HTX Trí Lực đang phát triển mô hình trồng lúa kết hợp nuôi tôm theo hướng hữu cơ. Toàn bộ quy trình được liên kết theo chuỗi giá trị với sự tham gia của 320 thành viên và thực hiện trên tổng diện tích 500 ha.
Thích ứng biến đổi khí hậu
Nghề trồng lúa và nuôi tôm vốn đã gắn bó với người dân xã Trí Lực nhiều năm trước, tuy nhiên năng suất không cao và điều đáng ngại hơn là do sản xuất không khoa học nên cây lúa, con tôm không thể thích ứng được với sự biến đổi thất thường của thời tiết, môi trường cũng bị áp lực nặng nề từ việc dùng phân, thuốc hóa học hay hoạt động xả thải nước nuôi tôm... Do đó, vấn đề đặt ra đối với HTX Trí Lực là nên tập trung vào giải pháp tăng năng suất hay tăng giá trị cho con tôm và cây lúa.
Qua tìm hiểu, Ban giám đốc HTX nhận thấy một vấn đề nổi lên là dưới tác động của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn ngày càng sâu và cao nên diện tích tôm, lúa ở Cà Mau cũng đang dần bị đẩy lùi vào nội địa và để lại phía sau là mô hình quảng canh cải tiến. Vì vậy, cần có một hướng đi mới trong sản xuất đó là kết hợp trồng lúa và nuôi tôm nhưng theo hướng hữu cơ nhằm nâng cao năng suất nhưng cũng hạn chế những tác động từ môi trường.
Mô hình trồng lúa kết hợp nuôi tôm đang giúp hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học. |
Khi trồng lúa kết hợp nuôi tôm, HTX phải thiết kế lại hệ thống ruộng, thủy nông. Quanh vùng nuôi đều có bờ chắc chắn để giữ nước, ngăn chặn sự xâm nhập của địch hại, mặt ruộng thấp để dễ dàng cấp và tiêu nước. Toàn bộ quá trình chăm sóc đều được quản lý chặt chẽ vì chăm sóc tôm thì sẽ tác động đến lúa và ngược lại. Chính vì vậy, ngay khi sử dụng thuốc phun cho lúa cũng phải là thuốc sinh học và được thực hiện cẩn thận. Thông thường, HTX rút hết nước trong ruộng lúa cho tôm di chuyển xuống mương và tiến hành phun thuốc nhằm tránh thuốc rơi xuống mương. Sau 2-3 ngày sẽ dâng nước lên để tôm trở lại ruộng ăn bình thường.
Mô hình trồng lúa kết hợp nuôi tôm mang lại không ít lợi ích. Tiêu biểu như chất thải hữu cơ và một số khoáng vi lượng trong nuôi tôm sẽ là nguồn dinh dưỡng rất tốt cho cây lúa và ngược lại, cây lúa giúp xử lý chất thải của tôm, làm giảm các chất độc hại, hạn chế tình trạng vùng nuôi tôm bị lão hóa do đất bị ngập mặn lâu.
Mô hình cũng tạo điều kiện hạn chế mầm bệnh cho cả con tôm lẫn cây lúa, hạn chế thấp nhất, thậm chí không cần sử dụng phân bón hay thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Vì vậy, sản phẩm tôm, lúa của HTX luôn an toàn bán được giá cao hơn.
Nhân rộng để nâng cao giá trị
Theo Ban giám đốc HTX, thực tế từ quá trình thực hiện có thể khẳng định đây là mô hình hiệu quả và có tính bền vững, vì vừa nâng cao hiệu quả kinh tế vừa thích ứng với biến đổi khí hậu. Do đó, HTX đang nâng cấp mô hình theo hướng nâng cao giá trị bằng cách nuôi tôm theo chuẩn ASC và tiếp tục sản xuất lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ. Hy vọng, sản phẩm của HTX sẽ tiếp tục thu hút được các doanh nghiệp vào liên kết bao tiêu.
Hiện, HTX liên kết chuỗi với Công ty Cỏ May và Công ty Tấn Vương trong việc tiêu thụ sản phẩm lúa phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Hai giống lúa chủ đạo được HTX trồng trong thời gian qua là ST20 và ST 24, giá thu mua tại ruộng luôn bảo đảm cao hơn giá thị trường 2.000 đồng/kg. Con tôm cũng được xuất bán ngay tại chỗ cho doanh nghiệp trong tỉnh phục vụ chế biến.
Bảo đảm chất lượng là cách thu hút doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm cho người nông dân. |
Mô hình của HTX Trí Lực đang góp phần không nhỏ cùng địa phương thực hiện chuyển đổi sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, xúc tiến liên kết “bốn nhà” để đầu tư, mở rộng vùng trồng lúa đặc sản, lúa hữu cơ.
Theo Ban giám đốc HTX, phát triển chuỗi giá trị tôm - lúa trong bối cảnh biến đổi khí hậu đòi hỏi sự liên kết chặt chẽ giữa các công ty cung ứng đầu vào, doanh nghiệp thu mua, những người trực tiếp sản xuất, cùng với sự đồng hành của các nhà khoa học và sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, với sự đoàn kết của thành viên, sự nỗ lực của Ban giám đốc, HTX đã trở thành mô hình kinh tế hoạt động theo chuỗi hiệu quả, thu hút được sự tham gia của doanh nghiệp trong suốt thời gian qua.
Qua những gì HTX Trí Lực đang làm, ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau đã xác định đây là mô hình mẫu nên tích cực tạo điều kiện để HTX phát triển và các địa phương lân cận có thể vận dụng thành công hình thức sản xuất tập trung theo chuỗi cung ứng vật tư, tiêu thụ sản phẩm sạch và chất lượng cao của HTX vào thực tiễn. Có như vậy mới đưa ngành nông nghiệp sản xuất theo hướng bền vững, nâng cao giá trị, hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm.
Như Yến