Điểm đến đầu tư hấp dẫn nhất của 500 doanh nghiệp (DN) lớn nhất Việt Nam thuộc về các nước US/NAFTA (3 nước Bắc Mỹ: Canada, Mỹ, Mexico) và đặc biệt là các nước châu Á đang phát triển (Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia…).
Nói về chiến lược kinh doanh của DN, mới đây, tại Hội nghị thượng đỉnh Kinh doanh ASEAN Bloomberg 2016, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT cho biết, 15 năm trước, FPT đã mở rộng ra quốc tế, và ngày nay đã hiện diện tại 19 quốc gia.
“Chúng tôi đã phát triển thị trường tại Mỹ, Nhật Bản, châu Âu. Hiện FPT có 30.000 nhân sự và doanh thu 2 tỷ USD”, ông Bình cho biết.
Thâm nhập thị trường bằng M&A
Khi đề cập tới việc mua bán – sáp nhập (M&A) tại Nhật Bản và Mỹ, ông Bình cho biết, FPT đang nhắm đến mục tiêu doanh thu quốc tế 1 tỷ USD bằng cả tăng trưởng tự nhiên (khoảng 30% mỗi năm) lẫn M&A. “Chúng tôi đang xem xét các thương vụ ở Nhật Bản, châu Âu và Mỹ”, ông Bình chia sẻ. Kết quả còn phải đợi, nhưng đây có thể là bước tiến mới cho các DN Việt trong quá trình thâm nhập thị trường nước ngoài.
Trong các DN Việt đang đầu tư tại nước ngoài phải kể tới Tập đoàn Viễn thông quân đội Việt Nam (Viettel), tính đến giữa tháng 9/2016, Viettel đã đầu tư tại 9 thị trường nước ngoài (Lào, Campuchia, Timor-Leste, Cameroon, Haiti, Mozambique, Burundi, Peru, Tanzania).
Vinamilk cũng bội thu từ đầu tư ngoài nước khi mang về 8.000 tỷ đồng trong năm 2015 đóng góp 20% tổng doanh thu của Vinamilk trong năm (đạt 40.000 tỷ đồng)…
Theo đánh giá, hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam đã bắt đầu được thực hiện từ cách đây 27 năm, song chỉ trong vòng 10 năm trở lại đây (từ năm 2006 đến tháng 5/2016), số vốn đầu tư đã chiếm gần 97% tổng số vốn luỹ kế trong cả giai đoạn.
Gần 45% DN thể hiện ý định đầu tư ra nước ngoài trong vòng 5 năm tới
Sở dĩ có sự tăng trưởng mạnh mẽ như vậy, theo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, là bởi Nhà nước đã hoàn thiện các chính sách khuyến khích DN đầu tư ra nước ngoài và bản thân DN trong nước cũng bắt đầu đủ mạnh để vươn xa hơn ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, cho biết hội nhập đã tạo ra thời cơ thuận lợi cho hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam. Đến năm 2020, khi các hiệp định thương mại tự do quan trọng mà Việt Nam đang tiến hành đàm phán chính thức có hiệu lực, Việt Nam sẽ là một trong 55 nền kinh tế hội nhập mạnh mẽ nhất.
Cùng bối cảnh đó, các DN trong nước ngày càng lớn mạnh nên nhu cầu đầu tư ra bên ngoài cũng tăng cao hơn. Vì vậy, ông Hoàng khẳng định rằng bối cảnh hiện nay là cơ hội để nghiên cứu thúc đẩy hợp tác đầu tư, không chỉ với các nước có trình độ tương đương Việt Nam, mà còn mở ra hướng đầu tư vào các nước phát triển.
Năm 2014, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cấp mới giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài cho 109 dự án đầu tư sang 28 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đến ngày 31/12/2014, đã có tổng cộng 19,78 tỷ USD được các doanh nghiệp Việt đăng ký đầu tư ra nước ngoài. Số vốn giải ngân lũy kế tính đến hết năm 2014 vào khoảng 6 tỷ USD. Lợi nhuận chuyển về ước khoảng 800 – 900 triệu USD.
Thống kê được Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố cho thấy trong năm 2015, Việt Nam có 102 dự án cấp mới đầu tư ra nước ngoài và 53 lượt dự án tăng vốn với tổng vốn cấp mới và tăng thêm hơn 625 triệu USD.
