Theo các chuyên gia kinh tế, từ những cú “ngã ngựa” của một loạt các lãnh đạo nhà băng trong năm nay cho thấy những khiếm khuyết của thị trường đang bộc lộ rõ nét nhất.
Đặc biệt là mối quan hệ sở hữu chéo đang chi phối, nắn “dòng vốn” hoặc hướng các khoản đầu tư, cho vay của ngân hàng đó về các công ty “sân sau”, hoặc các dự án của riêng mình.
Nhiều sếp lớn “ngã ngựa”
Mở đầu năm tài chính 2016, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an tống đạt quyết định khởi tố bị can, tạm giam ông Phạm Quyết Thắng (43 tuổi, nguyên Tổng giám đốc Ngân hàng thương mại cổ phần Dầu khí toàn cầu- GP Bank) để điều tra hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, vụ án gây thất thoát 5.500 tỷ đồng.
Đầu tháng 2/2016, hai lãnh đạo Ngân hàng thương mại cổ phần Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHB) và 7 cán bộ tại Công ty cổ phần chứng khoán Ngân hàng phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (MHBS) bị khởi tố, bắt tạm giam do làm trái quy định trong việc mua bán trái phiếu Chính phủ, tự doanh chứng khoán gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng.
Trong số này có hai thành viên cũ trong HĐQT của MHB là ông Huỳnh Nam Dũng và ông Nguyễn Phước Hòa bị cơ quan điều tra, Bộ Công an khởi tố và bắt tạm giam để điều tra về các hành vi vi phạm pháp luật. Hai cá nhân trên liên quan đến hàng loạt sai phạm trong hoạt động chỉ đạo, điều hành, kinh doanh tại MHBS.
Cũng trong tháng hai, thị trường tài chính một phen chấn động khi cơ quan cảnh sát điều tra, Bộ Công an tiếp tục bắt tạm giam và khởi tố bà Phí Thị Ong, nguyên Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank), Chi nhánh Trung tâm Sài Gòn do Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng khiến ngân hàng này thiệt hại hàng chục tỷ đồng.
Những ngày cuối của năm, danh sách các sếp nhà băng vướng vào vòng lao lý còn có thêm tên ông Trần Phương Bình, nguyên Tổng giám đốc và bà Nguyễn Thị Ngọc Vân, nguyên Phó tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Đông Á (DongABank). Hai vị này đã bị bắt giữ và khởi tố do vi phạm pháp luật trong hoạt động tiền tệ ngân hàng.
Ngân hàng lao đao
Có thể nói, dù cho nguyên nhân là do thiếu trách nhiệm, làm thất thoát tài sản hay do lợi dụng chức vụ, chiếm đoạt đều cho thấy lỗ hổng trong quản lý hiện nay của Ngân hàng Nhà nước.
Đáng nói, khi xảy ra tình trạng trên, hầu hết các ngân hàng đều bị ảnh hưởng trực tiếp, thậm chí có những ngân hàng lao dốc không phanh như: GPB, VNCB, OceanBank đã bị âm vốn nghìn tỷ, buộc Ngân hàng Nhà nước phải mua lại với giá 0 đồng.
Không những vậy, những công ty được coi là sân sau của những sếp lớn này cũng trên bờ vực phá sản. Đơn cử, vừa qua, công ty TNHH Đại Lải đã gửi công văn lên Bộ Tài chính và cơ quan thuế để xin được miễn giảm thuế bởi công ty đang đứng trên bờ vực phá sản từ khi ông Đoàn Văn An, nguyên Chủ tịch HĐTV của công ty bị Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an bắt tạm giam để điều tra liên quan đến vụ án cố ý làm trái tại Ngân hàng Dầu khí toàn cầu (GPBank). Ông An cũng được biết đến với
Theo phân tích của một số chuyên gia, từ một ngân hàng ở đỉnh cao phong độ, lãi sau thuế gần nghìn tỷ đồng vào năm 2011, nhưng kết thúc năm 2014, lãi của GPBank trượt dốc mạnh chưa đầy 35 tỷ đồng, kéo theo giá cổ phiếu cũng giảm từ 2.105 đồng xuống còn 54 đồng. Nợ xấu gia tăng đột biến từ mức 1,69% (năm 2011) lên 3,95% (năm 2012). Đến cuối năm 2013, tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức 3,99%.
Do không khắc phục được, ngày 14/8/2015, NHNN buộc phải đưa DongABank vào diện kiểm soát đặc biệt do có nhiều vi phạm pháp luật về quản lý tài chính, cấp tín dụng và hoạt động kinh doanh khác làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình tài chính của ngân hàng này.
Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng đã đi qua một chặng đường và thị trường kỳ vọng sẽ có một sự lột xác thực sự của những ngân hàng nội. Tuy nhiên, từ những vụ “ngã ngựa” của các sếp lớn có thể thấy đáp án của cuộc tái cơ cấu vì đây không đơn giản là xử một cá nhân, mà là đưa ra ánh sáng những “góc tối” của hệ thống ngân hàng, qua đó, thấy những kẽ hở lớn của luật, những thiếu sót, khập khiễng trong những văn bản, thông tư ban hành.
Thực tế, hai năm trở lại đây, NHNN đã ban hành nhiều Thông tư, chính sách quyết liệt nhằm siết lại hoạt động ngân hàng. Sự mạnh tay thanh lọc, sáp nhập hợp nhất những ngân hàng yếu kém để giúp hệ thống ngân hàng ổn định đã tạo niềm tin cho thị trường về kết quả của tái cơ cấu hệ thống ngân hàng sẽ tốt đẹp.
Huyền Anh
