Việc giao hàng sẽ được tiến hành trong 10 năm, bắt đầu từ năm 2018. Lần gần đây nhất Boeing bán máy bay cho Iran Air là từ 40 năm trước, với dòng sản phẩm khi đó là Boeing 747.
Chính quyền Mỹ dửng dưng
Theo công bố trên trang web của Boeing hôm 11/12, đơn hàng của Iran Air bao gồm 15 máy bay 777-300ER, 15 chiếc 777X chuyên bay đường dài và 50 chiếc 737 Max thân hẹp một lối đi. Tổng giá trị hợp đồng là 16,6 tỷ USD tính theo giá niêm yết, còn trên thực tế các hãng hàng không lớn có thể được chiết khấu hậu hĩnh.
Theo Thông tấn xã Iran (IRNA), Bộ trưởng Giao thông vận tải Iran - Ông Abbas Akhoundi, tin tưởng rằng thỏa thuận này là “tiền đề để làm mới hãng hàng không quốc gia” và thời gian tới sẽ đón nhận thêm tin vui từ quá trình đàm phán với Airbus.
Đây có thể xem là cơ hội quý báu để Boeing trở lại một thị trường mà hãng này chỉ biết “khoanh tay đứng nhìn” suốt từ năm 1977 - hai năm trước khi nổ ra cuộc cách mạng ở Iran khiến nước này và Mỹ rơi vào trạng thái căng thẳng ngoại giao suốt 4 thập kỷ sau đó.
Tuy nhiên, bóng đen quá khứ có thể sẽ tiếp tục ám ảnh Boeing, nếu biết rằng Tổng thống đắc cử Donald Trump là người phản đối thỏa thuận hạt nhân mà nhờ đó mới có vụ mua bán máy bay này, trong khi Quốc hội Mỹ cũng dửng dưng và có thể phá ngang bất kỳ lúc nào.
Đơn hàng của Iran Air với Boeing tổng giá trị 16,6 tỷ USD
Boeing đã phải tái khẳng định rằng thỏa thuận đạt được với Iran đã dựa trên cơ sở phê duyệt của chính phủ cách đây 3 tháng, đồng thời còn có tác dụng hỗ trợ gần 100.000 việc làm cho ngành công nghiệp hàng không vũ trụ của Mỹ.
Theo nhận định của chuyên gia, Boeing không thể cạnh tranh với Airbus nếu không bán được hàng cho những nước như Iran hay Trung Quốc và nhanh tay chớp thời cơ ở Iran là yêu cầu bức thiết cho Boeing.
Trong khi doanh nghiệp trong nước đang hồ hởi vì ký được hợp đồng giá trị, thì Quốc hội Mỹ lại không lấy gì làm vui vẻ, thậm chí sẵn sàng “phá ngang” bằng cách cấm Ngân hàng Xuất nhập khẩu (EIB) tài trợ cho thương vụ này, đồng thời yêu cầu Bộ Tài chính không “bật đèn xanh” cho các ngân hàng khác tham gia. Tháng trước, Hạ viện Mỹ đã thông qua chủ trương này và chỉ còn chờ ý kiến của Thượng viện.
Yêu cầu bức thiết của Iran
Những người phản đối việc làm ăn của Boeing và Iran đã dẫn lại quyết định của Bộ Tài chính Mỹ năm 2011, trong đó áp đặt lệnh trừng phạt đối với Iran Air, với cáo buộc hãng hàng không này lợi dụng máy bay chở khách và chở hàng để vận chuyển tên lửa đến những điểm nóng như Syria, nhiều lúc còn núp dưới danh nghĩa thuốc men y tế hoặc phụ tùng vật tư, hay có thời điểm Vệ binh Cách mạng Iran chiếm cả quyền kiểm soát các chuyến bay chở hàng hóa nhạy cảm. Phải đến khi ra đời thỏa thuận hạt nhân quốc tế vào tháng 7/2015, lệnh trừng phạt của Mỹ mới được gỡ bỏ.
Quan hệ của Boeing với chính quyền Mỹ còn gặp trắc trở, khi mới đây, ông Trump lên tiếng chê bai Boeing “chặt chém” chi phí thay thế đội bay Không lực 1, thậm chí còn muốn mặc cả tay đôi với ban lãnh đạo Boeing.
Trước khi mua mới 80 máy bay Boeing, Iran Air có nhu cầu tìm thuê gần 30 chiếc Boeing khác để sử dụng. Hiện chưa rõ là hãng này còn muốn đi thuê nữa hay không.
Phát ngôn viên của Boeing cho biết, hãng này không bao giờ có ý định cho Iran Air thuê trực tiếp, mà chỉ đứng ra đóng vai trò kết nối, giúp Iran tìm kiếm đối tác, còn việc đàm phán sẽ do hai bên trực tiếp thực hiện chứ không thông qua Boeing.
Đối với Iran Air, việc hiện đại hóa đội bay đang là một ưu tiên hết sức cấp bách. Xét về độ cũ kỹ của máy bay, hãng hàng không này đang là nằm trong tốp đầu thế giới. Đầu năm nay, Airbus và Iran Air đã nhất trí mua bán 118 máy bay với giá trị khoảng 25 tỷ USD, chưa tính chiết khấu.
Hải Châu