Lâm Đồng, với lợi thế khí hậu ôn hòa và đất đai màu mỡ, có tiềm năng lớn về nông nghiệp công nghệ cao. Tuy nhiên, trước đây, sản xuất nông nghiệp thường diễn ra nhỏ lẻ, manh mún theo từng hộ gia đình, dẫn đến chất lượng không đồng đều, khó kiểm soát và dễ bị thương lái ép giá. Đây chính là rào cản lớn khiến nhiều hộ nông dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số và các hộ nghèo, khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn của đói nghèo.
Chuyển từ “cho cần câu” sang... “cùng câu cá”
Sự ra đời và phát triển của các HTX kiểu mới tại Lâm Đồng đã giải quyết triệt để vấn đề này. HTX trở thành cầu nối, giúp tập hợp nông dân, tổ chức lại sản xuất theo quy mô lớn, áp dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật, hướng tới các tiêu chuẩn chất lượng cao như VietGAP, GlobalGAP, hay sản xuất hữu cơ. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng được chuỗi giá trị khép kín, từ khâu sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, mang lại giá trị gia tăng cao nhất cho nông sản.
Điển hình là trường hợp của HTX Đoàn Kết hiện đang có 75 thành viên chính thức, 60 thành viên liên kết, diện tích sản xuất hồ tiêu và cà phê đạt 450 ha. Trong đó, cà phê 4C là 101 ha, sản lượng 300 tấn, cà phê chất lượng cao đạt 50 tấn; hồ tiêu đạt 185 ha, trong đó 22 thành viên có diện tích 42,2 ha đạt chứng nhận hữu cơ USDA - NOP, sản lượng 150 tấn/năm, tăng giá trị 30 - 40% so với tiêu thường. Nhờ hướng dẫn người dân sản xuất theo quy trình chứng nhận rõ ràng và chú trọng xúc tiến đầu ra nên giá nông sản của HTX bán ra luôn cao hơn giá thị trường 20-25%.
 |
|
Nhều người dân có thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm nhờ liên kết trồng chuối với HTX Laba Banana Đạ K'Nàng. |
Hay như HTX Laba Banana Đạ K'Nàng đã liên kết với khoảng 40 hộ đồng bào dân tộc thiểu số để sản xuất chuối Laba, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu. Từ đây, đời sống của người dân ngày càng ổn định. Nhiều hộ đã thoát nghèo, không ngừng nâng cao thu nhập khi trở thành thành viên chính thức hoặc liên kết với HTX.
Những mô hình này đã giúp các thành viên HTX, trong đó có nhiều hộ nghèo, tăng thu nhập bình quân đạt gần 100 triệu đồng/lao động/năm, một con số ấn tượng cho thấy hiệu quả kinh tế tập thể trong việc cải thiện đời sống.
Các HTX không chỉ giúp người nghèo liên kết sản xuất mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bao tiêu sản phẩm, bảo vệ người nông dân khỏi những rủi ro thị trường. Khi tham gia HTX, người nghèo được tiếp cận với vốn, vật tư đầu vào chất lượng và kỹ thuật canh tác tiên tiến mà trước đây họ khó có thể tự mình đạt được. Đây chính là nền tảng vững chắc giúp họ chuyển từ “cho cần câu” sang “cùng câu cá” theo phương thức chuyên nghiệp, bền vững hơn.
Kiến tạo năng lực và mở lối thị trường
Trong hành trình "phá rào" xóa nghèo của các HTX, Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đóng vai trò then chốt. Với chức năng là tổ chức đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các HTX, Liên minh HTX tỉnh đã trở thành "bệ đỡ" không thể thiếu, giúp các đơn vị kinh tế tập thể này nâng cao năng lực quản trị và thích ứng với cơ chế thị trường.
