Theo báo cáo của Bộ Tài chính, dự kiến giải ngân đến ngày 31/7/2021 là 169.335,05 tỷ đồng, đạt 36,71% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, giảm so với cùng kỳ năm 2020 (40,67%), trong đó vốn trong nước đạt 40,38%, vốn nước ngoài đạt 7,52%. Nếu không tính những khoản vốn chưa được phân bổ, giao kế hoạch và giải ngân theo quy định của Luật Đầu tư công và Nghị quyết số 129/2020/QH14 của Quốc hội thì tỷ lệ giải ngân đạt 42,48%, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm trước.
Dự án cao tốc Mai Sơn-QL45 đang tăng tốc thi công tại 5 gói thầu trên toàn tuyến. |
"Đầu tàu" giải ngân đầu tư công còn ì ạch
Theo Bộ Tài chính, nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công chậm được đánh giá là do công tác phân bổ, giao chi tiết kế hoạch đầu tư công vốn NSNN tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương năm 2021 chậm. Đặc biệt là chương trình mục tiêu quốc gia, việc áp dụng chế tài xử lý đối với các cơ quan, đơn vị để chậm, muộn trong phân bổ ngân sách chưa quyết liệt.
Ngoài ra là vấn đề vướng mắc về đầu tư chậm được xử lý như giải phóng mặt bằng, tái định cư tại một số dự án; một số dự án ODA vẫn đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục gia hạn, hồ sơ thiết kế, thẩm định… Đặc biệt, dịch Covid-19 bùng phát mạnh tại hầu hết các địa phương đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án.
Có 10 bộ và 32 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên mức trung bình của cả nước (36,71%); 7 bộ, cơ quan trung ương chưa giải ngân kế hoạch vốn và 2 bộ, cơ quan trung ương đã giải ngân nhưng tỷ lệ giải ngân dưới 1%/.
Đơn cử, Bộ GTVT là một trong những bộ, ngành nhận nhiều vốn đầu tư công nhất, với hàng loạt công trình trọng điểm quốc gia, trong đó đáng chú ý nhất là thi công 11 đoạn cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
Tuy nhiên, theo Bộ này, với đợt dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4, nhiều địa phương (đặc biệt khu vực phía Nam) thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 đã hạn chế phương tiện ra vào, đặc biệt xe chở hàng không thiết yếu.
Trong đó, xe chở vật liệu phục vụ thi công các đoạn cao tốc Bắc - Nam được nhiều địa phương xem là không thiết yếu, không cho lưu thông qua các chốt kiểm soát dịch bệnh. Thực tế này dẫn tới nhiều dự án bị chậm tiến độ giải ngân do không có vật liệu để thi công.
Tương tự, tính đến hết tháng 7/2021, các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam thuộc Ban quản lý dự án 6 mới giải ngân được hơn 617 tỷ đồng (35%). Ngoài ra, một số dự án ghi nhận công nhân bị nhiễm Covid-19, trong khi đó, lượng vắc xin tiêm phòng chưa đủ đáp ứng.
Lũy kế tới hết tháng 7, dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông mới giải ngân được gần 7.000 tỷ đồng/gần 15.000 tỷ đồng được giao, đạt trên 46% kế hoạch năm nay. Trong đó, đoạn cao tốc Cam Lộ - La Sơn khả năng không hoàn thành đúng kế hoạch vào cuối năm nay.
Phá vỡ ách tắc thế nào?
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát rất phức tạp, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2021. Do vậy, việc thực hiện có hiệu quả kế hoạch đầu tư công năm 2021, được xác định như một giải pháp ưu tiên, bệ đỡ tạo năng lực sản xuất mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2021.
Chuyên gia kinh tế Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân, phân tích, trong tình hình dịch bệnh, chi tiêu của doanh nghiệp và người dân giảm, chi tiêu của Nhà nước đóng vai trò quan trọng về mặt kích cầu và lan tỏa. "Đầu tư công tăng lên khiến cầu nói chung tăng, lan tỏa đến cầu của các ngành, tạo đà cho các ngành khởi động, chuyển mình trong quá trình phục hồi kinh tế", ông Cường nói.
Trong bối cảnh đó, ông Nguyễn Đức Kiên cho rằng, chính sách đã cơ bản được bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện, vấn đề nằm ở khâu kiểm soát, đôn đốc, triển khai theo đúng chỉ đạo, đúng quy định. Mục tiêu là từ nay đến cuối năm, đẩy nhanh tối đa tiến độ và nâng cao chất lượng giải ngân vốn đầu tư công trong bối cảnh tình hình năm nay bất lợi hơn năm ngoái.
"Năm 2020, đầu tư công được xác định là một “cú hích” cho nền kinh tế, nhưng năm nay, “cú hích” đã giảm lực do những tác động khách quan. Vì vậy, Chính phủ cũng cần phải cân nhắc rất nhiều về việc thực hiện các chỉ tiêu, dựa trên hai giải pháp song song, bao gồm rà soát thực thi quy định, pháp luật và xác định trách nhiệm", ông Kiên nói.
Trên cơ sở đã phân cấp, phân quyền, hết quý III năm nay, Chính phủ có thể áp dụng chiến lược “cây gậy” và “củ cà rốt” đối với các bộ, ngành, địa phương. Nếu như bộ ngành, địa phương nào giải ngân vốn đầu tư công kém, Chính phủ để có thể dùng “cây gậy” là quyết định điều chuyển vốn, đồng thời với “củ cà rốt” là số vốn sẽ được chuyển sang dự án thực sự cần thiết và chứng minh được cơ hội giải ngân tốt hơn.
Để đẩy nhanh giải ngân trong những tháng cuối năm, hiện nay một số bộ ngành đã xây dựng kế hoạch thực hiện giải ngân vốn đầu tư công phù hợp với tình hình mới. Bộ Giao thông Vận tải cho biết đã làm việc với các địa phương nhằm tháo gỡ khó khăn về luồng vận chuyển cho các công trình, cũng như tạo nguồn vắc xin cho người lao động tại dự án.
"Bộ đã có văn bản để làm việc với các cơ quan bố trí nguồn vắc xin, ưu tiên tiêm cho những lái xe, phụ xe, các cán bộ công nhân viên đang làm việc trực tiếp tại công trường, dự án trọng điểm của Bộ", Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Duy Lâm cho hay.
Đại diện Bộ Giao thông Vận tải khẳng định sẽ đảm bảo tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công; đồng thời kiên quyết xử lý trách nhiệm cá nhân nếu để tình trạng chậm giải ngân xuất phát từ phía chủ quan.
Hoàng Hà