Tuy nhiên, WTOI lại có màn ra mắt không mấy hứng khởi, trong bối cảnh triển vọng kinh tế và thương mại thế giới những quý gần đây liên tục đi xuống.
Ngọn hải đăng lĩnh vực thương mại
Kết hợp một loạt các chỉ số liên quan đến thương mại, WTOI được xây dựng với vai trò như “ngọn hải đăng” về xu hướng của hoạt động thương mại thế giới trong ngắn hạn. Chú trọng tới những biến đổi đột ngột về khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu, WTOI là sự bổ sung hợp lý cho các công cụ dự báo dài hạn của WTO và nhiều dữ liệu thống kê khác.
WTOI lấy mức điểm 100 làm mốc, với ý nghĩa là tăng trưởng thương mại đang đi theo xu hướng gần nhất, trên 100 nghĩa là vượt nhanh hơn xu hướng, còn dưới 100 là dấu hiệu của sự chậm chạp. Theo đó, WTOI quý II/2016 vừa công bố là 99 điểm, tức là dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu sẽ giảm nhẹ trong tháng 7 và tháng 8.
Khối lượng hàng hóa qua cảng container là một trong 6 căn cứ chính của WTOI
WTO cho biết, chỉ số trên có thể hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách kinh tế, cũng như các cá nhân, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, hoặc liên quan đến xuất nhập khẩu, như chuyển phát nhanh (FedEx, UPS, DHL...), vận tải biển quốc tế (Maersk Line, China Ocean Shipping...)…
Chuyên gia kinh tế WTO - ông Robert Koopman, tin tưởng những người làm chính sách sẽ nhờ đó mà có cái nhìn sâu sắc và kịp thời hơn, về những gì đang diễn ra và WTOI có thể góp phần dự báo chính xác về nguy cơ khủng hoảng tài chính trong tương lai.
Ông Koopman cũng lưu ý rằng dữ liệu tính toán gần nhất của chỉ số WTOI mới chỉ dừng lại tại thời điểm tháng 5/2016, tức là trước sự kiện người dân Anh bỏ phiếu rời EU, chính vì thế mà hệ quả của Brexit chưa được phản ánh trong đó. Đến lần công bố chỉ số tiếp theo, phạm vi ảnh hưởng của Brexit sẽ thể hiện rõ hơn và cho thấy nó tác động đến dòng chảy thương mại lớn tới mức nào trong tương lai.
Đo lường nội lực tăng trưởng
Phương pháp tính toán WTOI tương tự như phương pháp áp dụng để xây dựng các chỉ số dự báo tăng trưởng dài hạn (CLI) và chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI), ngoại trừ việc tập trung vào 6 yếu tố thương mại chính: khối lượng hàng hóa vận chuyển hàng không, khối lượng hàng hóa qua cảng container, sản lượng và doanh số ôtô, số đơn hàng xuất khẩu, khối lượng linh kiện điện tử và hàng hóa nông nghiệp. Khi WTO sử dụng dữ liệu quá khứ để kiểm tra mô hình của mình, thì tính chính xác của chỉ số lên tới 97%.
Mặc dù WTOI vừa công bố giảm một điểm so với mức cân bằng, nhưng bản thân 6 cấu phần trên lại biến động theo những hướng khác nhau. Số đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp thương mại lớn đã phục hồi và tăng trưởng nhanh, trong khi lượng hàng hóa qua các cảng đường không và đường biển vẫn khá ì ạch nhưng ổn định. Doanh số xe hơi quay về tốc độ trung bình sau khi tăng cao hồi đầu năm, còn mặt hàng linh kiện điện tử giảm rất mạnh, trong khi nguyên liệu đầu vào nông nghiệp có tín hiệu khả quan.
WTO cho rằng việc xây dựng chỉ số mới không nhằm tạo ra một công cụ dự báo trong ngắn hạn, bởi tổ chức này vẫn định kỳ 6 tháng đưa ra những nhận định của mình. Thay vào đó, nó giúp cảnh báo những thời điểm xảy ra biến động đột ngột và giúp đánh giá nội lực tăng trưởng của thương mại toàn cầu.
Ông Alan Oxley - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu APEC tại Đại học Monash, cho rằng WTO cũng nên tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài trong quá trình xây dựng chỉ số dự báo tương lai, trong bối cảnh sợi dây kết nối giữa thương mại toàn cầu và tăng trưởng toàn cầu không còn được chặt chẽ kể từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu.
Đáp lại ý kiến trên, ông Koopman cho rằng FDI chắc chắn có vai trò rất quan trọng, nhưng thực sự chưa phải là vấn đề cốt lõi của WTO và chưa phải là một chỉ báo ngắn hạn tốt.
Hải Châu