Ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc CTCP Vinamit, hé lộ rằng cách đây vài ngày nhận được thông tin từ cộng đồng doanh nhân Trung Quốc báo cho ông biết là hãy cẩn thận với việc xuất khẩu (XK) gạo trong năm 2019.
Theo nguồn tin riêng mà ông Viên nắm được, tuy phía Trung Quốc không có lệnh cấm nhập gạo Việt, nhưng những nhà nhập khẩu của nước này đang nhập gạo của Việt Nam đã được mời đến và kêu dừng mua gạo Việt và chuyển sang mua gạo của Pakistan.
"Đói" thông tin mới
Nói ra câu chuyện này trước đông đảo các doanh nghiệp (DN) hàng đầu của Việt Nam tại buổi lễ công bố hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2019 diễn ra hôm 20/2 tại Tp.HCM, ông Viên muốn nhấn mạnh rằng nếu các DN Việt không tham gia cộng đồng DN thì làm sao có thể biết được những thông tin như vậy.
Hoặc như thông tin mới nhất từ một thị trường XK chủ lực của Việt Nam đang đưa ra giải pháp hàng rào kỹ thuật để kiểm tra tất cả những loại thực phẩm được sấy khô hoặc chiên mà có hàm lượng chất độc gây ung thư.
"Đó là những thông tin mà nếu DN chịu khó gia nhập cộng đồng doanh nhân thì mới nắm bắt được. Cho nên chúng ta phải cùng nhau tham gia cộng đồng doanh nhân của khu vực và thế giới thì sẽ biết thêm được nhiều thông tin thị trường", ông Viên lưu ý.
Theo cách đặt vấn đề của ông Viên trong việc nắm bắt thông tin thị trường, đó là tại sao các DN Việt không cùng liên kết để đi xa hơn? Người thì đi học hỏi, người thì đi marketing cho thị trường của mình, người thì đi bán hàng… Cũng có người thì đi để tạo sự kết nối bạn bè doanh nhân nhằm có được những thông tin bổ ích sau này. Đó là điều mà các DN Việt cần phải lưu tâm hơn.
Thực tế cho thấy có nhiều DN XK của Việt Nam chưa chủ động tìm hiểu, nắm bắt thông tin về các thị trường, dẫn đến việc thiếu thông tin, "đói" thông tin mới. Do đó, nhiều DN Việt không đánh giá trước được thị trường hoặc có năng lực dự báo yếu về thị trường và rơi vào thế bị động trong hoạt động XK.
Điển hình là XK gạo được dự báo sẽ có nhiều khó khăn trong năm 2019, nhưng những khó khăn cụ thể gì tại các thị trường XK chủ lực hoặc cạnh tranh với những đối thủ ra sao thì không phải DN nào cũng nắm bắt rành rọt.
Chẳng hạn với thị trường Indonesia không có kế hoạch nhập khẩu gạo trong năm 2019 thì nguyên nhân như thế nào, hay thị trường Trung Quốc, vì sao năm nay dự báo nhập khẩu gạo chỉ đạt 4,5 triệu tấn?
XK gạo Việt sang Trung Quốc dù thường xuyên nhưng thực tế nhiều DN Việt Nam lại rất hạn chế nắm bắt thông tin thị trường này – vốn đang dần có yêu cầu cao về chất lượng.
XK gạo sang Trung Quốc đang có nhiều thông tin khác nhau |
Lơ là các FTA mới
Việc XK gạo sang thị trường Trung Quốc cũng đang có nhiều thông tin khác nhau. Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nói rằng thông tin về việc thị trường Trung Quốc "khắt khe" với gạo Việt Nam là không chính xác, vì Việt Nam luôn đứng đầu trong số những quốc gia XK gạo sang Trung Quốc.
Ông Khánh lý giải về việc trong tổng số 22 DN của Việt Nam XK gạo vào Trung Quốc thời gian vừa qua có 3 DN XK gạo kém chất lượng nên phía Trung Quốc đã ngừng nhập khẩu gạo của 3 DN này.
Nên lưu ý thêm, sự lơ là thông tin thị trường của DN Việt cũng được thể hiện rõ trong kết quả một cuộc khảo sát mới đây đối với 225 DN hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tại các thành phố lớn như Hà Nội, Tp.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng.
Theo đó, với các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, chỉ có 20 DN cho rằng họ biết rõ về các FTA, còn chủ yếu là biết một ít (103 DN) hoặc ở mức trung bình (88 DN). Đối với Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), chỉ có 32 DN trả lời là biết.
Hơn thế nữa, một trong những nội dung rất mới mà các FTA thế hệ mới đưa vào là các quy tắc điều chỉnh những lĩnh vực phi thương mại (như môi trường, lao động, quyền con người…) chỉ thu hút được sự quan tâm của 39 DN.
Kết quả khảo sát còn thể hiện các DN biết về các FTA từ các nguồn thông tin khá đa dạng. Tuy nhiên, có thể thấy chỉ có 21 DN trả lời là từ Chính phủ, 42 DN là thông qua đối tác, 49 DN thông qua Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 49 DN thông qua các hiệp hội ngành nghề.
Trong khi đó, phần lớn các DN biết về FTA là thông qua kênh truyền thông (151 DN), 22 DN biết về các FTA thông qua các kênh khác. Điều này cho thấy việc phổ biến thông tin nội dung các FTA thế hệ mới và những thị trường trong các FTA này đến với DN Việt cần phải được chú trọng hơn nữa.
Theo nhóm nghiên cứu của Ts. Hà Công Anh Bảo (Đại học Ngoại thương), mặc dù có đến hơn 200 DN biết về các FTA thế hệ mới, nhưng chỉ có 124 DN là có vận dụng các FTA này.
"Nguyên nhân được các DN phản ánh cho việc không vận dụng các FTA thế hệ mới này cũng rất đa dạng khi có 35 DN cho rằng họ thiếu thông tin, 36 DN cho là không cần thiết, 36 DN cho rằng khối lượng giao dịch nhỏ nên không cần, 35 DN nêu ra lý do là đối tác không yêu cầu", nhóm nghiên cứu chỉ rõ.
Thế Vinh