Thời gian gần đây, một số doanh nghiệp (DN) chuyên xuất khẩu (XK) như Vinamit, Phúc Sinh Group, Vinanutrifood... đã chọn thêm kênh thị trường nội địa trong kế hoạch kinh doanh của mình. Tuy vậy, nếu đặt trên "bàn cân" so sánh thì rõ ràng "miếng bánh" XK vẫn béo bở hơn.
Khi doanh nghiệp vẫn 'chọn đánh bắt xa bờ'
Tại Đại hội Đồng Cổ đông thường niên năm 2022 của Công ty cổ phần gỗ An Cường mới đây, một nhà đầu tư đã đặt câu hỏi với lãnh đạo DN rằng: "Trong cơ cấu doanh thu của công ty, tỷ trọng doanh thu XK vẫn tăng đều hàng năm nhưng chính doanh thu XK này làm cho biên lợi nhuận gộp bị giảm. Chiến lược sắp tới đây, công ty có tiếp tục phát triển XK không"?
Nhiều doanh nghiệp vẫn chọn kênh xuất khẩu thay vì quay về "sân nhà". |
Trả lời câu hỏi này, ông Lê Đức Nghĩa, Chủ tịch Công ty CP Gỗ An Cường, cho biết sắp tới công ty vẫn tăng cường mảng XK vì dù biên lợi nhuận của XK không cao nhưng công việc chạy đều và thanh toán tốt. Dự án trong nước dù biên lợi nhuận tốt (có thể lên đến 20%) song các yếu tố chi phối như tiến độ công trình kéo dài, thanh toán chậm trễ nên cuối cùng lợi nhuận cũng chỉ bằng XK.
Hướng của An Cường là phát triển doanh thu lên tỷ USD. Hiện doanh thu XK đang là 30 triệu USD/năm, sắp tới An Cường sẽ hướng tới phát triển doanh thu XK lên 50 triệu USD/năm.
Ông Nghĩa cho hay khi An Cường làm XK không chỉ là vấn đề doanh thu của hiện tại mà tay nghề của công nhân, trình độ của đội ngũ chắc chắn sẽ được nâng cao. "Kể cả năng suất lao động cũng phải nâng lên, một năm chúng ta làm 1.000 cái ghế cho nước ngoài thì tới năm thứ 2 năm thứ 3 chắc chắn năng suất lao động của chúng ta sẽ khác. Hơn nữa, việc bán hàng XK là nguồn thu ngoại tệ tốt cho An Cường", ông nói.
Ông Nghĩa chia sẻ thêm: "XK của DN làm rất khỏe chỉ 1 hợp đồng ký được 5 - 10 triệu USD ngay, trong khi trong nước cạnh tranh nảy lửa mới có được doanh thu này. Chưa kể, đối với một nhà máy sản xuất việc chạy đủ công suất là rất quan trọng. Vì vậy, sắp tới DN vẫn tiếp tục phát triển mạnh mảng XK".
Về kế hoạch mở rộng bán hàng ra thị trường quốc tế, ông Nghĩa cho biết vừa cử giám đốc XK của An Cường đi Mỹ để tìm kiếm thêm đối tác nhằm phát triển mạnh hơn thị trường này. "Định hướng của chúng tôi giống Vinfast là hợp tác với một số đối tác ở Mỹ để phát triển theo hướng hiện đại vì nếu làm theo cách truyền thống thì rất khó cạnh tranh".
Tương tự với ngành dệt may, dù có kinh nghiệm "chinh chiến" ở các thị trường khó tính như EU, Mỹ... song ông Phạm Văn Việt, Tổng giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean (VitaJean), không giấu nỗi lo lắng, trăn trở về những khó khăn khi đưa sản phẩm may mặc tiếp cận người Việt. Ông chia sẻ: Nhiều thương hiệu thời trang nhanh như H&M, Zara không ngừng mở rộng hệ thống phân phối bất chấp bối cảnh COVID-19 vì họ có nguồn tài chính tốt, nhận định thị trường phục hồi nhanh sau đại dịch. DN may mặc Việt cũng nhìn ra được điều này nhưng để mở rộng, nắm bắt cơ hội lại không hề dễ như DN ngoại.
Tìm lời giải cho thị trường 100 triệu dân
VitaJean đánh giá, tiềm năng sản phẩm may mặc ở thị trường Việt Nam là có thật, thậm chí còn là "miếng bánh béo bở" nhưng DN nội khó tiếp cận vì bất lợi về nguồn nguyên phụ liệu, phải cạnh tranh với hàng giả, hàng kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Trong khi đó, một số người tiêu dùng Việt Nam vẫn còn tâm lý sính ngoại. Đó là lý do doanh thu nội địa của VitaJean mới chỉ chiếm khoảng vài phần trăm trong tổng doanh thu của DN.
Theo số liệu từ Bộ Công Thương, tổng mức bán lẻ hàng hóa trong 5 tháng đầu năm tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước (riêng lương thực và thực phẩm tăng tới 13,1% do giá cả hàng hóa tăng; ngược lại, nhóm hàng may mặc và đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình lần lượt chỉ tăng 0,2% và giảm 1,6% do thu nhập của người dân vẫn còn khó khăn sau thời gian dịch bệnh kéo dài).
