Đây được xem là một sự nhượng bộ đáng kể của Tokyo, nếu biết rằng nước này luôn một mực phủ nhận tuyên bố chủ quyền của Nga suốt hơn 70 năm qua.
Phát triển kinh tế chung
Các kế hoạch hợp tác trong nhiều lĩnh vực như năng lượng, y tế và giao thông vận tải là một phần trong nỗ lực của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, nhằm làm dịu thái độ phản đối của Moscow trước tuyên bố chủ quyền của Tokyo trên 4 hòn đảo ở phía bắc Nhật Bản, mà nước Nga khẳng định thuộc về mình.
Sau hai ngày đối thoại, ông Abe và Tổng thống Nga Vladimir Putin, cho biết có khả năng Nhật Bản và Nga sẽ mở rộng phạm vi áp dụng quy định miễn thị thực du lịch cho cư dân Nhật Bản từng sinh sống trên quần đảo đó được quay lại thăm mồ mả tổ tiên, đồng thời phối hợp tiến hành nghiên cứu về cơ hội phát triển kinh tế chung cho Kuril. Bên cạnh đó, Nhật Bản cũng nới lỏng quy định cấp visa cho doanh nhân và khách du lịch Nga đến Nhật Bản.
Trong lĩnh vực năng lượng, Marubeni (Nhật Bản) và OAO Rosneft (Nga) sẽ cùng phát triển một mỏ khí đốt ngoài khơi bờ biển phía Tây Nam của đảo Sakhalin của Nga, gần Nhật Bản. Trong khi đó, Mitsui và Mitsubishi sẽ cùng với Gazprom phát triển các mỏ khí đốt và xây dựng cơ sở hóa lỏng trên bán đảo Yamal, phía Bắc nước Nga.
Quần đảo Kuril - nơi đang xảy ra tranh chấp giữa Nga và Nhật Bản suốt hơn 70 năm qua
Nga và Nhật Bản còn dự định thành lập một quỹ 1 tỷ USD chuyên đầu tư vốn vào các dự án song phương, như dược phẩm và năng lượng. Quỹ Đầu tư trực tiếp của Nga (RDIF) và Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), mỗi bên sẽ đóng góp 500 triệu USD.
Khoảng 20 dự án đầu tư chung giữa Nga và Nhật Bản đã được lên kế hoạch, với 4 hoặc 5 trong số đó có thể triển khai ngay trong vòng 6 tháng tới. Các lĩnh vực đầu tư sẽ tập trung vào nông nghiệp, hậu cần sân bay, sản xuất và y tế.
Sự kiên trì của ông Abe
Việc cả Nga và Nhật Bản cùng tiến hành các hoạt động chung trên quần đảo Kuril được xem là một sự nhượng bộ đáng kể của Tokyo, nếu biết rằng nước này luôn một mực phủ nhận tuyên bố chủ quyền của Nga suốt hơn 70 năm qua.
Cuối Chiến tranh Thế giới II, Liên Xô đã chiếm lấy quần đảo Kuril từ tay Nhật Bản và đến ngày nay, Nga vẫn coi đó là một phần lãnh thổ không thể tách rời.
Phát biểu tại một cuộc họp báo chung ở Tokyo, Tổng thống Nga cho biết Nhật Bản và Nga cần chấm dứt những bất đồng lịch sử về chủ quyền và sớm đi đến kết luận cuối cùng xem các đảo tranh chấp thuộc về quốc gia nào.
“Nếu chúng ta thực hiện kế hoạch của ông Abe, những hòn đảo này có thể chuyển từ bất đồng sang thành một yếu tố đoàn kết Nga và Nhật Bản”, ông Putin nói.
“Đây là bước đi quan trọng hướng tới ký kết một hiệp ước hòa bình. Ông Putin và tôi hoàn toàn nhất trí về điều đó. Chúng tôi sẽ triển khai các công việc tiếp theo trên tinh thần các hoạt động kinh tế chung không được gây phương hại đến kế hoạch thiết lập một hiệp ước hòa bình giữa Nhật Bản và Nga ”, ông Abe tuyên bố sau cuộc họp thượng đỉnh.
Năm 2016 chứng kiến ông Abe rất tích cực tìm cách giải quyết các tranh chấp trên quần đảo Kuril, với 4 lần gặp ông Putin và chủ động gợi mở các cơ hội hợp tác kinh tế sâu rộng hơn. Chuyến thăm của ông Putin đến Nhật Bản được đánh giá là một tín hiệu tích cực, nhưng kết quả cuối cùng thì hẳn là thua xa kỳ vọng của Nhật Bản, vì chẳng tạo ra bước đột phá có lợi nào.
Tổng thống Nga cũng đã nói rất thẳng rằng sẽ là “ngây thơ” nếu tin rằng “một vấn đề đã mất tới 70 năm thảo luận... lại có thể được giải quyết chỉ sau một đêm”.
Mặc dù vậy, ông Putin vẫn khẳng định việc tìm kiếm một giải pháp có thể thỏa mãn lợi ích chiến lược của cả Nga và Nhật Bản mà là vô cùng cần thiết và “thời điểm này hai nước vẫn chưa có một hiệp ước hòa bình thì đó tất nhiên là sai lầm từ quá khứ”.
Hải Châu