Theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 8/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới (NTM) và Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM nâng cao giai đoạn 2021 – 2025 (Quyết định số 318), các xã phải đăng ký xây dựng NTM nâng cao trước khi đăng ký về đích NTM kiểu mẫu.
Nhiều thách thức
Ngoài ra, xã NTM nâng cao hiện nay phải hoàn thành 19/19 tiêu chí và 75/75 chỉ tiêu, tăng 18 chỉ tiêu so với xã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021-2025 và tăng 26 chỉ tiêu so với xã đạt chuẩn NTM giai đoạn trước. Điều này đang đặt ra không ít khó khăn, thách thức cho các địa phương.
Ngay như tại huyện Yên Bình, kết quả duy trì các tiêu chí NTM của huyện cũng có biến động nhất định sau khi Quyết định số 318 có hiệu lực. Hiện tại, huyện có 1 xã đạt 17 tiêu chí, 4 xã đạt 16 tiêu chí, 6 xã đạt 15 tiêu chí, 7 xã đạt 14 tiêu chí; 4 xã nằm trong lộ trình về đích NTM năm 2022 thì có 2 xã là Ngọc Chấn và Phúc An đạt 10 tiêu chí, xã Yên Thành và Tân Nguyên mới thực hiện đạt 8/19 tiêu chí.
Để đạt mục tiêu 4 xã cán đích NTM và 3 xã được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao, huyện phải tập trung tháo gỡ từng "nút thắt” về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều cao: như xã Ngọc Chấn 23,38%; Yên Thành 41,65%; Phúc An 34,45%, Tân Nguyên 33,33%.
Để thực hiện đạt tiêu chí về hộ nghèo theo quy định mới, mỗi xã phải giảm từ trên 10% đến 30% số hộ nghèo, cận nghèo. Đây là con số không hề nhỏ đối với các xã như Yên Thành, Tân Nguyên.
Còn tại xã Minh Quán (huyện Trấn Yên) tuy đặt mục tiêu hoàn thành nông thôn mới kiểu mẫu trong năm 2022 nhưng xét theo Bộ tiêu chí giai đoạn mới này thì Minh Quán có nhiều tiêu chí bị tụt so với giai đoạn trước và có một số chỉ tiêu mới phải hoàn thành.
Cụ thể như tiêu chí về y tế, xã phải có tỷ lệ người dân tham gia và sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh từ xa lớn hơn 40%. Tuy nhiên, thời gian còn lại trong năm 2022 rất ngắn, mà nhiều người dân trên địa bàn vẫn chưa sử dụng thành thạo dịch vụ này.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng chưa có hướng dẫn triển khai thực hiện đối với chỉ tiêu về tỷ lệ dân số có sổ khám chữa bệnh điện tử, thuộc tiêu chí số 15 về y tế đối với xã NTM… nên các xã vẫn còn nhiều khó khăn trong thực hiện.
Các địa phương ở Yên Bái đang có những điều chỉnh và cố gắng nhiều hơn trong quá trình xây dựng nông thôn mới. |
Hay ngay như tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn cũng đã có nhiều thay đổi. Nếu như theo tiêu chí cũ, xã cần đạt 2 chỉ tiêu: có HTX hoạt động theo đúng quy định của Luật HTX năm 2012 và có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực đảm bảo bền vững. Tuy nhiên với quy định mới, xã phải hoàn thành 8 chỉ tiêu, trong đó, thách thức lớn nhất với các xã là chỉ tiêu về xã có sản phẩm OCOP được xếp hạng đạt chuẩn.
Ông Trần Tường, đại diện HTX cựu chiến binh Hán Đà (xã Hán Đà, huyện Yên Bình) cho biết để sản phẩm chè Hán Đà đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao đối với HTX đã khó, việc giữ và nâng cao tiêu chí sản phẩm OCOP còn gặp nhiều khó khăn hơn bởi các thành viên HTX đều là nông dân, việc thực hiện các thủ tục giấy tờ không phải là chuyện dễ.
Đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp
Theo văn phòng nông thôn mới tỉnh Yên Bái, ngoài các khó khăn trên, một số xã trên địa bàn tỉnh đang gặp khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực của xã gắn với vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGAP hoặc các chứng nhận tương đương.
Nguyên nhân chính là do trình độ cán bộ ở một số xã miền núi còn nhiều bất cập; dân trí không đồng đều; một bộ phận đồng bào vẫn giữ thói quen cũ trong sản xuất hay chăn thả gia súc, gia cầm dưới gầm sàn. Những điều này vừa gây khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc nông sản vừa làm chậm cho quá trình thực hiện tiêu chí về môi trường…
Năm 2022 là năm đầu tiên tổ chức triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM theo Bộ tiêu chí giai đoạn 2021 – 2025. Tuy nhiên, với quan điểm là xây dựng NTM không chỉ dừng lại ở việc hoàn thành yêu cầu theo quy định mà cần không ngừng củng cố, nâng cao hơn nữa chất lượng các tiêu chí.
Chính vì vậy, ngoài cùng 10 xã có kế hoạch về đích nông thôn mới năm 2022, Yên Bái còn cùng 10 xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 3 xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu huy động các nguồn lực hỗ trợ các HTX xây dựng các mô hình hợp tác theo chuỗi giá trị, đăng ký công nhận sản phẩm OCOP để tiếp tục tạo việc làm, nâng cao thu nhập bền vững cho người dân. Bên cạnh đó là đẩy mạnh xây dựng các tuyến đường được trồng hoa, cây cảnh hai bên đường và có cảnh quan môi trường xanh-sạch- đẹp.
Nhận thấy vấn đề chủ lực trong xây dựng NTM vẫn và nâng cao thu nhập cho người dân từ đó sẽ thúc đẩy các tiêu chí khác. Chính vì vậy, Yên Bái vẫn tập trung cùng các địa phương thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp, hỗ trợ các HTX vượt qua những khó khăn về tiêu thụ sản phẩm, ứng dụng công nghệ để hạ chi phí đầu vào.
Ông Phạm Xuân Trường - Chủ tịch UBND xã Hán Đà cho biết: xác định chè là cây kinh tế chủ lực, nên xã sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động nông dân, HTX cựu chiến binh Hán Đà duy trì, nâng cao chất lượng sản phẩm chè. Đồng thời, thúc đẩy hình thành chuỗi giá trị sản xuất và tiêu thụ sản phẩm "Chè xanh Hán Đà” thông qua các HTX, doanh nghiệp đầu tư vào địa phương, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người trồng chè. Những điều này sẽ tác động tích cực đến quá trình nâng cao các tiêu chí NTM của địa phương.
Minh Nhương