Hoạt động hỗ trợ của Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng được triển khai một cách toàn diện. Về mặt nâng cao năng lực và đào tạo nghề, Liên minh HTX tỉnh thường xuyên phối hợp với các ban ngành, Liên minh HTX Việt Nam tổ chức các lớp đào tạo nghề và tập huấn kỹ năng quản lý HTX cho cán bộ quản lý và thành viên. Đơn cử, từ năm 2022 đến nay, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp tổ chức hơn 120 lớp đào tạo, cung cấp kiến thức về quản trị, kế toán, pháp luật HTX và đặc biệt là kỹ năng ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh. Điều này được cụ thể hóa thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về phát triển thị trường và xúc tiến thương mại, giúp các HTX làm quen với hình thức kinh doanh mới, cùng tạo nên một hệ sinh thái kinh doanh nông sản, hàng hóa địa phương mạnh mẽ, hiện đại.
 |
|
Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức tập huấn cho HTX, người dân. |
Đáng chú ý, Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đã cùng với Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức lớp tập huấn tiêu chuẩn OCOP và liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị tại xã Hàm Thạnh vào hai ngày 14-15/10 vừa qua. Với sự tham gia của 50 học viên là cán bộ, thành viên HTX và các hộ nông dân liên kết sản xuất, lớp tập huấn đã truyền đạt các nội dung quan trọng về tiêu chuẩn sản xuất, xây dựng và phát triển sản phẩm theo hướng chuỗi liên kết giá trị, nâng cao năng lực quản lý tổ chức sản xuất gắn với vùng nguyên liệu địa phương, đặc biệt là trái thanh long.
Giảng viên cũng đã thông tin về việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất và thương mại điện tử để mở rộng thị trường tiêu thụ. Lớp tập huấn này có ý nghĩa quan trọng, giúp các HTX có cái nhìn toàn diện hơn về mô hình chuỗi liên kết giá trị, mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa gắn với nhu cầu thị trường, đồng thời ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để cải thiện thu nhập cho hội viên.
Về hỗ trợ vốn và tín dụng, nguồn vốn luôn là rào cản lớn đối với các hộ nghèo và HTX mới thành lập. Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đã phát huy hiệu quả của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh. Thông qua Quỹ, Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đã hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho hàng trăm HTX, giúp họ đầu tư mua sắm máy móc, mở rộng quy mô sản xuất và giải quyết việc làm. Hoạt động này không chỉ giải quyết được vấn đề thiếu vốn mà còn củng cố niềm tin cho thành viên, khuyến khích họ mạnh dạn đầu tư vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và tạo niềm tin cho người nghèo vào mô hình kinh tế tập thể, HTX.
Hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối thị trường cũng được Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh. Liên minh HTX Lâm Đồng đã tích cực kết nối tiêu thụ sản phẩm cho các HTX thông qua việc tổ chức tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh. Hơn thế nữa, đơn vị này đã giúp hơn 300 HTX đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử như voso.vn, postmart.vn,... mở rộng thị trường, giúp nông sản Lâm Đồng vươn xa hơn, thoát khỏi sự phụ thuộc vào thương lái truyền thống. Việc đưa sản phẩm lên mạng giúp các HTX vùng sâu, vùng xa có cơ hội tiếp cận trực tiếp với người tiêu dùng và tăng giá trị sản phẩm.
Tầm nhìn chiến lược và sức mạnh liên kết toàn quốc
Là cơ quan cấp trung ương, Liên minh HTX Việt Nam đã tạo nên sức mạnh tổng thể, hỗ trợ cho các HTX Lâm Đồng thông qua các chương trình hợp tác quốc tế, định hướng phát triển bền vững và nhân rộng các mô hình hiệu quả.
Liên minh HTX Việt Nam đã đóng vai trò là cầu nối, kêu gọi và triển khai các dự án hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như Dự án EU-MUTRAP, JICA (Nhật Bản), GIZ (Đức),... Những dự án này đã mang lại nguồn lực, công nghệ và kinh nghiệm quý báu, giúp các HTX Lâm Đồng từng bước chuyển mình theo hướng sản xuất xanh, bền vững, tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế (theo thông tin từ các chương trình hợp tác quốc tế).
Sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam không chỉ dừng lại ở mặt tài chính và kỹ thuật mà còn trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm HTX. Việc tham gia các chương trình lớn do Liên minh HTX Việt Nam tổ chức đã giúp nông sản Lâm Đồng, đặc biệt là cà phê, rau sạch, khẳng định được vị thế trên bản đồ nông nghiệp thế giới. Điển hình, các sản phẩm cà phê hữu cơ của HTX Cà phê hữu cơ Ea Tu (Đức Trọng) đã đạt chứng nhận USDA và xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, châu Âu hay cà phê của HTX Dịch vụ nông nghiệp hữu cơ Song Vũ đã xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, Na Uy, Mỹ-một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc liên kết và chuẩn hóa sản phẩm dưới sự hỗ trợ của hệ thống Liên minh HTX.
Sự tham gia trực tiếp của Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam) trong việc phối hợp tổ chức lớp tập huấn cho HTX đã minh chứng cho sự quan tâm sâu sát, hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu từ cấp trung ương. Đây là hoạt động thiết thực nhằm trang bị cho HTX công cụ để nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu theo tiêu chuẩn, một chương trình trọng điểm quốc gia, qua đó góp phần nâng cao thu nhập cho các thành viên, đặc biệt là các hộ dân liên kết sản xuất.
Sự hỗ trợ đồng bộ, xuyên suốt từ cấp trung ương (Liên minh HTX Việt Nam) đến cấp tỉnh (Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng) đã tạo thành một mạng lưới vững chắc, đảm bảo chính sách, vốn và kỹ thuật được chuyển giao một cách hiệu quả, kịp thời đến tận cơ sở, nơi những người nghèo đang cần sự hỗ trợ nhất để thay đổi cuộc sống. Liên minh HTX Việt Nam còn thúc đẩy phong trào thi đua phát triển kinh tế tập thể, nhân rộng các mô hình HTX giảm nghèo điển hình, khuyến khích các HTX địa phương học hỏi kinh nghiệm, đẩy mạnh liên kết ngang và liên kết dọc.
Thành công của mô hình HTX trong công tác giảm nghèo ở Lâm Đồng đã được khẳng định. Đến nay, với việc lấy người dân làm trung tâm, HTX làm nền tảng, Lâm Đồng đã đạt được những thành tựu đáng kể trong giảm nghèo. Theo số liệu mới nhất của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, ước đến cuối năm 2025, toàn tỉnh chỉ còn khoảng 19.796 hộ nghèo đa chiều (tương ứng 2,27% tổng dân số), giảm 15.638 hộ so với năm 2024, tương đương mức giảm 1,79%.
Mục tiêu đến năm 2030, Lâm Đồng tiếp tục tăng tỷ lệ HTX tham gia chuỗi giá trị và ứng dụng số hóa trong quản lý và sản xuất, nhằm đạt được mục tiêu là cơ bản không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới. Cụ thể, tỉnh đặt mục tiêu duy trì giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều bình quân từ 1-1,5%/năm và giảm ít nhất 3%/năm đối với các xã nghèo trong giai đoạn 2026-2030.
Để đạt được mục tiêu đó, tỉnh xác định tiếp tục lấy người dân làm trung tâm, HTX làm nền tảng, doanh nghiệp làm động lực. Các chính sách sẽ ưu tiên phát triển vùng nguyên liệu tập trung, tăng tỷ lệ HTX tham gia chuỗi giá trị, ứng dụng số hóa trong quản lý và sản xuất.
Các mô hình HTX tại Lâm Đồng đã chứng minh rằng, khi người nghèo được tạo điều kiện để liên kết, cùng nhau làm giàu trên chính mảnh đất quê hương, họ không chỉ thoát nghèo mà còn trở thành chủ thể của sự phát triển kinh tế địa phương. Sự hỗ trợ đồng bộ, xuyên suốt từ cấp trung ương (Liên minh HTX Việt Nam) đến cấp tỉnh (Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng) đã tạo nên một hệ sinh thái thuận lợi, biến HTX không chỉ là mô hình kinh tế mà còn là giải pháp an sinh xã hội, giảm nghèo đa chiều hiệu quả và bền vững nhất tại vùng đất cao nguyên này.
Minh Nhương
