Theo phản ánh mới đây nhất của các doanh nghiệp (DN) vận tải hàng hoá tại Tp.HCM, một số quyết định triển khai liên quan đến giải pháp chống xe chở hàng quá tải, trong đó có giải pháp về điều chỉnh kỹ thuật sơ mi rơ moóc (SMRM), di chuyển cụm trục xe hoặc chốt kéo đối với phương tiện SMRM là không phù hợp với thực tế và đặc thù của phương tiện xe tổ hợp đầu kéo kéo SMRM.
Sơ mi rơ moóc biến thành phế liệu
Thực ra, vấn đề này xuất phát từ quan điểm và đề xuất của Vụ Khoa học công nghệ, Vụ Kết cấu hạ tầng Bộ GTVT; Cục Đăng kiểm Việt Nam đã tham mưu cho Bộ GTVT ban hành các quyết định yêu cầu các DN vận tải phải điều chỉnh tăng khối lượng toàn bộ cho phép tham gia giao thông lên 33.000kg đối với 3.465 SMRM 2 trục chở container mà khối lượng toàn bộ thiết kế không nhỏ hơn 33.000 kg và lên 38.000 kg đối với 3.640 SMRM 3 trục chở container mà khối lượng toàn bộ thiết kế không nhỏ hơn 38.000 kg.
Hơn nữa, các DN vận tải còn phải điều chỉnh thay đổi vị trí chốt kéo và vị trí cụm trục của SMRM đối với các loại SMRM nêu trên để đảm bảo SMRM không còn vi phạm tải trọng trục khi chở một container theo tiêu chuẩn quốc tế (30.480 kg) lưu hành trên các tuyến đường đã được nâng cấp, cải tạo đồng bộ sau khi được điều chỉnh giá trị khối lượng toàn bộ cho phép tham gia giao thông.
Tuy nhiên, theo lời của ông Thái Văn Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hoá Tp.HCM, thực tế chứng minh rằng trong hơn hai năm tiến hành cải tạo SMRM, hàng ngàn SMRM 20 feet, 2 trục, 3 trục bị biến thành phế liệu, gây tốn kém hàng ngàn tỷ đồng của DN vận tải trong thời điểm khó khăn như hiện nay.
Việc đưa các SMRM vào cải tạo (điều chỉnh chốt kéo hoặc cụm trục) vừa mất nhiều thời gian, do nhiều DN không có năng lực cải tạo được phương tiện SMRM. Số ít DN còn lại có khả năng cải tạo SMRM thì luôn nằm trong tình trạng quá tải, DN vận tải phải đăng ký trước, xếp hàng chờ đợi để được đưa phương tiện đi điều chỉnh, cải tạo.
Chưa kể, quy chuẩn về chiều dài cơ sở của phương tiện SMRM bị thay đổi, đồng thời quy định về tải trọng của tổ hợp xe đầu kéo kéo SMRM không phù hợp nên nhiều thiết bị SMRM không thực hiện việc điều chỉnh chốt kéo hoặc cụm trục thì trong quá trình lưu thông.
Hàng ngàn SMRM 20 feet, 2 trục, 3 trục bị biến thành phế liệu.
Bản thân các lái xe, DN rất dễ bị cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông kiểm tra xử phạt về lỗi chở hàng quá tải trọng trục (mức xử phạt tiền áp dụng cho lái xe tối đa là 16 triệu đồng và chủ xe là 64 triệu đồng đối với một lần vi phạm; riêng lái xe còn bị tước giấy phép lái xe từ 3 đến 5 tháng theo quy định tại Điều 30, Điều 33 Nghị định 46/2016/NĐ-CP).
Điều hết sức vô lý là quy định mới ban hành đã làm cho không những các phương tiện SMRM cũ phải điều chỉnh mà ngay cả các SMRM được đầu tư mới hoàn toàn cũng phải đưa vào điều chỉnh, cải tạo lại mới đủ điều kiện để chở một container có trọng lượng theo tiêu chuẩn quốc tế (30.480kg).
