Với quan điểm "xây dựng nông thôn mới (NTM) là quá trình liên tục, lâu dài, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc", Sơn La phấn đấu đến hết năm 2025, số xã đạt chuẩn NTM là 83 xã và 1 huyện đạt chuẩn NTM. Trong đó, 4 xã biên giới đạt chuẩn NTM, 20 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và có 3-5 xã đạt NTM kiểu mẫu. Phát triển du lịch cộng đồng sẽ góp phần thực hiện hiệu quả cho các mục tiêu xây dựng NTM.
‘Vượt qua COVID-19’ nhờ phát triển thêm du lịch cộng đồng
Vừa qua, Bộ NN&PTNT đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định số 922/QĐ-TTg ngày 2/8/2022 Phê duyệt Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025. Trong đó, du lịch cộng đồng rất phù hợp, vừa bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc, lại hỗ trợ tích cực cho phát triển nông nghiệp.
Cùng với đó, bảo tồn được các không gian văn hóa, kiến trúc, cảnh quan, văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc. Đây là một loại hình rất mới và du khách rất thích tìm đến những bản còn nguyên sơ, giữ được giá trị đó để khám phá, trải nghiệm.
Phát triển du lịch cộng đồng sẽ góp phần thực hiện hiệu quả cho các mục tiêu xây dựng nông thôn mới. |
Ông Trần Xuân Việt, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Sơn La đánh giá du lịch cộng đồng cũng tạo được sinh kế cho người dân. Đặc biệt là khi sản phẩm nông nghiệp, hàng hóa, hàng thủ công mỹ nghệ của đồng bào dân tộc trước đây chỉ tự sản xuất, tự cung tự cấp nhưng khi phát triển du lịch thì sẽ thành một sản phẩm du lịch để phục vụ khách, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Phát triển du lịch cộng đồng cũng góp phần nâng tầm dân trí, vì khi người dân được va vấp, trải nghiệm, tham gia làm du lịch, nhận thức về học tập và lao động rất khác.
Ở góc độ là đơn vị đang làm du lịch cộng đồng, ông Mai Đức Thịnh, Giám đốc HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La cho biết HTX đang có các hoạt động chính gồm: Cung cấp vật tư khoa học kỹ thuật; tư vấn nông nghiệp cho nông dân; chế biến nông sản; tận dụng phế phẩm nông nghiệp để chăn nuôi; sản xuất rau sạch và phát triển du lịch nông nghiệp.
Phát triển du lịch nông nghiệp có 3 lợi ích chính. Thứ nhất, người nông dân khi làm du lịch, có khách đến tham quan, họ sẽ tự điều chỉnh mình tốt hơn, ví dụ ăn mặc đỡ luộm thuộm, trồng cây thẳng hàng lối hơn để tạo cảnh quan đẹp, hút khách. Lợi ích thứ hai là người nông dân bán được sản phẩm mà mình sản xuất ra trên đồng ruộng. Thứ ba là thông qua du lịch sẽ phát triển các ngành nghề truyền thống, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5 phát triển du lịch từ năm 2014, xây dựng cả hệ thống cơ sở lưu trú, nơi khách du lịch có thể thưởng thức các đặc sản dân tộc như khoai luộc, ngô luộc hoặc xôi, món ăn dân dã do chính bà con ở đây làm ra. Ban ngày, các đoàn khách có thể chọn đi thăm vùng sản xuất của HTX, mua con gà, mớ rau của người dân về tự chế biến hoặc nếu không biết chế biến thì có nhân viên làm giúp.
Vòng quay đó kết nối các yếu tố, lĩnh vực thành chuỗi khép kín và bổ trợ lẫn nhau. Do đó, trong hai năm dịch COVID-19 vừa qua, các doanh nghiệp khác “ốm” rất nặng nhưng HTX Dịch vụ phát triển nông nghiệp 19/5 chỉ “hắt hơi sổ mũi”. Hiện nay, khi tình hình dịch COVID-19 được kiểm soát, lượng khách du lịch đến khá ổn định, cho doanh thu tốt.
Tăng nguồn lực hỗ trợ
Tuy nhiên, việc phát triển du lịch ở Sơn La cũng gặp phải những hạn chế nhất định. Nói về câu chuyện bất cập của hạ tầng giao thông, Tráng A Chu - chủ A Chu homestay (xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ) chia sẻ, tuyến đường chạy qua bản vẫn còn hơn 1km là đường đất, những hôm trời mưa, đường bẩn trơn trượt, khách du lịch muốn đi bộ quanh làng cũng đành bó chân chịu trận.
“Hua Tạt là bản đầu tiên của huyện Vân Hồ có chủ trương làm du lịch nhưng đến nay đường bê tông vẫn chưa xong", ông Tráng A Chu bày tỏ mong muốn cần hỗ trợ nguồn lực để đầu tư hạ tầng phục vụ phát triển du lịch.
Không chỉ hạ tầng thiếu thốn, những hộ làm du lịch cộng đồng còn gặp khó khăn do nguồn vốn đầu tư hạn chế, bởi thực tế để xây dựng một homestay cần nguồn vốn 500 - 700 triệu đồng, thậm chí nếu đầu tư nhiều hạng mục thì lên tới hơn 1 tỷ đồng. Đây là số tiền quá lớn với đồng bào dân tộc miền núi quanh năm chỉ trông vào những nương lúa, nương ngô.
Trước những khó khăn về nguồn lực hỗ trợ người dân làm du lịch cộng đồng, vừa qua, HĐND tỉnh Sơn La ban hành Nghị quyết 41/2022/NQ-HĐND ngày 31/8/2022 Quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022 – 2026. Khi đó, mục tiêu đạt chuẩn NTM sẽ nhanh hơn, bền vững hơn.
Hàng năm, tỉnh sẽ hỗ trợ người dân, HTX, doanh nghiệp vốn để cải tạo cảnh quan, đầu tư hạ tầng thiết yếu để phát triển du lịch, đặc biệt là các hộ dân có nhu cầu, nguyện vọng phát triển du lịch ở những bản nằm trong quy hoạch phát triển du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó, hỗ trợ về công nghệ thông tin, lắp đặt wifi miễn phí, đào tạo, đi tham quan, học tập các mô hình để ứng dụng vào thực tế.
Định hướng của tỉnh Sơn La là phát triển các sản phẩm vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vừa phục vụ du lịch. Ví dụ nông sản, trước đây 100ha mận của khu Nà Ka, Mộc Châu chỉ trồng để thu hoạch quả, giá trị kinh tế không cao. Tuy nhiên, khi mở cửa cho tham quan thì khách du lịch rất thích. Vào mùa hoa, có dịch vụ ngắm hoa chụp ảnh hay tổ chức giải chạy marathon đường mòn chạy qua vườn mận. Đến mùa quả thì tổ chức Ngày hội hái quả cho khách tham quan trực tiếp hái, thưởng thức và mua những trái mận tươi ngon trong vườn.
Minh Hằng