Biến đổi khí hậu đã và đang gây nhiều khó khăn cho việc sản xuất cũng như sinh hoạt của người dân tại một số địa phương. Nhận thấy điều đó, HTX Nông Lâm nghiệp Thổ Bình đã chú trọng sản xuất theo hướng hàng hóa, lựa chọn phát triển giống lạc mới để bảo đảm ít bị dịch bệnh trong điều kiện thời tiết khó khăn.
Thích ứng với biến đổi khí hậu
Ông Vi Văn Quận, Giám đốc HTX, cho biết biến đổi khí hậu đi kèm với các hiện tượng thời tiết cực đoan không còn là nguy cơ mà đã hiện hữu ở Việt Nam. Vấn đề này cũng đang và sẽ tác động rất lớn tới nông nghiệp, đặc biệt là làm giảm năng suất một số loại cây trồng, trong đó có cây lạc.
Lạc vốn là cây trồng chủ lực của Thổ Bình và diện tích lạc của xã cũng lớn nhất huyện Lâm Bình với 230ha. Tuy nhiên, do thời tiết biến đổi, cùng với điều kiện canh tác còn lạc hậu (chủ yếu trồng theo phương pháp rạch hàng, gieo hạt) nên năng suất cây trồng không cao, đầu ra chưa ổn định vì chủ yếu bán tươi.
HTX Thổ Bình chung tay cùng người dân phát triển cánh đồng lạc thích ứng với biến đổi khí hậu |
Để thích ứng với biến đổi khí hậu, mô hình trồng lạc theo hướng hàng hóa được triển khai. Kỹ thuật canh tác từ chọn giống, bón phân… đã được áp dụng đồng bộ thay cho việc làm nhỏ lẻ như trước. Giống lạc mới, năng suất cao, ít dịch bệnh cũng được thay thế cho giống lạc cũ.
“Trồng lạc theo phương pháp tiên tiến bằng giống L14 nguyên chủng được HTX đưa vào sử dụng đồng bộ. Lạc được bố trí gieo trồng với khoảng cách 22 cm x 10 cm (tương đương 45 cây/m2), trồng 1 hạt/hốc nên bảo đảm cho quá trình sinh trưởng và phát triển”-Giám đốc Vi Văn Quận cho biết.
Điều thuận lợi là khi tham gia trồng lạc trong HTX, thành viên và người dân được hỗ trợ 70% giống lạc đảm bảo phẩm cấp, 50% chế phẩm vi sinh, 30% phân bón trả chậm và một phần kinh phí để mua máy gieo lạc. Gieo lạc bằng máy giúp bảo đảm khoảng cách giữa các cây, đồng thời giải phóng sức lao động, giúp quá trình gieo trồng kịp thời vụ.
Thay vì để lạc lớn tự nhiên, HTX đã thực hiện che phủ mặt luống bằng nilon. Đây là tiến bộ khoa học tiên tiến, đã và đang được phát triển trong sản xuất nông nghiệp ở nước ta. Việc che phủ nilon cho lạc làm tăng nhiệt độ đất, giúp cây phát triển nhanh ở giai đoạn mọc mầm; giữ ẩm đất, tạo điều kiện cho cây phát triển thuận lợi ở các giai đoạn sau; hạn chế cỏ dại, sự rửa trôi chất dinh dưỡng nên năng suất và hiệu quả kinh tế cao hơn.
Khi diện tích trồng lạc bắt đầu được chú trọng kỹ thuật và công nghệ, năng suất tăng nhanh từ 2 tấn/ha lên 6 tấn/ha. Củ lạc chắc, không bị thối. Nhất là trong thời kỳ phát triển, dù điều kiện thời tiết có nhiều biến đổi, mưa nắng thất thường thì cây lạc vẫn khỏe mạnh, không bị sâu bệnh như: thối rễ, chết cây do mưa, còn nắng thì làm cây héo rũ, kém phát triển.
Không dừng ở bán lạc tươi
Trước đây, người trồng lạc ở Thổ Bình rơi vào vòng luẩn quẩn được mùa, mất giá. Lợi dụng từ chuyện đường giao thông đi lại khó khăn, đến sản lượng quá nhiều nên tư thương ép giá chỉ có 70 nghìn đồng/yến lạc tươi. Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến người dân dù gắn bó với cây lạc bao năm nhưng không mấy mặn mà.
Trước thực trạng trên, HTX đã đứng ra thu mua toàn bộ lạc cho người dân và thành viên với giá 100 – 110 nghìn đồng/yến. Chính vì vậy mà hiện nay, dù thương lái có đến tận ruộng thu mua thì người dân vẫn không bán mà quyết định ký hợp đồng với HTX.
Không dừng lại ở đó, HTX còn góp vốn xây dựng khu nhà xưởng và lắp đặt dây chuyền, máy móc sơ chế lạc, tổng trị giá hơn 300 triệu đồng. Có hệ thống sơ chế, lạc ngoài bán tươi sẽ được tập trung tại HTX để sấy khô rồi bán về các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nội. Ngoài ra, HTX còn điều hành tốt khâu tưới tiêu, đảm bảo cung cấp đủ độ ẩm cho đất, giúp lạc phát triển tốt. Từ đó, niềm tin của người dân với mô hình hoạt động của HTX ngày càng vững chắc.
Hiện nay, HTX đã mở rộng sản xuất sang chăn nuôi dê theo hướng hàng hóa. HTX đứng ra cung ứng con giống và bao tiêu toàn bộ sản phẩm nên khắc phục được tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ lâu nay.
Ngoài thời gian thả trên núi để thịt dê săn chắc, thơm ngon, HTX đã loại bỏ cách nuôi dê dưới sàn đất ẩm thấp dễ phát sinh bệnh bằng cách làm chuồng bằng tre, gỗ cao ráo với các vật liệu sẵn có ở địa phương. Phân dê cũng được dọn thường xuyên, sau đó ủ hoai mục để phục vụ cho diện tích lạc nên hạn chế được chất thải, đồng thời thúc đẩy năng suất cây trồng, vật nuôi.
Với số lượng đàn hơn 300 con giống cấp ban đầu, đàn dê đã tăng lên gấp đôi. Hiện nay, ngoài việc cung cấp thịt hơi cho các thị trường Hàm Yên, Ninh Bình, Hải Phòng, HTX đã xây dựng lò mổ để cung cấp sản phẩm tươi cho người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh, đồng thời đang phối hợp với các đơn vị liên quan hoàn thiện các thủ tục để xây dựng thương hiệu “Dê núi Thổ Bình”.
Mô hình sản xuất của HTX Thổ Bình đã tạo bước đột phá mới trong quá trình thâm canh sản xuất, thay đổi phương thức canh tác cũ bằng phương thức canh tác mới, đem lại năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao hơn, phù hợp với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay.
Huyền Trang