Chẳng biết câu: "Ăn cơm Tàu, lấy vợ Nhật, ở nhà Tây" của người xưa đúng đến đâu nhưng với một số người nước ngoài lấy vợ Việt Nam mà người viết có dịp tiếp xúc, làm quen họ đều tỏ ra mãn nguyện và hết lời khen ngợi phụ nữ Việt. Đặc biệt là tài tổ chức cuộc sống gia đình và chăm sóc con cái, ở với người vợ Việt, họ cũng học được rất nhiều phong tục tập quán của các gia đình Việt, nhất là những phong tục của những ngày Tết cổ truyền.
Tết Việt trong mắt chàng rể Hồi giáo
Cách đây vài năm, cũng vào độ sát Tết, người viết có dịp ngồi trò chuyện với ông Raja Mahmood Janjua (Pakistan), giám đốc kinh doanh Công ty Vietpak Trade để phỏng vấn về chuyện ăn Tết ở Việt Nam, qua câu chuyện mới thấy có rất nhiều điều thú vị ở vị doanh nhân này.
Gói bánh chưng trong dịp Tết Nguyên đán, vừa quen vừa lạ trong mắt nhiều người nước ngoài đang sinh sống ở Việt Nam. Ảnh Int |
Raja lấy vợ và sống ở Việt Nam khá lâu nên có rất nhiều năm được ăn Tết ở Việt Nam. Raja bảo, trước đây, khi ông còn độc thân và làm cho City Bank tại Việt Nam, mỗi độ "Tết đến, xuân về" ông thường cùng các bạn đồng nghiệp người Việt đón giao thừa ở một nhà hàng nào đó, rồi đi chơi suốt đêm. “Nhưng kể từ khi lấy vợ, tôi thích nhất là không khí chuẩn bị Tết và đón giao thừa ở nhà, năm nào tôi cũng cùng vợ đi mua sắm và chuẩn bị cho ngày Tết, nhất là không quên mua cây quất, cành đào”, Raja hồ hởi nói.
Đặc biệt, chàng rể “Tây” này tỏ ra rất ấn tượng với phong tục "đi sêu" của các chàng rể với con gà, chai rượu để biếu "nhạc phụ"… một ít quà cho họ hàng, và chắc chắn phải mua một ít phong bao để lì xì cho lũ trẻ trong dịp này.
Raja kể: Vào dịp Tết, mình thường đưa vợ con đi thăm thú họ hàng bên nhà vợ, gặp gỡ bạn bè, đối tác kinh doanh và sau cùng là cả nhà đi du lịch. Đặc biệt, vì là người Hồi giáo nên ông kiêng ăn thịt lợn, tất cả các món ăn của gia đình trong ngày Tết vẫn đầy đủ các món ăn truyền thống của người Việt như: nem, canh măng, bánh chưng, giò, chả… nhưng tất cả đều làm từ thịt gà, bò hoặc dê. Được cái bên nhà vợ cũng chiều anh con rể nên rất hiểu ý, năm nào bên nhà vợ cũng chuẩn bị những mâm cỗ nói "không" với thịt lợn để đãi chàng rể người Hồi giáo.
Chị Thủy vợ Raja cũng là một doanh nhân nên cả hai vợ chồng khá bận bịu, thường thì phải đến sát Tết hai vợ chồng mới có thời gian đi mua sắm, trang hoàng cửa nhà để chuẩn bị đón Tết. Hai cháu trai lai Việt Nam – Pakistan nói sõi cả 3 thứ tiếng: Việt, Anh, Pakistan, và tất nhiên, cũng như bao đứa trẻ Việt Nam khác, chúng rất thích Tết và thích được người lớn… lì xì.
Khi được hỏi về ngày Tết của người Pakistan có khác gì so với Tết Việt, Raja bảo: Người Pakistan không chào đón năm mới như người Việt, nhưng Pakistan có hai lễ hội lớn là Eid Ul Fitar và Eid Ul Aza, người Pakistan không ăn thịt lợn nên thịt bò, dê là thức ăn chính để cúng tế vào dịp quan trọng này.
