Việc ghi chép nhật ký sản xuất thủ công trên giấy, theo tiêu chuẩn như VietGAP, GlobaGAP, hữu cơ… đã bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt là trong khâu lưu trữ, tìm kiếm và công khai thông tin.
Những thành công bước đầu
Ứng dụng di động đã giải quyết triệt để những vướng mắc này bởi mang lại tính kịp thời và tiện lợi khi cho phép các thành viên HTX dễ dàng cập nhật lịch sử canh tác ngay tại đồng ruộng chỉ với một chiếc điện thoại thông minh có kết nối internet. Dữ liệu được nhập tức thời, đảm bảo tính chính xác và không bị thất lạc.
Truy xuất nguồn gốc điện tử thúc đẩy minh bạch hóa thông tin. Thông tin truy xuất nguồn gốc được số hóa và công khai ngay lập tức cho người tiêu dùng thông qua mã QR code hoặc cổng thông tin. Khi quét mã, người tiêu dùng có thể kiểm tra chi tiết về cơ sở sản xuất, lịch sử canh tác, thu hoạch, sơ chế, đóng gói, quá trình vận chuyển, và hạn sử dụng. Điều này tạo ra sự tin tưởng lớn từ khách hàng. Cuối cùng, dữ liệu minh bạch là bằng chứng không thể chối cãi về chất lượng và quy trình sản xuất chuẩn mực, giúp HTX xây dựng và quảng bá thương hiệu hiệu quả.
HTX Ngọc Hoàng (Sơn La) là một ví dụ điển hình về những vướng mắc của quy trình thủ công và lợi ích khi chuyển sang ứng dụng công nghệ. Trước đây, khi thực hành sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn VietGAP, các thành viên HTX thực hiện ghi chép nhật ký sản xuất thủ công trên giấy, không thuận lợi trong việc lưu trữ nhật ký sản xuất của HTX. Khi có lô hàng xuất khẩu, HTX mất nhiều thời gian tìm kiếm nhật ký ghi chép sản xuất.
 |
|
Truy xuất nguồn gốc tạo lòng tin với đối tác. |
Những vấn đề này đã được giải quyết triệt để khi HTX áp dụng cổng thông tin quản lý, giám sát, truy xuất nguồn gốc và kết nối thị trường nông sản Việt Nam egap.vn. Chỉ với điện thoại thông minh có kết nối internet, các thành viên dễ dàng cập nhật lịch sử canh tác, quản lý tốt hoạt động sản xuất và công khai minh bạch nguồn gốc, xuất xứ, nhật ký sản xuất đối với người tiêu dùng, xây dựng thương hiệu và quảng bá hiệu quả, tạo uy tín trên thị trường.
Kết quả thực tế cho thấy, nhờ cổng thông tin eGap, HTX Ngọc Hoàng đã thành công kết nối mở rộng đối tác khách hàng, cung cấp thanh long ruột đỏ cho hệ thống siêu thị và chuỗi cửa hàng bán lẻ ở Hà Nội, đồng thời xuất khẩu đơn hàng sang thị trường Nga. Điều này khẳng định vai trò then chốt của công nghệ trong việc mở rộng thị trường tiêu thụ.
HTX Nông nghiệp xanh Quế Võ (Bắc Ninh) cũng chứng minh hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ trong việc nâng tầm giá trị sản phẩm chủ lực là khoai tây. Việc ứng dụng mã QR code trong truy xuất nguồn gốc xuất xứ sản phẩm là một giải pháp thúc đẩy việc tiêu thụ nông sản qua các nền tảng số. Nhờ vậy mà sản phẩm do HTX sản xuất đã tạo được niềm tin đối với người tiêu dùng.
Người tiêu dùng chỉ cần thao tác đơn giản thông qua ứng dụng quét mã trên điện thoại thông minh là có thể kiểm tra đầy đủ thông tin về quy trình sản xuất củ khoai tây. Sự minh bạch này là tài sản vô giá, giúp sản phẩm của HTX Quế Võ được thị trường đón nhận với giá trị cao hơn.
"Chìa khóa" để khẳng định lòng tin
Việc ứng dụng các gói giải pháp công nghệ hay các phần mềm truy xuất nguồn gốc chuyên biệt đã và đang thay thế quy trình thủ công phức tạp. Gói giải pháp công nghệ được nghiên cứu và áp dụng thử nghiệm thành công, xuất phát từ thực tiễn người tiêu dùng cần sự minh bạch và phục vụ cho mục tiêu chuyển đổi số trong nông nghiệp.