Lỗi tại ai?
Trao đổi với Thời báo Kinh Doanh, giám đốc một DN vận tải tại quận 6 (Tp.HCM) cho biết có nhiều SMRM cải tạo nhưng không sử dụng được hoặc sử dụng được nhưng không đảm bảo an toàn giao thông như trước khi chưa điều chỉnh. Nguyên nhân được lý giải là vì sau khi điều chỉnh cụm trục bánh xe lùi ra phía sau SMRM nên bán kính vòng quay của phương tiện khi ôm cua được mở rộng trong khi cơ sở hạ tầng tại các nhà máy, kho tàng, bến cảng luôn có mật độ xe nhiều nên thường chật hẹp.
Điều này cũng gây khó khăn cho người điều khiển phương tiện, nhất là khi phương tiện này di chuyển trên đèo dốc, nguy cơ dẫn đến tai nạn giao thông rất cao. Mặt khác, do chiều dài cơ sở của SMRM được gia tăng sau khi cải tạo nên SMRM trở nên yếu hơn, dễ bị oằn khi DN xếp hàng đặt hàng ở giữa SMRM.
Ngoài khó khăn trên, ông Thái Văn Chung cho biết DN còn phải chịu sức ép từ khách hàng buộc phải giao nhận hàng đúng thời gian, tiến độ theo các hợp đồng đã ký.
Các DN không còn giải pháp nào khác buộc phải vay vốn ngân hàng kịp thời đầu tư mới loại SMRM 40 feet, 3 trục để vận chuyển các loại container hàng xuất nhập khẩu đủ tiêu chuẩn theo yêu cầu của khách hàng.
Chính điều này đã gây ra sự lãng phí vô cùng lớn cho cộng đồng DN vận tải hàng hoá hiện nay. Theo tính toán, với 3.465 loại SMRM 2 trục bị loại bỏ thành phế liệu đã lãng phí hết 1.039,5 tỷ đồng.
Thực tế, trong giai đoạn 2014 – 2016, trong thời gian cải tạo SMRM cũ, Cục Đăng kiểm Việt Nam liên tục thay đổi tải trọng thiết kế, tải trọng toàn bộ tham gia giao thông của SMRM mới làm cho DN vận tải phải chạy theo chính sách đầu tư, đổi mới phương tiện liên tục, tránh sự lạc hậu không cạnh tranh với thị trường.
Một điều đáng tiếc nữa là do quy định của Bộ GTVT thay đổi quá nhanh và đột ngột nên các nhà sản xuất SMRM trong nước không kịp sản xuất để cung ứng cho thị trường nên trong một thời gian ngắn, các DN phải nhập khẩu hàng ngàn thiết bị SMRM mới từ các nước vào Việt Nam (chủ yếu là từ Trung Quốc) thay thế cho hàng ngàn SMRM 3 trục, 2 trục buộc phải loại bỏ ngoài mong muốn của DN.
Như phản ứng của các DN vận tải hàng hoá ở Tp.HCM, rõ ràng chúng ta mất đi nhiều việc làm cho người lao động, mất nhiều ngoại tệ dùng để nhập khẩu thiết bị SMRM từ nước ngoài thay vì để phục vụ sản xuất trong nước.
Điểm đáng lưu ý ở đây, sau hơn hai năm tiến hành cải tạo, điều chỉnh phương tiện, thời gian Bộ GTVT gia hạn lần thứ hai cũng đã hết, thời hạn áp dụng xử phạt tải trọng trục cũng đang đến gần (1/1/2017) nhưng cả Cục Đăng kiểm Việt Nam (đơn vị trực tiếp tham mưu cho Bộ GTVT về mặt kỹ thuật phương tiện) vẫn đang loay hoay chưa tìm được giải pháp nào phù hợp để cải tạo, điều chỉnh SMRM loại 40 feet chở container 20 feet tiêu chuẩn mà không vi phạm tải trọng trục xe.
Thế Vinh