Hiện nay cộng đồng người Pakistan sống ở Hà Nội khá khiêm tốn nên vào dịp lễ, Tết họ thường gặp gỡ và tổ chức các bữa tiệc liên hoan, chúc mừng nhau.
Raja cho biết, ban đầu ông khá khó chịu với việc cứ đến gần Tết âm lịch, các nhân viên trong công ty bắt đầu làm việc chểnh mảng, nhất là khoảng từ giữa tháng Chạp đến hết tháng giêng họ không tập trung làm việc. Tuy nhiên, giờ thì ông đã hiểu tại sao họ lại như vậy.
"Tôi hiểu cảm giác của họ vì với người Việt có rất nhiều việc phải lo toan vào dịp gần Tết như mua sắm, trang hoàng nhà cửa chuẩn bị đón Tết, bởi Tết là dịp rất thiêng liêng của người Việt Nam mà" Raja nói.
Vui như… Tết ở Việt Nam
Tuy không phải là rể Việt như ông Raja, nhưng ông Rajeev Garg, một doanh nhân người Ấn Độ sinh sống và làm việc tại Việt Nam mà người viết đã có nhiều dịp phỏng vấn cũng có rất nhiều kỉ niệm đẹp về Tết của người Việt. Ông nói rằng, Tết của người Việt và Ấn Độ khá khác nhau, tuy nhiên cũng có một số điểm tương đồng.
Phố phường vắng vẻ ngày Tết cũng được xem là một "đặc sản" thú vị của Tết Việt trong mắt người nước ngoài. Ảnh Int |
Ông kể, ở Ấn Độ, mỗi năm có rất nhiều các lễ hội, có nhiều cách gọi tên khác nhau về lễ hội đầu năm - Tết Ấn Độ, như Vishu (bang Kerala), Ugadi (bang Karnataka và Andhra), Baisakhi (Punjab)… Đa số các lễ hội Ấn Độ là sự kết hợp phức tạp giữa truyền thống và tôn giáo với thần thoại, và thường bắt nguồn từ những truyền thuyết về thần thánh diệt trừ tà ma. Nhưng Tết thì chỉ đơn giản là dịp đón năm mới. Người theo Ấn Độ giáo và giới doanh nghiệp thường tổ chức đón năm mới vào ngày Lễ hội Ánh sáng (Diwali). Lễ hội này thường diễn ra vào ngày 25/10 hằng năm. Khi màn đêm buông xuống, người dân bắt đầu đốt đèn, bắn pháo hoa và vui mừng đón năm mới.
Nói về cảm nhận ngày Tết ở Việt Nam, ông Rajeev Garg cho biết: Tết ở Việt Nam là thời điểm để gia đình sum họp. Một trong những điều tôi thấy thú vị nhất trong dịp này là việc lựa chọn vị khách xông nhà mình để lấy may trong ngày đầu tiên của năm mới. Ở Việt Nam cũng khá lâu nên tôi cũng biết một số điều kiêng kị vào ngày Tết của người Việt như: xông đất, kiêng quét nhà vào sáng ngày mồng một Tết…
“Những ngày Tết ở Việt Nam đem đến cho tôi những cảm giác thú vị, đây là ngày truyền thống, nó gắn liền với những giá trị tốt đẹp của gia đình, đất nước và văn hoá dân tộc. Có rất nhiều điều thú vị khiến tôi rất ấn tượng trong những ngày Tết ở Việt Nam, đó là không khí lễ hội ở khắp mọi nơi, trong những ngày này, mọi người đều vui vẻ, ăn mặc đẹp và chúc nhau những lời chúc tốt đẹp nhất. Cứ như thể với họ ngày Tết sẽ bắt đầu một cuộc sống mới”, Rajeev Garg nói.
