Doanh nghiệp phân bón: "Thuế GTGT đang "bức tử" chúng tôi"

Theo Luật 71/2014/QH13, nông dân khi mua phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp sẽ được giảm 5% thuế VAT, còn các doanh nghiệp (DN) sản xuất phân bón không những không được giảm mà còn phải chịu thuế VAT đầu vào 6,5 – 7%. Điều này khiến cho giá phân bón nhập khẩu rẻ hơn phân bón trong nước và hệ luỵ của nó là nhiều DN phân bón trong nước bị lỗ hàng nghìn tỷ đồng.

Thua lỗ nghìn tỷ đồng

Theo ông Nguyễn Hạc Thuý, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, Luật 71 có mục tiêu giúp người nông dân, song qua thời gian thực hiện đã bộc lộ các bất cập, vô tình khuyến khích việc nhập khẩu phân bón chất lượng thấp, nhập lậu phân bón với giá rẻ, khiến DN trong nước chịu thiệt hại.

“Các mặt hàng thế giới đều hạ, giá than hạ hơn 40%, giá khí hạ, giá phân bón Ure hạ 41,25%, giá phân DAP hạ 25% và phân kali hạ 19%… nhưng trong nước, nguyên liệu sản xuất phân bón giá than không hạ, cộng với phải chịu Luật 71 thuế GTGT đầu vào nên lượng các loại phân bón nhập khẩu giá rẻ càng tăng”, ông Thúy nói.

Thêm vào đó, ông Thúy tiếp tục nêu một loạt ví dụ cụ thể về thiệt hại là nhà máy DAP Đình Vũ, Lào Cai có công suất 660 ngàn tấn, giảm sản lượng xuống 40%, giá DAP bán ra giảm 18%… công ty DAP Đình Vũ thiệt hại 120 tỷ đồng, công ty DAP Lào Cai thiệt hại 125 tỷ đồng, trong đó có thiệt hại do Luật 71 về thuế GTGT.

Là một DN sản xuất phân bón, ông Dương Trí Hội, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Phân bón và hóa chất dầu khí (PVFCCo), chia sẻ, sau khi mặt hàng phân bón được đưa vào danh mục không chịu thuế GTGT, có hiệu lực từ đầu năm 2015, các DN bán phân bón trong nước không được hoàn thuế GTGT đầu vào.

“Trong khi đó, thuế GTGT các nguyên vật liệu đầu vào trong sản xuất phân bón là 10% nên phần chênh lệch do không được khấu trừ DN phải chịu. Để bù lại chi phí này, các DN buộc phải tăng giá bán. Riêng PVFCCo, chi phí tăng thêm do chính sách này mỗi năm khoảng 400 tỷ đồng”, ông Hội nói.

Ông Hội cho biết thêm, nếu DN phân bón trong nước không cạnh tranh được, thua lỗ, phá sản thì cuối cùng chúng ta lại nhường thị trường cho phân bón Trung Quốc, Indonesia, Malaysia…

Các loại phân bón nhập khẩu giá rẻ càng tăng ảnh hưởng trực tiếp đến phân bón nội địa

Ông Nguyễn Hoàng Trung, Đại diện công ty CP Phân bón DAP Vinachem (Hải Phòng), cho biết, hiện nay DN trong nước đang phải chi nhiều tiền hơn để sản xuất, giá bán ra thị trường thấp hơn thì bản chất phải xem phân bón nước ngoài có trợ giá hay không, chính sách của chúng ta có cào bằng không.

Vì vậy, “Nếu Luật 71 tiếp tục được áp dụng, không tính tới những khó khăn của DN, chắc chắn các DN phân bón sẽ dừng hoạt động và phá sản. Lúc ấy, thị trường phân bón ngày càng lệ thuộc ngoại nhập. Điều này rất nguy hiểm”, ông Trung nói.

“Tiếp tay” hàng nhập

Theo Bộ Công Thương, trong 9 tháng đầu năm nay, sản lượng phân bón sản xuất trong nước giảm mạnh, trong đó đạm urê đạt 1,5 triệu tấn (giảm 9,3% so với cùng kỳ năm 2015), phân NPK đạt khoảng 1,67 triệu tấn (giảm 9,7%). Trong khi đó, phân bón nhập khẩu ngày càng có xu hướng tăng. Năm 2015 (sau khi phân bón được đưa vào danh mục không chịu thuế VAT), Việt Nam nhập khẩu 4,56 triệu tấn phân bón các loại, tăng 20,2% so với năm trước, chủ yếu từ Trung Quốc (chiếm 46,7% tổng giá trị nhập khẩu mặt hàng này). 10 tháng đầu năm 2016, Việt Nam nhập khoảng 491.000 tấn phân urê với giá trị đạt 113 triệu USD, tăng 17,6% so với cùng kỳ năm 2015.

Trước đó, theo ông Thúy, từ khi thực hiện Luật 71 từ tháng 1/2015, nhập khẩu urê tăng 652 nghìn tấn, tăng hơn 3 lần so với năm 2014. 7 tháng đầu năm 2016, lượng urê nhập khẩu tăng gần 360 nghìn tấn, tăng hơn 3,5 lần so với cùng kỳ năm 2015.

Vì vậy, ông Hội cho rằng, “Thuế GTGT đầu ra cho phân bón bằng 0%, chúng tôi hiểu Nhà nước đang ủng hộ cho nông dân, giảm giá bán, chính phủ hoàn thuế cho DN, hỗ trợ nông dân. Tuy nhiên, chúng ta lại vô tình mở cửa cho phân bón nước ngoài hưởng lợi, phá sản xuất trong nước”.

Theo bà Trần Thị Bình, Đại diện công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau, trong bối cảnh hiện nay, các DN cần được cân đối quyền lợi giữa nhà sản xuất, người tiêu dùng chứ không đòi hỏi đặc quyền cho riêng mình. Chúng tôi mong Quốc hội sửa lại Luật, ít nhất cũng phải áp dụng thuế GTGT đầu ra là 5% để tháo gỡ khó khăn cho DN”.

Về vấn đề này, ông Hồ Quang Thái, Phó Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, cũng cho rằng có nhiều vấn đề đang đặt ra ở đây là khi xây dựng và áp dụng luật phải thỏa mãn lợi ích các bên. Tuy nhiên, qua khảo sát, còn tồn tại nhiều vấn đề.

“Vừa qua, Ban chỉ đạo 389 Quốc gia có đi kiểm tra phân bón ở nhiều nơi, DN cho biết với bối cảnh hiện nay, họ không dám đầu tư đổi mới công nghệ và hiện đại hoá dây chuyền sản xuất bởi mức khấu hao lớn cho thiết bị trong khi chính sách thuế đang tạo điều kiện cho phân bón ngoại nhập. Như tình hình hiện nay, DN chỉ còn nước quay về với công nghệ cuốc xẻng – sản xuất phân bón thủ công”, ông Thái than thở.

Ông Hồ Quang Thái, Phó Chánh Văn phòng Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, thậm chí còn cho rằng Luật 71 đang “bức tử” doanh nghiệp phân bón, tiếp tay cho phân bón nhập khẩu.

Lê Thúy