Nhiều nhà băng đã không còn mặn mà kinh doanh vàng miếng do thị trường này “vắng bóng” người mua – kẻ bán. Trong báo cáo tài chính của các ngân hàng, vàng gần như không được nhắc đến cũng như không nằm trong tính toán kinh doanh.
Kể từ khi Nghị quyết 24 có hiệu lực, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã kiểm soát chặt chẽ hơn đối với hoạt động kinh doanh vàng. Các ngân hàng đã không còn được huy động vàng, thậm chí người có vàng phải trả phí để ngân hàng giữ hộ khiến nhu cầu giao dịch, nắm giữ vàng trong dân đã giảm mạnh.
Nhu cầu vàng miếng suy giảm mạnh
Trong báo cáo gửi Quốc hội về trả lời chất vấn của cử tri, NHNN cho biết, giai đoạn từ năm 2001 – 2012 là thời kỳ cao điểm về kinh doanh vàng, các ngân hàng thương mại được huy động, cho vay vốn bằng vàng. Sức hấp dẫn của hoạt động kinh doanh vàng đã khiến các doanh nghiệp, ngân hàng ồ ạt xin cấp phép các điểm giao dịch vàng.
Tính đến năm 2012, NHNN đã cấp phép cho khoảng 2.500 điểm giao dịch vàng miếng, có mặt tại tất cả 63 tỉnh, thành.
Tuy nhiên, thời điểm đó, nền kinh tế thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, giá vàng thế giới biến động tăng, giảm mạnh, khiến giá vàng trong nước cũng biến động mạnh theo, gây rủi ro lớn cho các ngân hàng thương mại và cả người đi vay.
Do đó, năm 2013, NHNN đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ để chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vốn bằng vàng. Các ngân hàng thương mại không được phép huy động vàng, chỉ được giữ hộ vàng và khách hàng phải trả phí cho hoạt động gửi vàng giữ hộ._
Vì vậy, việc kinh doanh vàng đã giảm nhiệt đáng kể, nhu cầu vàng miếng trong nền kinh tế ngày càng suy giảm. Nhiều thời điểm trong năm 2014, sức hấp dẫn của vàng miếng đã giảm đến 70% so với năm 2013. Các doanh nghiệp chủ yếu mua ròng vàng miếng từ khách hàng cá nhân, mà không có giao dịch bán ra.
Số liệu từ NHNN cho thấy, đến cuối năm 2017 chỉ còn 2.271 điểm giao dịch vàng miếng. Mức giao dịch giảm từ trung bình khoảng 40.000 lượng/ngày năm 2013 xuống còn khoảng 10.000 lượng/ngày.
Thực tế, từ năm 2014 đến nay, nhiều ngân hàng đã đóng cửa bớt những điểm giao dịch vàng do không có hoạt động.
Mới đây, BIDV vừa được NHNN cho phép chấm dứt hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng tại 9 điểm. VietinBank cũng cho biết, công ty kinh doanh vàng trực thuộc ngân hàng này hiện nay cũng không có hoạt động kinh doanh vàng miếng, chủ yếu chỉ làm vàng trang sức mỹ nghệ, trọng tâm là trang sức kim cương hợp tác với các đối tác nước ngoài.
Lãnh đạo một số tổ chức tín dụng và doanh nghiệp khác cũng cho hay, đang tính đến phương án cắt giảm, thu hẹp đầu mối kinh doanh vàng miếng trong thời gian tới.
Theo các chuyên gia, động thái sắp xếp lại trật tự thị trường vàng bằng việc ban hành Nghị quyết 24, cùng với nền kinh tế tăng trưởng ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp trong những năm qua đã khiến hoạt động mua – bán vàng miếng giảm mạnh.
 |
|
Đến cuối năm 2017 chỉ còn 2.271 điểm giao dịch vàng miếng. Mức giao dịch giảm từ trung bình khoảng 40.000 lượng/ngày năm 2013 xuống còn khoảng 10.000 lượng/ngày |
Chuyển hóa nguồn lực vàng thành tiền
Thay vì mua vàng để cất giữ mà không sinh lời, người dân chuyển sang gửi tiền tiết kiệm tại các ngân hàng bởi lãi suất tiết kiệm bằng VND hiện vẫn đang ở mức khá hấp dẫn.
Tuy nhiên, theo một số thống kê, hiện có khoảng 500 tấn vàng vẫn còn trong dân. Nếu nguồn lực này được chuyển hóa thành tiền sẽ giúp cho nền kinh tế có thêm nguồn vốn tốt để đẩy mạnh phát triển sản xuất, kinh doanh.
Tại một số cuộc chất vấn gần đây, vấn đề luôn được cử tri quan tâm và nêu nhiều lần là NHNN có chính sách phù hợp để huy động nguồn lực vàng, USD trong dân.
Chính phủ cũng nhiều lần giao NHNN nghiên cứu sớm có giải pháp huy động vàng trong dân, thế nhưng đến nay, giải pháp hiệu quả vẫn là bài toán khó đối với NHNN.
Theo các chuyên gia, để chuyển hóa được 500 tấn vàng trong dân thành tiền, NHNN phải đưa ra được phương án cụ thể, trong đó phải xây dựng quy chế chặt chẽ về nghĩa vụ, quyền lợi của NHNN.
Quá trình chuyển hóa dựa trên việc người dân tự quyết định chuyển từ nắm giữ vàng sang tài sản khác, sẽ không gây xáo trộn tâm lý, không tạo ra hiệu ứng kích thích tâm lý đầu cơ vào vàng…
Trả lời các cử tri, người đứng đầu NHNN cũng khẳng định, việc huy động vàng trong dân chuyển hóa thành tiền là một quá trình lâu dài, các giải pháp để chuyển hóa nguồn lực vàng cần thực hiện nhất quán, đồng bộ và từng bước.
Cuối năm ngoái, NHNN đã nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng Đề án “Giải pháp hạn chế tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế nhằm chuyển hóa nguồn lực vàng thành tiền phục vụ phát triển kinh tế xã hội đến năm 2020”, NHNN đã có tờ trình Thủ tướng Chính phủ báo cáo về đề án này.
“Bên cạnh các giải pháp quản lý thị trường vàng, giải pháp về kinh tế vĩ mô nhằm ổn định, nâng cao giá trị VND, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh cũng là một trong những tiền đề để thực hiện mục tiêu hạn chế tình trạng vàng hóa, từng bước chuyển hóa nguồn lực vàng thành tiền phục vụ sản xuất – kinh doanh”, Thống đốc Lê Minh Hưng cho hay.
Huyền Anh