Ông Rajeev Garg cho biết thêm, ngày Tết ở Ấn Độ và Việt Nam có nhiều điểm giống nhau, trẻ con được nhận tiền lì xì rồi được mua sắm quần áo mới để đi thăm bạn bè, họ hàng. Còn Tết ở Việt Nam Rajeev Garg thích nhất là vào đêm giao thừa, cùng vợ và con gái ra phố ngắm cảnh, hòa vào dòng người đông đúc để cùng nhau hướng lên bầu trời chờ xem những màn bắn pháo hoa chào đón năm mới ở Hà Nội.
Điều mà Rajeev Garg cảm thấy ấn tượng nhất trong những ngày Tết ở Việt Nam, đó là ai cũng hướng về gia đình, dù ở đâu, làm gì họ cũng thu xếp để về sum họp với gia đình. Một ai đó không về nhà ăn Tết được thì họ sẽ rất buồn, đây là điểm khác biệt giữa Việt Nam với các nước trên thế giới.
Rajeev Garg nói rằng, vào dịp Tết, ông và gia đình thường đến thăm những người bạn Việt Nam, không quên mang rượu, bánh kẹo… đến làm quà tặng cho họ và thực sự cảm thấy vui như… Tết. Rajeev Garg bảo, ông cũng rất thích ngắm hoa đào và những cây quất có quả chín vàng của người Việt, đặc biệt là được ăn món nem rán và bánh chưng.
"Những ngày giáp Tết, đi qua những nơi bán quất, đào… tôi lại thấy rất thú vị, tôi thích ngắm cảnh phố phường đông đúc chuẩn bị đón Tết. Ở Việt Nam, tôi có rất nhiều bạn, tôi thường đi chúc Tết gia đình họ", vị doanh nhân Ấn Độ hào hứng.
Vĩ thanh
Tuy nhiên, không phải doanh nhân nước ngoài nào đến Việt Nam cũng cảm nhận được không khí Tết như ông Rajeev Garg và Rajeev. Đa số những doanh nhân nước ngoài mà người viết từng gặp đều có chung nhận định, Tết là thời điểm rất có ý nghĩa với người Việt, chứ không như Tết ở đa số các nước khác trên thế giới, ngày đầu năm chẳng qua chỉ là thời gian được nghỉ ngơi và là dịp vui chơi, đi du lịch hay thăm thú bạn bè, người thân…
Nói chung họ không xem trọng ngày đầu năm với những quan niệm như xông đất, kiêng kị… như người Việt chúng ta. Nhưng đây lại chính là điểm mà họ ấn tượng nhất khi ăn Tết ở Việt Nam.
Nhiều người nước ngoài nói chung và doanh nhân nói riêng tới Việt Nam làm việc không có người thân nào nên những ngày Tết của người Việt là những ngày họ cảm thấy cô đơn nhất. Bởi khi đó, đa số các nhân viên hay những người đồng nghiệp đều trở về nhà, về quê ăn Tết, các quán ăn, nhà hàng… lại nghỉ nên họ khá vất vả trong mấy ngày này.
Đặc biệt, hai năm trở lại đây khi dịch Covid-19 hoành hành, dường như mọi thói quen đều thay đổi, ngay cả cách "ăn Tết" của người Việt cũng có nhiều thay đổi, nhất là việc thăm họ hàng, người thân đã giảm để đảm bảo phòng chống dịch. Với nhiều người nước ngoài, dịch Covid-19 khiến thói quen sử dụng những ngày nghỉ Tết Nguyên đán của Việt Nam để đi nghỉ đã không thể thực hiện được do các chuyến bay bị tạm dừng hoạt động nên họ buộc phải ở lại Việt Nam. Tuy nhiên, chính thời gian này lại là lúc để họ trải nghiệm không khí Tết của người Việt.
Với nhiều người nước ngoài, Tết ở Việt Nam vừa vui lại vừa… hụt hẫng, như việc đường phố mới đó còn đông đúc bỗng chốc vắng hoe… Vì vậy, đa số họ chọn giải pháp đi du lịch hoặc về nước. Chỉ có một số ít người lần đầu đến Việt Nam thì mới ở lại và chắc chắn rất nhiều người trong số họ sẽ được mời tham dự Tết của người Việt, tới thăm gia đình những người bạn, đồng nghiệp là người Việt. Bởi với người Việt Nam chúng ta, Tết bao giờ cũng là dịp để sum họp gia đình và bạn bè.