Số liệu trên cũng phần nào phản ánh thực tế là trong khi hàng hóa tiêu dùng như nhóm may mặc và đồ dùng... tiếp cận người tiêu dùng trong nước còn khó khăn thì đối với các sản phẩm thực phẩm, việc chinh phục thị trường nội địa vẫn được xem là "miếng bánh ngon".
Với câu hỏi chiến lược tăng heo lên 1 triệu con, 2 triệu con thì heo Hoàng Anh Gia Lai phân bố cả nước hay chỉ có ở miền Nam, ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HĐQT công ty CP Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) cho biết, HAGL đặt mục tiêu phân phối cả nước, đến tận địa bàn các tỉnh, huyện. Vì thịt heo ở Việt Nam có đến 90% bán ở các chợ truyền thống. Hiện nay, đã có kế hoạch phát triển 5.000 cửa hàng, dùng phương pháp nhượng quyền (trong đó sẽ có các cửa hàng tự mở và các cửa hàng nhượng quyền), sẽ bắt đầu bằng việc xây dựng lò mổ 3.000 con heo một ngày.
Về câu hỏi kênh phân phối mảng thịt heo, mặc dù thị trường trong nước mảng thịt heo đang rất lớn nhưng HAGL có tính mở rộng thị trường XK không, vì đây là mảng quan trọng để mở rộng thương hiệu HAGL, và nếu có XK thì việc xây dựng nhà máy giết mổ phải xây dựng theo tiêu chuẩn? Ông Đức cho rằng sẽ xây dựng nhà máy giết mổ với quy mô tầm cỡ, còn về XK thì thị trường XK heo Việt Nam chưa có nhiều, riêng thị trường Việt Nam tiêu thụ 1 năm 35 triệu con thì việc tiêu thụ 1 triệu con heo HAGL là không có vấn đề gì trong khi chất lượng thịt heo HAGL ngon. Trước mắt, heo tập trung thị trường trong nước, sau đó XK sẽ nghiên cứu sau.
Những câu chuyện trên đều cho thấy một thực tế rằng, XK hay nội địa đều có những cơ hội nhất định nhưng vấn đề thành công hay thất bại lại nằm ở chiến lược tiếp cận của mỗi DN. Một lãnh đạo DN đã từng chia sẻ, họ đã từng thất bại cay đắng khi khởi sự kinh doanh ở thị trường nội địa, sau đó chuyển hướng sang đẩy mạnh XK. Tuy nhiên, vì không quên nỗi thất bại này mà DN trên lại quyết tâm khởi sự kinh doanh ở thị trường nội địa một lần nữa. Đến nay, chính DN này đã đạt được những kết quả ban đầu.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan từng chia sẻ có hiệp hội doanh nghiệp ngành hàng nói với ông rằng đất nước mình giàu rồi, tầng lớp trung lưu mình nhiều rồi, sẵn sàng mua nông sản giá cao. Vậy thì câu chuyện là thị trường 100 triệu dân Việt Nam nằm ở đâu? Ông Hoan cho rằng vấn đề là phải tổ chức lại thị trường nông sản trong nước. Muốn xây dựng thương hiệu nông sản ở nước ngoài thì hãy xây dựng thương hiệu trong nước. Niềm tin tiêu dùng nông sản trong nước là bệ đỡ để XK nông sản ra thế giới.
Ông Đỗ Thắng Hải Thứ trưởng Bộ Công Thương Cầu nội địa sẽ phục hồi và gia tăng dần do việc mở cửa du lịch trở lại kích thích mua sắm, tiêu dùng, sản xuất phục hồi, người lao động trở lại làm việc, thu nhập gia tăng. Tuy nhiên, thời gian tới, hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng phải đối mặt với những khó khăn như giá hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu nhập khẩu là đầu của sản xuất dự báo tiếp tục giữ ở mức cao. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo các đơn vị sản xuất bám sát diễn biến thị trường, nhu cầu thị trường, thúc đẩy sản xuất trong nước, thay thế cho nhu cầu nhập khẩu trong bối cảnh mặt bằng giá cả thế giới tăng cao. Ông Nguyễn Lâm Viên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc công ty CP Vinamit Để trở lại thị trường "sân nhà", chúng tôi chấp nhận "thuyền to thì sóng lớn", với sự đầu tư tính toán kỹ càng. Theo đó, Vinamit phải thành lập riêng một công ty cho thị trường nội địa để duy trì hoạt động chuyên bán lẻ. Vinamit thành lập trung tâm trải nghiệm, showroom để khách hàng hiểu sâu hơn về giá trị của sản phẩm, người tiêu dùng không chỉ được phục vụ, hưởng lợi từ chất lượng sản phẩm tốt nhất mà còn giá cả sẽ hấp dẫn hơn. TS. Tô Hoài Nam Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam (VINASME) Đẩy mạnh thực hiện Cuộc Vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” là cấp thiết tại thời điểm này, bởi điều này hết sức có ý nghĩa và quan trọng, để tiếp tục khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào, tự tôn dân tộc của người tiêu dùng. Các doanh nghiệp và mọi tầng lớp nhân dân hưởng ứng cuộc vận động, qua đó tạo nên sức mua cho hàng hoá Việt Nam trong bối cảnh tổng cầu và tổng cung có thời gian suy giảm mạnh do đại dịch COVID-19. |
Lê Thúy