Trước thời hạn Luật HTX 2012 quy định chuyển đổi lại HTX (hết ngày 30/6/2016), tỉnh Quảng Ninh có khoảng 219 HTX nông nghiệp, trong đó 194 HTX dịch vụ nông nghiệp và kinh doanh tổng hợp, 25 HTX lâm nghiệp, diêm nghiệp và thủy sản. Thực tế, ở tỉnh chỉ có 148 HTX đang duy trì hoạt động, còn 71 HTX ngừng hoạt động.
Cái khó từ Luật HTX 2012
Theo báo cáo từ Quảng Ninh, thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các cơ quan Liên minh HTX-DNNQD tỉnh, Sở NN&PTNT tỉnh đã tích cực vào cuộc chủ trì tham mưu chính sách và phối hợp với các cấp ngành triển khai thực hiện Luật HTX 2012, trọng tâm nhằm vào công tác khó khăn nhất là tổ chức lại HTX theo Luật.
Tại các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo chuyển đổi HTX, như Quảng Yên, Hoành Bồ, Hạ Long, Hải Hà..., đồng thời phân công trách nhiệm cán bộ tới tận UBND xã phường. Ở các địa phương, đã thực hiện nhiều hình thức tuyên truyền phổ biến Luật HTX 2012, Nghị định 193, Thông tư số 03 hướng dẫn về đăng ký HTX… đến cán bộ và người dân.
Mặc dù các sở ngành và địa phương rất cố gắng, nhưng tiến độ chuyển đổi HTX trên địa bàn tỉnh diễn ra khá chậm. Các HTX nông nghiệp ở Quảng Ninh đều rất khó chuyển đổi, hoặc không thể chuyển đổi theo Luật HTX 2012.
Theo phân tích của Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ninh, một trong những nguyên nhân chính là do các văn bản hướng dẫn luật từ các bộ ngành Trung ương ban hành quá chậm. Hầu như Nghị định 193, hay Thông tư 03 đều ra chậm hơn ít nhất 6 tháng đến 1 năm, kể từ khi Luật HTX 2012 có hiệu lực thi hành...Bởi thế, tỉnh Quảng Ninh chưa thể hướng dẫn chi tiết việc chuyển đổi HTX theo luật mới.
|
HTX Đức Thịnh không trụ sở, phải nhờ nhà của thành viên
Việc chuyển đổi HTX còn gặp rào cản lớn do chính nội dung các chương, điều quy định trong Luật HTX 2012 rất khó vận dụng vào thực tế, nhất là với các HTX nông nghiệp. Theo luật mới, HTX cần tăng thành viên và thành lập HĐQT... Nhưng điều kiện thực tế HTX đang ngày càng khó khăn, đất sản xuất thu hẹp, lợi nhuận thấp, thì việc tăng quỹ lương cho cán bộ, thành viên HTX là bài toán nan giải.
Trong quá trình chuyển đổi, không ít HTX hiểu nhầm là “giải thể và thành lập lại”, gây khó cho quá trình vận động thành viên. Ở nhiều HTX, kể cả khi các HTX củng cố xong, thì số lượng thành viên quá ít, nên việc HTX phải đáp ứng trên 30% nhu cầu dịch vụ thành viên theo tiêu chí mới của Luật HTX 2012 là rất khó khăn.
Tồn đọng cũ chưa dứt điểm
Ngoài những hạn chế từ luật và quá trình hướng dẫn thực hiện luật, nguyên nhân quyết định nhất ngăn cản, làm chậm tiến độ chuyển đổi là do các HTX còn nhiều vướng mắc từ hai đợt chuyển đổi mô hình HTX theo Luật HTX 1996, tiếp đó là Luật HTX 2003.
Luật HTX 2012 tuy đã ban hành, nhưng có rất ít HTX nông nghiệp thực hiện chuyển đổi. Từ năm 2003 trở về trước, HTX chưa xác định rõ thời gian thành viên tham gia vào HTX do thất lạc danh sách ghi chép, chưa làm rõ tài sản chia và tài sản không chia của HTX, đặc biệt là xác định lại vốn góp và nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh của HTX. Nhiều thành viên HTX chỉ có trên danh nghĩa, mà không góp vốn, không tham gia sử dụng dịch vụ của HTX, dẫn tới việc huy động vốn cho hoạt động dịch vụ, kinh doanh HTX gặp nhiều khó khăn.
Thực tế trên cả nước, chứ không chỉ ở Quảng Ninh, có rất nhiều tồn đọng của các HTX kiểu cũ cần giải quyết dứt điểm (như vốn, quỹ, công nợ, tài sản không chia…), nhưng khi chưa tập trung xử lý được đã vội vàng chỉ đạo chuyển đổi thành HTX kiểu mới theo Luật HTX 2012.
Quá trình tổ chức lại HTX gặp hàng loạt trở ngại do nhiều năm buông lỏng quản lý HTX. Hiện nay, nhiều HTX quy mô nhỏ, tài sản chia và không chia rất khó xác định, đặc biệt là tài sản trước năm 1960 (phần lớn các tài sản này: kho bãi, máy móc, trụ sở... đã hư hại, cũ nát) gặp nhiều vướng mắc.
Hơn nữa, hiện nay, trong Ban quản trị các HTX cũ có người chuyển sang làm việc khác, người đi khỏi địa phương. Nhiều HTX dây dưa công nợ không tổ chức sản xuất. Ngoài ra, một số HTX lúng túng trong chuyển đổi, khó khăn trong xác định tài sản, chưa đủ năng lực xây dựng phương án hoạt động khả thi… Như vậy, nhiều ý kiến từ Quảng Ninh cho rằng để đạt tiến độ và chất lượng chuyển đổi HTX theo Luật HTX 2012 cần thời gian dài hơn nữa.
Lưu Đoàn
