Sau khi hai bên thống nhất xong nội dung thỏa thuận sơ bộ, văn bản sẽ được gửi đi lấy ý kiến của các bên có liên quan.
Nếu mọi việc diễn ra đúng kế hoạch, thì đây sẽ là dấu chấm hết cho một trong những cáo buộc độc quyền nặng về chính trị nhất của EU, đặc biệt là thời điểm căng thẳng giữa Nga và EU ngày càng gia tăng, xung quanh bất ổn ở Ukraine và Syria.
Kết thúc nửa thập kỷ giằng co
“Chúng tôi sắp hoàn tất nội dung đề xuất cam kết của mình và sẽ sớm gửi đến Ủy ban châu Âu (EC)”, dẫn lời ông Alexander Medvedev - Phó chủ tịch Gazprom, sau cuộc họp với ủy viên ủy ban cạnh tranh châu Âu của EU, bà Margrethe Vestager.
Bà Vestager và ông Medvedev đã thảo luận về những bước đi tiếp theo mà Gazprom phải thực hiện để có thể giải quyết những quan ngại của EU, chẳng hạn như cho phép đối tác mua khí đốt được bán lại cho các nước khác và điều chỉnh giá bán tại thị trường châu Âu và Trung Đông phù hợp với giá tại các khu vực khác.
Nếu đã cam kết rồi mà bị phát hiện vẫn “ngựa quen đường cũ”, Gazprom có thể bị EU phạt tiền lên đến 10% doanh thu hàng năm.
Bà Vestager không quên lưu ý rằng bản đề xuất của Gazprom mới chỉ là giai đoạn bước đầu, “hai bên đã đạt được một số bước tiến, nhưng công việc phía trước vẫn còn khá nhiều. Mục tiêu của chúng tôi là mang lại lợi ích tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp châu Âu”.
|
EU cũng sẽ sẵn sàng cấp phép cho Gazprom
Nếu Gazprom nghiêm chỉnh sửa chữa lỗi lầm, EU cũng sẽ sẵn sàng cấp phép cho Gazprom được vận chuyển khí đốt nhiều hơn, thông qua hệ thống đường ống Opal ở Đức, một quyết định có thể giúp giảm sự phụ thuộc của tập đoàn Nga vào đường ống đi qua Ukraine.
Sau khi EU và Gazprom thống nhất xong nội dung thỏa thuận sơ bộ, văn bản sẽ được gửi đi lấy ý kiến của các công ty đối thủ của Gazprom, cũng như một số nước Trung và Đông Âu có liên quan.
Dậy sóng dư luận
Thông tin về việc dàn xếp giữa EU và Gazprom lập tức làm dậy sóng dư luận. Công ty dầu khí Ba Lan - PGNiG, phản ứng bằng tuyên bố sẵn sàng khởi kiện EC vì phá rào nguyên tắc của EU, khi không phạt tiền đối với Gazprom, lại còn hào phóng cho phép tập đoàn này được sử dụng thêm hệ thống đường ống châu Âu.
Một số ý kiến chỉ trích khác thì cho rằng mặc dù chạm đến những vấn đề nổi cộm nhất của Gazprom, nhưng thỏa thuận của EU với tập đoàn này bị đánh giá là “chạm chưa đủ sâu”, vì can thiệp tương đối hời hợt, đặc biệt là chưa giải quyết được những hợp đồng dài hạn mà Gazprom lạm dụng vị trí độc tôn của mình để “neo” giá khí đốt theo giá dầu tại thời điểm giá dầu cao ngất ngưởng.
Yêu cầu giá khí đốt “phải bảo đảm các tiêu chuẩn cạnh tranh” cũng chỉ dừng ở mức “hô khẩu hiệu”, chứ chưa có hình hài của một khuôn khổ giá được xem là công bằng và hợp lý. Quy trình trọng tài áp dụng trong trường hợp khách hàng có bất đồng với Gazprom cũng bị đánh giá là chẳng quyết liệt hơn là bao, so với cơ chế hiện tại.
EU bắt đầu điều tra hoạt động kinh doanh của Gazprom từ năm 2011, khi xuất hiện nghi ngờ về việc tập đoàn này đã lạm dụng vị trí thống trị ở một số quốc gia gần như hoàn toàn phụ thuộc vào khí đốt của Nga.
Quá trình điều tra tập trung vào ba vấn đề chính, bao gồm các điều khoản hợp đồng cấm bên mua hàng bán lại cho nước khác; ràng buộc điều khoản cung cấp khí đốt với điều kiện nước nhập hàng phải đầu tư vào hệ thống đường ống dẫn cho Gazprom và tính giá khí đốt cao bất thường đối với một số nước Đông Âu như Bulgaria, Estonia, Latvia, Litva hay Ba Lan.
Đến năm 2014, hai bên gần như giải quyết xong rắc rối, thì bất ngờ quá trình đàm phán bị gián đoạn do xảy ra sự việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea và những bất ổn sau đó ở miền Đông của Ukraine.
Tháng 4/2015, EU chính thức cáo buộc Gazprom vi phạm các quy định chống độc quyền tại 8 quốc gia mà tập đoàn này chi phối nguồn cung, đó là Bulgaria, Cộng hòa Séc, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Ba Lan và Slovakia.
Về phần mình, ngay từ đầu, Gazprom đã một mực bác bỏ cáo buộc của EU, với lý do các quy định chống độc quyền của khối này không áp dụng cho một công ty quốc doanh như Gazprom.
Hải Châu
