm - thuỷ sản thời gian qua không được lợi về giá, do giá nông sản thế giới vẫn ở mức thấp.
Giá xuất khẩu bình quân trong 10 tháng qua của hầu hết các mặt hàng nông lâm thuỷ sản đều giảm tương đối sâu đã ảnh hưởng đến tăng kim ngạch của nhóm. Xuất khẩu thủy sản vẫn gặp khó do các rào cản về kỹ thuật khi xuất khẩu sang một số thị trường lớn như Nhật Bản, Hoa Kỳ… Thời gian qua, Trung Quốc cũng liên tục tăng rào cản đối với nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản Việt Nam.
Theo phân tích của Bộ Công Thương, sự biến động về lượng xuất khẩu tăng giúp tăng kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng nông - lâm - thuỷ sản trong 10 tháng 2016 hơn 1 tỷ USD, tuy nhiên giá xuất khẩu giảm đã kéo kim ngạch xuất khẩu giảm 530 triệu USD. Bù trừ giữa tăng/giảm giá và lượng, kim ngạch xuất khẩu của nhóm 10 tháng qua chỉ tăng 501 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái.
Với nhóm ngành nhiên liệu khoáng sản, kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2016 ước đạt 2,8 tỷ USD, giảm 33,6% so với cùng kỳ năm 2015. Thời gian qua, sự sụt giảm mạnh của nhóm nhiên liệu khoáng sản là nguyên nhân chính kéo kim ngạch xuất khẩu của cả nước giảm. Tính chung do giảm giá và lượng trong 10 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu của nhóm giảm đến hơn 1,4 tỷ USD so với cùng kỳ.
Ngay nhóm hàng công nghiệp chế biến cũng còn nhiều điều đáng lo ngại, ước tính có 16 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 triệu USD. Tuy nhiên, trong 10 tháng 2016, các mặt hàng xuất khẩu chính như dệt may, giày dép, đồ gỗ… lại có mức tăng trưởng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ,khiến cho kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng này giảm mạnh.
Như đánh giá của giới chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này do nhu cầu tiêu dùng giảm, sự cạnh tranh gay gắt của các nước như Campuchia, Lào, Myanmar…
Chưa kể đến một số nhóm hàng như: hóa chất, phân bón, sản phẩm chất dẻo, clanhke và xi măng xuất khẩu giảm cả về lượng và giá do cầu nhập khẩu giảm và cạnh tranh gay gắt với các sản phẩm cùng loại với Trung Quốc.
Ngoài ra, theo Bộ Công Thương, các mặt hàng thuộc nhóm do DN FDI sản xuất như: my vi tính, linh kiện điện tử, điện thoại các loại xuất khẩu tăng trưởng thấp hơn so với cùng kỳ. Thậm chí, có mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu giảm như máy ảnh, máy quay phim… đã khiến kim ngạch xuất khẩu của nhóm giảm sâu.
Đáng lo nhất là một số thị trường xuất khẩu truyền thống trong khu vực giảm như ASEAN giảm 7,6%, chủ yếu giảm do xuất khẩu dầu thô giảm cả về giá và lượng.
Để cải thiện tình hình xuất khẩu trong hai tháng cuối năm 2016 cũng như cho năm 2017, Bộ Công Thương cho rằng cần tiếp tục phát triển xuất khẩu các mặt hàng chế tạo có công nghệ trung bình và công nghệ cao, phù hợp với xu hướng của thị trường thế giới, lợi thế của Việt Nam và phải coi đây là khâu đột phá.
Thế Vinh
