Đưa ra giải pháp để trung hoà rủi ro, có ý kiến cho rằng cần phải thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng quốc gia để bảo lãnh vốn vay cho các doanh nghiệp (DN). Song, nhiều người khẳng định việc ngân hàng cho các DN vay cũng phải tuân theo nguyên tắc thị trường, không thể áp đặt ý muốn chủ quan vào các quy luật thị trường.
Khó tiếp cận vì điều kiện quá ngặt nghèo
Mới đây, Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) khảo sát 6.600 DN sản xuất công nghiệp cho thấy, DN gặp rất nhiều khó khăn, trong đó có việc thiếu vốn. Tuy nhiên, thiếu vốn chỉ là một phần đối với DN đang hoạt động, còn đối với DN ngừng hoạt động thì không có nhu cầu vay vốn.
Việc hỗ trợ vốn cho DN vẫn còn nhiều bế tắc. (Ảnh: Int) |
Ông Phạm Đình Thuý, Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp và Xây dựng, Tổng cục Thống kê cho biết, hiện nay, tỷ lệ DN có nhu cầu vay vốn rất thấp, chỉ 28,6%, trong khi bình thường các năm trước lên đến 67%.
Nếu giảm lãi suất thì số DN vay vốn sẽ nhiều hơn, DN chấp nhận rủi ro để mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, từ trước tới nay, các gói hỗ trợ đều bế tắc ở việc DN không thể tiếp cận được vì điều kiện quá ngặt nghèo, đặc biệt trong vấn đề bảo toàn vốn. Các DN phải có tài sản thế chấp, hay chứng minh phương án kinh doanh có lợi nhuận để trả lãi ngân hàng.
Đại diện một ngân hàng thương mại cho rằng, hoạt động của các ngân hàng phải tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật, đặc biệt là phải đảm bảo an toàn hệ thống. Ngân hàng là huyết mạch của nền kinh tế nên sự an toàn của hệ thống ngân hàng là vô cùng quan trọng. “Việc cấp tín dụng mới, tái cơ cấu nợ, giảm lãi suất cho đa số khách hàng là quá khả năng của ngân hàng, đặc biệt trước lo ngại về rủi ro. Vì vậy, ngân hàng mong Chính phủ sẽ có bài toán phù hợp, hỗ trợ các ngân hàng chống đỡ với rủi ro để yên tâm triển khai kế hoạch cho vay đối với các DN trên toàn thị trường”, vị này kiến nghị.
Trong một hội thảo gần đây, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cũng cho rằng, ngân hàng sẵn sàng giảm lợi nhuận để giảm lãi suất, chia sẻ khó khăn với DN, song không thể hạ chuẩn tín dụng bởi nếu hạ chuẩn cho vay có thể dẫn đến rủi ro nợ xấu, từ đó ảnh hưởng tới an toàn của hệ thống.
Như vậy, câu chuyện hỗ trợ vốn vẫn bế tắc, Nhà nước không thể bảo lãnh, ngân hàng thì càng không, rốt cục thì không ai vay được.
Phát huy vai trò của quỹ bảo lãnh
Trao đổi với VnBusiness, TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, nếu các ngân hàng giữ nguyên hoạt động tín dụng hiện tại thì không nên hạ chuẩn tín dụng và cũng không được phép hạ chuẩn tín dụng, bởi tình hình kinh tế hiện tại ở Việt Nam nhiều rủi ro cho ngân hàng sẽ mất vốn và thậm chí bị xử lý pháp luật. Vì vậy, việc hạ chuẩn không khác gì ngân hàng “tự bắn vào chân mình”.
Đề cập những rủi ro lớn sẽ xảy ra với hệ thống tài chính nếu cho vay dưới chuẩn, ông Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng, việc ngân hàng cho các DN vay cũng phải tuân theo nguyên tắc thị trường, không thể áp đặt ý muốn chủ quan vào các quy luật thị trường.
“Mong muốn là một chuyện, nhưng vẫn phải tuân theo quy luật. Quy luật thị trường rất khắc nghiệt nhưng cũng rất sòng phẳng, rõ ràng. Nếu anh không hiệu quả, thị trường không chấp nhận thì anh không được vay. Đấy là nguyên tắc sơ đẳng, chúng ta phải chấp nhận”.
Tuy nhiên, hiện nay, cả nền kinh tế đang “đói vốn”, trong khi các ngân hàng cứ khăng khăng giữ chuẩn tín dụng như trước nay thì rất phản cảm trong bối cảnh DN và người dân đều bị kiệt quệ do dịch Covid-19 kéo dài. Vì vậy, phải có cách cho vay khác so với hiện tại.
Theo đề xuất của ông Hiếu, cần sớm thành lập tổ hợp tín dụng khoảng 300.000 tỷ đồng và các ngân hàng đều phải phải tham gia tổ hợp này để cho vay tín chấp. Tuy nhiên, hình thức cho vay tín chấp sẽ mang lại rủi ro lớn, nên để trung hòa rủi ro thì tổ hợp này phải liên kết với Quỹ bảo lĩnh tín dụng quốc gia. Trường hợp khách hàng vay không trả được nợ, quỹ bảo lãnh tín dụng sẽ bồi thường cho ngân hàng.
Liên quan đến việc tiếp cận vốn cho DN, TS.Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, cần phải nhanh chóng vực dậy và phát huy vai trò của các quỹ bảo lãnh tín dụng. “Hiện, Việt Nam có 28 quỹ nhưng hoạt động không hiệu quả. Các quỹ này cần sẵn sàng đứng ra bảo lãnh cho các DN nhỏ và vừa như một số quốc gia vẫn làm.
Huyền Anh