Đáng chú ý, doanh nghiệp (DN) Việt đã mở rộng đầu tư sang các thị trường mới như Mỹ, Nga, Singapore, Đức bên cạnh những thị trường truyền thống đang tiếp tục được đẩy mạnh là Lào, Campuchia…
Rủi ro cũng không ít
Tuy nhiên, thẳng thắn mà nói, đầu tư nước ngoài không phải là câu chuyện đơn giản là đem ngoại tệ về, mà trên thực tế đã không ít lần các DN phải ngậm “trái đắng”.
Còn nhớ trước đây, Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) từng có 5 dự án đầu tư ở Lào và Campuchia, nhưng sau khi nghiên cứu khảo sát, đã buộc phải kết thúc một dự án tại Lào. “Ông lớn” này mất trắng khoảng 1,56 triệu USD ở đây. Ba dự án khác sau khi khảo sát lại cho thấy khả năng phát triển mỏ là thấp vì trữ lượng không đủ lớn để đầu tư khai thác, chế biến quy mô lớn.
Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) cũng phải thừa nhận là đã từng nhận quả đắng ở nhiều dự án đầu tư ở nước ngoài như hồi năm 2014, PVN đã thừa nhận “thất bại” bất đắc dĩ ở Venezuela. Sau ba năm ký kết hợp đồng, mọi kỳ vọng gửi gắm ở dự án 8 tỷ USD, liên doanh khai thác dầu nặng Junin 2 tại quốc gia dầu mỏ này đã phải tạm dừng.
Trước đó, PVN cũng đã phải đặt dấu chấm hết cho 6 dự án dầu khí ở nước ngoài mà không thu được lợi nhuận nào. Số tiền chi cho 6 dự án đó là khoảng 29,02 triệu USD.
Theo PGs.Ts. Phạm Tất Thắng, Nghiên cứu viên cao cấp, Viện Nghiên cứu Thương mại, để có thể vững vàng trên thị trường toàn cầu, các DN Việt Nam cần thiết lập được các mối quan hệ đối tác, hợp tác giữa các DN Việt với nhau, giữa DN trong nước với cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
Việc thiết lập mối quan hệ bền vững, cùng chia sẻ lợi ích rủi ro với các đối tác là một trong những việc cần phải chăm chút, thực hiện một cách nghiêm túc.
Đồng thời, “để giúp DN Việt Nam vươn ra thị trường thế giới rất cần Nhà nước cải cách thể chế kinh tế, tạo dựng môi trường kinh doanh”, ông Thắng nói.
Theo ông Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế tại Việt Nam, yếu tố pháp luật gần như không trở ngại trong câu chuyện DN đầu tư ra nước ngoài mà quan trọng nhất là sự sáng tạo, khả năng tìm kiếm thị trường, có sản phẩm phù hợp với thị trường, thị hiếu người tiêu dùng ở nước ngoài…
Ông Trần Hữu Huỳnh Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế tại Việt Nam ------------------------------- Nên tìm thị trường ngách, với những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam chủ yếu gia công, nói đầu tư ra nước ngoài rất khó. Ngay các ngành dệt may, da giày có thế mạnh xuất khẩu nhưng để thâm nhập được thị trường nước ngoài bằng chính thương hiệu Việt lại không hề đơn giản. Thế nên, khi nói đầu tư ra nước ngoài, nếu đẩy mạnh được là tốt nhưng việc giữ được thị trường trên sân nhà trước đã là một thành công. Ts. Nguyễn Hoàng Ánh Ông Atsusuke Kawada Tôi có hai lưu ý cho DN Việt Nam muốn đầu tư tại Nhật Bản: Thứ nhất, đồng Yên đang lên giá; thứ hai là dân số của Nhật Bản đang già hóa rất nhanh. Vì thế, khi DN Việt Nam đầu tư sang Nhật Bản, chi phí nhân công sẽ rất cao và cũng không dễ để tuyển lao động. Để giảm chi phí, các DN Việt Nam thay vì tuyển kỹ sư Nhật Bản làm việc thì nên đào tạo các kỹ sư Việt Nam biết tiếng Nhật sau đó sang làm việc tại Nhật Bản. Như vậy sẽ giảm được chi phí nhân công và thuận lợi hơn cho DN Việt Nam. |
Lê Thúy