Các app điện tử là một hệ thống toàn diện, không chỉ đơn thuần là công cụ truy xuất nguồn gốc mà còn là cổng thông tin quản lý, giám sát và kết nối thị trường nông sản trực tuyến. Nó giúp các HTX công khai minh bạch nguồn gốc, xuất xứ, và nhật ký sản xuất, từ đó tạo dựng và khẳng định thương hiệu.
Sự tin tưởng của khách hàng đối với các sản phẩm nông sản hiện nay không chỉ dựa trên chất lượng cảm quan, mà còn dựa trên lời cam kết và minh chứng rõ ràng về quy trình sản xuất an toàn. Công nghệ chính là công cụ để biến lời cam kết thành những dữ liệu, hình ảnh, nhật ký được ghi nhận một cách khách quan.
 |
|
Minh bạch sản phẩm bằng công nghệ. |
HTX Dược liệu Trường Sơn (Quảng Trị) là một ví dụ điển hình. HTX đã được sử dụng phần mềm truy xuất nguồn gốc Facefarm để quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP của mình, tạo sự tin tưởng lớn từ khách hàng.
Đặc biệt, đối với sản phẩm dược liệu, yếu tố nguồn gốc và quy trình nuôi trồng, chế biến là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng. Công cụ truy xuất nguồn gốc Facefarm đã giúp HTX Dược liệu Trường Sơn minh bạch hóa quá trình này, từ đó khẳng định chất lượng và vị thế của sản phẩm OCOP trên thị trường.
Tối ưu chi phí, chủ động sản xuất
Ứng dụng truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp là giải pháp hữu ích phát triển sản phẩm ra thị trường trong, ngoài nước. Hàng năm, nhiều HTX đã được hỗ trợ hoặc chủ động đầu tư công nghệ truy xuất nguồn gốc, quản lý chuỗi để bảo hộ chất lượng, nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường.
Theo các chuyên gia, để chuyển từ quy trình quản lý thủ công sang điện tử, các HTX cần đánh giá hiện trạng số hóa, xây dựng lộ trình chuyển đổi số, lựa chọn công nghệ/phần mềm phù hợp, đào tạo và chuyển đổi nhân lực, đo lường và cải tiến liên tục.
Các HTX, chủ thể kinh doanh sản xuất không nhanh chóng đánh giá hiện trạng số hóa, xây dựng lộ trình công nghệ phù hợp, chú trọng đào tạo nhân lực… sẽ bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Không chỉ vậy, việc ứng dụng công nghệ IoT, Blockchain, AI tạo nên một cuộc cách mạng chuyển đổi số, giúp các startup, HTX, trang trại sản xuất nâng cao năng lực quản lý, tối ưu chi phí sản xuất, kinh doanh.
Việc chuyển từ hồ sơ giấy sang hồ sơ điện tử (số hóa) giúp HTX tiết kiệm chi phí mua sắm giấy tờ, sổ sách, mực in và chi phí lưu trữ kho bãi. Và khi dữ liệu được tập trung và cập nhật theo thời gian thực giúp Ban quản trị HTX dễ dàng giám sát và đôn đốc các thành viên, loại bỏ các bước kiểm tra, đối chiếu thủ công tốn kém.
Như tại HTX Ngọc Hoàng, việc sử dụng dữ liệu số hóa giúp Ban giám đốc HTX kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng đầu vào theo đúng định mức chuẩn được thiết lập (ví dụ: quy trình VietGAP, GlobalGAP). Điều này ngăn chặn việc sử dụng dư thừa vật tư, giảm chi phí đầu vào và hạn chế lãng phí.
Ứng dụng có thể tích hợp dữ liệu thời tiết, sâu bệnh để đưa ra khuyến cáo chính xác về thời điểm bón phân hoặc phun thuốc, giúp tăng hiệu quả sử dụng vật tư và giảm số lần can thiệp không cần thiết. Như tại HTX Chúc Sơn (Hà Nội), việc đầu tư hệ thống trạm thời tiết thông minh, liên kết ứng dụng iMetos có tích hợp dữ liệu thời tiết, sâu bệnh để đưa ra khuyến cáo chính xác về thời điểm bón phân hoặc phun thuốc, giúp HTX tăng hiệu quả sử dụng vật tư và giảm số lần can thiệp không cần thiết.
Như vậy, việc các HTX áp dụng công nghệ số, đặc biệt là ứng dụng di động để truy xuất nguồn gốc và nền tảng số để quản lý chuỗi không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành một yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển trong bối cảnh thị trường hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ.
Tùng Lâm
