Quảng Nam là vùng đất nổi tiếng với nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt vải với những mặt hàng phổ biến như lanh, sa nhiễu, đũi, the... Trong đó, nhờ chất lượng rất tốt, tơ lụa của làng nghề truyền thống Đông Yên và Mã Châu (Duy Xuyên) đã từng được xuất đi nhiều nước.
Nguy cơ bị "xóa sổ"
Theo thống kê, tại thời điểm này, tổng diện tích đất trồng dâu nuôi tằm của tỉnh khoảng 18ha. Trong đó, thị xã Điện Bàn có 4ha trồng ở xã Điện Quang, huyện Duy Xuyên có 12ha trồng ở xã Duy Trinh (5ha) và xã Duy Châu (7ha), còn huyện Nông Sơn hiện nay mới trồng 2ha ở xã Quế Trung.
Phần lớn diện tích dâu ở 4 xã trên mới trồng khoảng 2 - 3 năm theo chủ trương hỗ trợ phát triển nghề trồng dâu nuôi tằm của chính quyền các địa phương.
Nhờ mở rộng diện tích trồng dâu, nhiều hộ dân ở Duy Châu vươn lên thoát nghèo (Ảnh: TL) |
Thời gian qua, Viện Thổ nhưỡng nông hóa phối hợp với các đơn vị liên quan của tỉnh tiến hành lấy ý kiến của hơn 200 hộ dân đã từng tham gia trồng dâu nuôi tằm ở 4 địa phương Điện Bàn, Đại Lộc, Duy Xuyên, Nông Sơn để tìm hiểu kỹ về nguyên nhân khiến họ bỏ nghề.
Theo tìm hiểu, nhiều hộ dân cho rằng, họ chặt phá ruộng dâu và chuyển sang sản xuất các loại cây trồng khác không phải là do chi phí trồng dâu nuôi tằm lớn và cũng không phải lý do thiếu kỹ thuật về nghề trồng dâu nuôi tằm, mà chủ yếu là do thị trường bị thu hẹp, tư thương ép giá.
“Qua tổng hợp ý kiến của người dân cho thấy, nguyên nhân sâu xa nhất dẫn đến nghề trồng dâu nuôi tằm tại các địa phương của Quảng Nam bị mai một dần và đứng trước nguy cơ “xóa sổ” là không có thị trường tiêu thụ.
Bên cạnh đó, phần lớn ý kiến cũng cho rằng, nguyên nhân vì thị trường xuất khẩu bị thu hẹp mạnh nên tư thương ép giá sản phẩm. Giá bán tơ lụa thấp, nghề trồng dâu nuôi tằm không mang lại hiệu quả kinh tế nên người dân đồng loạt bỏ nghề”, ThS.Lê Xuân Ánh - Phó Trưởng bộ môn sử dụng đất của Viện Thổ nhưỡng nông hóa cho biết.
Tính toán đầu ra
Đứng trước nguy cơ đó, chính quyền các địa phương bước đầu khôi phục nghề trồng dâu nuôi tằm với việc hỗ trợ trồng mới 18ha dâu và có hơn 90% hộ dân được khảo sát mong muốn khôi phục nghề truyền thống này.
Với giá bán khoảng 70 nghìn đồng/kg tằm chín, hiệu quả của việc nuôi tằm khá cao nhưng do nhu cầu tằm thực phẩm rất ít nên không thể mở rộng được.
HTX trồng dâu nuôi tằm Lệ Bắc đã đứng ra làm đầu mối bao tiêu sản phẩm cho người trồng dâu, nuôi tằm (Ảnh: TL) |
Từ đó, HTX trồng dâu nuôi tằm Lệ Bắc đã đứng ra làm đầu mối bao tiêu sản phẩm cho người trồng dâu, nuôi tằm. Hiện, nghề trồng dâu nuôi tằm bước đầu đã tìm lại được vị trí và giá trị của mình.
Được UBND xã giao diện tích đất 5%, HTX Lệ Bắc với 28 hộ nông dân tham gia mô hình được hỗ trợ 50% tiền giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, HTX được hỗ trợ nguồn vốn đầu tư hệ thống điện, hệ thống vòi tưới tự động để bà con thuận lợi trong khâu chăm sóc.
Đặc biệt, HTX ký kết hợp đồng với Công ty Hoàng Mai - Hà Nội để tiêu thụ sản phẩm. Năm 2019, HTX thu được hơn 1,6 tấn kén. Lượng kén được công ty tiêu thụ với giá rất cao, tạo sự khích lệ cho nông dân địa phương đang khôi phục nghề trồng dâu nuôi tằm.
Đến nay, HTX đã mở rộng diện tích trồng dâu hơn 16ha ở thôn Lệ Bắc, giải quyết việc làm ổn định cho nhiều người dân địa phương, nhiều hộ dân đã từng bước vươn lên thoát nghèo.
Ông Nguyễn Phê - Giám đốc HTX Lệ Bắc chia sẻ: “Sản xuất theo chuỗi giá trị này rất có hiệu quả, HTX được Nhà nước hỗ trợ rất nhiều. Các công ty liên kết thì uy tín, đầu tư cho bà con một cách căn cơ, khoa học. Nhờ vậy, nông dân yên tâm sản xuất khi tham gia mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, đời sống được nâng cao rõ rệt”.
Nguyễn Đan