Một số phong tục đón Tết độc đáo trên thế giới Brazil: Ở Brazil (và một số nước Nam Mỹ), truyền thống năm mới là mặc đồ trắng - tượng trưng cho khởi đầu năm mới hòa bình và xua đuổi tà ma. Người dân địa phương có phong tục thắp nến và ném những bông hoa trắng xuống nước như một lễ vật dành cho Yemoja, Nữ thần Đại dương, người được cho là cai quản vùng biển, để cầu xin bà phù hộ cho năm mới. Ở một số khu vực, nến được đặt trên cát trên bãi biển - điều sẽ mang lại tiền bạc, bình an và tình yêu trong tương lai. Tây Ban Nha: Tây Ban Nha và một số quốc gia châu Mỹ Latin nổi tiếng về rượu vang, người Tây Ban Nha cũng tôn vinh sản vật địa phương để đón mừng năm mới trong đó có trái nho. Người Tây Ban Nha tin rằng, nếu bạn ăn 12 trái nho vào đêm Giao thừa, thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới sẽ mang lại may mắn. Khi 12 tiếng chuông bắt đầu điểm vào đúng 12h đêm, bạn sẽ bắt đầu ăn từng trái nho một khi mỗi tiếng chuông điểm. Malaysia Tại Malaysia, để chuẩn bị cho Tết người dân sẽ phải nhịn ăn trong vài ngày trước Tết, đồng thời cũng không mua nhiều món ăn để thể hiện sự cảm thông đối với những nước nghèo đói. Ở Malaysia, người Mã Lai chiếm khoảng 60% dân số, những lễ hội của họ rất được chú trọng, nhất là hai lễ hội là Hari Raya Haji và Hari Raya Aidilfitri. Hari Raya Haji roi vào ngày thứ 10 trong 12 tháng theo lịch Hồi giáo. Ngày lễ này hướng tới những người hành hương trở lại quê hương. Người Mã Lai sẽ giết mổ gia súc và cừu để làm lễ cúng trong ngày này. Mông Cổ: Một trong hai dịp lễ lớn nhất của người Mông Cổ trong năm chính là Tết Âm lịch, còn gọi là Tết Tháng trắng. Đây không chỉ là một ngày lễ báo hiệu kết thúc mùa đông dài lạnh lẽo, đón chào một mùa xuân mới mà nó còn là thời điểm để gia đình sum vầy và thắt chặt mối quan hệ. Để chuẩn bị cho ngày Tết quan trọng này người Mông Cổ sẽ dọn dẹp nhà cửa, chuồng trại, tắm rửa, mặc quần áo mới, để đón năm mới "sạch sẽ". Món ăn truyền thống trong Tết Tháng trắng là các sản phẩm làm từ sữa, bánh, thịt cừu, thịt bò, thịt ngựa, cơm ăn cùng với sữa đông; hay cơm ăn chung với nho khô… Nhật Bản: Nhật Bản có phong tục rung chuông chùa vào đêm giao thừa. Các ngôi chùa trên khắp đất nước sẽ rung chuông 108 lần. Con số này đại diện cho 108 ham muốn trần tục mà một người trải qua trong suốt cuộc đời của họ. Kenya và Zimbabwe: Đây là hai quốc gia có lễ hội năm mới lớn nhất lục địa. Sự kiện âm nhạc Kilifi ở Kenya diễn ra tại thị trấn ven biển cùng tên, nằm giữa Mombasa và Malindi. Kéo dài từ 30/12 tới 2/1, hoạt động này diễn ra trên mảnh đất rộng khoảng 80.000 m2, dưới tán cây bao báp cổ thụ. Lễ hội quy tụ nhiều DJ, ca sĩ, với các gian hàng đồ ăn, nước uống đa dạng. Một tác phẩm điêu khắc sẽ được đốt để tượng trưng cho khởi đầu mới, với hy vọng về tương lai tươi sáng. |
Quốc Anh