Thị trường trái phiếu Chính phủ (TPCP) là nơi tạo ra hàng hóa cho thị trường tiền tệ, giúp NHNN điều hành chính sách tiền tệ một cách hiệu quả, từ đó ổn định lãi suất, giá trị đồng tiền, tỷ giá.
Ngược lại, thị trường tiền tệ phát triển cũng giúp thành viên thị trường mạnh dạn đầu tư và quản lý hiệu quả tính thanh khoản của các khoản đầu tư dài hạn vào TPCP.
1.500.000 tỷ đồng tiền trái phiếu
Trong những năm qua, thị trường TPCP đã có những phát triển vượt bậc, về khối lượng phát hành, khối lượng trái phiếu trúng thầu trên thị trường sơ cấp năm 2016 đạt trên 336.000 tỷ đồng, so với năm 2009 đã tăng hơn 1.000 lần; về giá trị giao dịch trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch năm 2016 đạt trên 3 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 67% GDP Việt Nam năm 2016, tăng hơn 100 lần so với năm 2009.
Tổng giá trị phát hành trái phiếu tới tháng 3/2017 đã đạt trên 1.465.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 32% GDP Việt Nam năm 2016. Đây là sự phát triển rất ấn tượng đối với thị trường TPCP nhưng đồng thời tạo áp lực không nhỏ tới khả năng thanh toán của bất kỳ ngân hàng thương mại (NHTM) riêng lẻ nào.
Vừa qua, NHNN và Bộ Tài chính đã tổ chức lễ khai trương triển khai thanh toán tiền giao dịch TPCP qua NHNN. Theo đó, với hàng nghìn thành viên, đơn vị thành viên trực tiếp và gián tiếp trên phạm vi toàn quốc, hệ thống thanh toán liên ngân hàng đảm nhiệm vai trò xương sống của hệ thống thanh toán quốc gia và hoàn toàn có đủ năng lực thực hiện thanh toán giao dịch TPCP hiện tại và trong tương lai.
Tổng giá trị phát hành trái phiếu tới tháng 3-2017 đã đạt trên 1.465 nghìn tỷ VND
Như vậy, việc thanh toán trên thị trường TPCP sẽ do một số NHTM đủ năng lực cùng thực hiện, các tổ chức tín dụng là thành viên của hệ thống thanh toán liên ngân hàng có thể tự thanh toán cho mình, đồng thời NHNN sẽ hỗ trợ thanh toán tiền giao dịch TPCP thông qua cơ chế thấu chi và cho vay qua đêm trên hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng.
Theo các chuyên gia, việc NHNN đảm nhận thanh toán tiền giao dịch TPCP, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh là phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu của tiến trình hội nhập, giúp giải quyết xung đột lợi ích, bảo đảm tính độc lập, khách quan và tăng hiệu quả sử dụng vốn cho các NHTM, bảo đảm an toàn hệ thống thanh toán giao dịch chứng khoán và hệ thống tài chính, giúp nâng cao khả năng giám sát của NHNN đối với hệ thống thanh toán tiền tệ quốc gia.
Rút ngắn thời gian thanh toán
Với những lợi ích rõ ràng của việc chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP về NHNN, một loạt công việc cụ thể đã được NHNN và Bộ Tài chính phối hợp triển khai để kịp thời đưa hệ thống thanh toán TPCP mới vào hoạt động. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 46/2017/TT-BTC hướng dẫn hoạt động thanh toán giao dịch TPCP.
Đại diện NHNN cho biết, Trung tâm lưu ký chứng khoán và Sở Giao dịch NHNN cũng đã ban hành các quy chế, quy trình hướng dẫn thanh toán TPCP và thanh toán tiền giao dịch TPCP qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng thuộc NHNN.
Về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hai đường truyền tốc độ cao phục vụ riêng cho việc thanh toán TPCP đã được thiết lập giữa Trung tâm lưu ký chứng khoán và Sở Giao dịch NHNN. Phần mềm thanh toán TPCP cũng đã được xây dựng và kiểm thử thành công.
“Đây là một khối lượng công việc rất lớn cần sự nỗ lực, phối hợp chặt chẽ của Ban chỉ đạo đề án và các cán bộ của Bộ Tài chính và NHNN”, Bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Thống đốc NHNN khẳng định.
Ngoài ra, bà Hồng còn cho hay: “Về phía các NHTM là ngân hàng thanh toán cũng phải luôn chú ý, chủ động đảm bảo thanh khoản phục vụ tốt nhu cầu thanh toán của thị trường, tránh lệ thuộc vào sự hỗ trợ thanh khoản của NHNN”.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đề án cần tiếp tục nghiên cứu cải tiến hệ thống để rút ngắn hơn nữa thời gian thanh toán, theo kịp sự phát triển công nghệ thanh toán thế giới.
Cùng với đó, NHNN cần tăng cường phối hợp với các cán bộ của Bộ Tài chính trong bối cảnh NHNN đang chuẩn bị có các chương trình lớn như: nâng cấp tổng thể hệ thống thanh toán liên ngân hàng, đảm bảo hệ thống thanh toán TPCP hoạt động hiệu quả hơn, phục vụ sự phát triển của thị trường
Huyền Anh