Tại Hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp (DN) đối với Dự thảo Nghị định về thanh toán không dùng tiền mặt thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP tổ chức ngày 11/12, vấn đề về áp trần vốn ngoại tại các trung gian thanh toán nhận được sự quan tâm lớn từ các DN và các chuyên gia.
Nguy cơ bị khiếu kiện
Theo đề xuất tại Dự thảo, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) dự định đưa tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài (bao gồm cả trực tiếp lẫn gián tiếp) về mức 49%, thay vì thả nổi như hiện nay. Động thái này nhằm ngăn ngừa NĐT ngoại có thể thông qua đường vòng, lách quy định để thâu tóm các trung gian thanh toán trong nước.
Ông Nguyễn Thành Hưng - Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử và ông Nishikawa - Thành viên Hội đồng quản trị CTCP Dịch vụ trực tuyến Cộng đồng Việt (Ví điện tử Payoo), đại diện cho NĐT NTT (Nhật Bản), cho rằng để phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, cần thiết phải có vốn đầu tư nước ngoài, vì đây là lĩnh vực có nhiều rủi ro, trong khi nguồn vốn trong nước chưa sẵn sàng.
Một số chuyên gia pháp lý đi sâu hơn khi nhấn mạnh việc hạn chế đầu tư nước ngoài có thể vi phạm các cam kết quốc tế của Việt Nam tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Quy định hiệu lực hồi tố tại Điều 42 của Dự thảo cũng trái với Điều 74 Luật Đầu tư, đồng thời trái với các cam kết bảo hộ đầu tư trong các hiệp định thương mại song phương và đa phương, có thể dẫn đến nguy cơ Chính phủ Việt Nam bị khởi kiện bởi chính phủ hoặc các NĐT nước ngoài.
Ông Đặng Thanh Sơn, Luật sư thành viên công ty Luật Baker McKenzie, dẫn ra trường hợp Trung Quốc bị WTO xử thua kiện khi áp dụng hạn chế tương tự trong lĩnh vực thanh toán điện tử.
Theo ông Yee Chung Seck, đại diện Hiệp hội DN Singapore, thực tế thị trường tại Indonesia cho thấy mặc dù các hạn chế đối với công nghệ tài chính (fintech) không quá lớn nhưng đã có một sự dịch chuyển đáng kể dòng vốn đầu tư khỏi quốc gia này. Đây là một trường hợp mà Việt Nam nên tránh, khi Chính phủ đã có cam kết thúc đẩy cách mạng công nghiệp 4.0 và khuyến khích phát triển kinh tế số.
Bà Virgina Foote, đại diện AmCham Việt Nam, Đồng Chủ tịch Diễn đàn DN Việt Nam (VBF), cũng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định này do có ảnh hưởng lớn đến niềm tin của NĐT vào các cam kết của Chính phủ Việt Nam.
 |
|
Còn nhiều ý kiến trái chiều với dự định đưa tỷ lệ sở hữu của NĐT nước ngoài về mức 49% |
49% là tỷ lệ hài hòa?
Trả lời ý kiến của các chuyên gia và đại diện DN, phía cơ quan soạn thảo - ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), cho biết sẽ tiếp thu trên tinh thần cởi mở, hợp tác và tuân thủ đúng các cam kết quốc tế.
Tuy nhiên, ông Dũng khẳng định việc quy định giới hạn 49% không vi phạm các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã cam kết. Khi xây dựng dự thảo Nghị định, NHNN đã tham vấn nội bộ, lấy ý kiến của Bộ Công Thương về phạm vi cam kết của nhóm dịch vụ trung gian thanh toán, Bộ Công Thương đã khẳng định dịch vụ trung gian thanh toán không thuộc cam kết WTO, CPTTP. Trong các hiệp định thương mại, Việt Nam chỉ có cam kết dịch vụ thẻ thanh toán.
“Giới hạn 49% đã được đơn vị soạn thảo tham vấn nhiều tổ chức, DN. Quan điểm của NHNN là sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực fintech, tỷ lệ 49% là tỷ lệ hài hòa”, ông Dũng nói.
Phản hồi lại ý kiến của đại diện NHNN, ông Phùng Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Hiệp hội các NĐT tài chính, nhấn mạnh hiện nay, trung gian thanh toán ước tính chiếm đến 90% hoạt động và giá trị của fintech, nên hạn chế đầu tư nước ngoài sẽ có ảnh hưởng đến toàn bộ lĩnh vực fintech.
Mặt khác, mặc dù cơ quan soạn thảo cho rằng trung gian thanh toán không được thể hiện trong các lĩnh vực cam kết, tuy nhiên đây chỉ là một khái niệm pháp lý riêng của Việt Nam, còn về bản chất hoạt động này đã được bao gồm trong lĩnh vực được cam kết là dịch vụ thanh toán.
“Nếu Chính phủ hoặc NĐT nước ngoài khởi kiện, quyền diễn giải điều ước và áp dụng quy định sẽ thuộc về cơ quan tài phán hoặc trọng tài đầu tư, chứ không thuộc về phía Việt Nam. Nếu thua kiện, chúng ta có thể đối mặt với hậu quả tốn kém và dư luận tiêu cực. Do đó, cần cân nhắc nhiều giải pháp khác nhau để kiểm soát, theo dõi và ngăn chặn các hoạt động đầu tư không mong muốn cụ thể, thay vì áp đặt hạn chế trên toàn thị trường”, ông Tuấn khuyến nghị.
Hoàng Hà
