Các hộ nông dân nhỏ cần tham gia vào Hợp tác xã để xuất khẩu sản phẩm. (Ảnh minh hoạ: Int) |
Tại diễn đàn Nông nghiệp mùa Thu 2020 với chủ đề “Định hướng chính sách nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19”, các chuyên gia nhận định, dịch bệnh khiến các chuỗi giá trị bị đứt gãy, cùng với rủi ro phi thị trường như dịch bệnh, thiên tai gia tăng khiến ngành nông nghiệp càng thêm lao đao. Trong đó, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là sản phẩm trái cây, rau củ quả tươi, tiếp đó là sản phẩm thủy sản...
Ông Nguyễn Văn Thứ, Giám đốc Công ty GC Food cho biết, hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty với các đối tác trong và ngoài nước giảm liên tục do các doanh nghiệp đối tác chỉ hoạt động cầm chừng. Cùng với đó, người dân thu hẹp chi tiêu để đảm bảo cuộc sống nên tốc độ bán hàng chậm lại.
"Từ đầu năm 2020 đến nay, xuất khẩu nha đam của doanh nghiệp giảm 50%, xuất bán nội địa thì ít chịu tác động hơn. Kéo theo đó doanh thu đạt được của doanh nghiệp cũng chỉ đạt khoảng 71% kế hoạch, đạt hơn 170 tỷ đồng", ông Thứ chia sẻ.
Dưới góc nhìn của chuyên gia nghiên cứu, TS Phạm Công Nghiệp, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp, cho biết mới đây nhóm nghiên cứu đã khảo sát, đánh giá tác động của dịch Covid-19 đối với 4 chuỗi giá trị tại Cao Bằng và Bắc Kạn gồm: Lợn đen, gừng, chuối và bò.
Kết quả cho thấy, sản lượng tiêu thụ của 4 nhóm giảm lần lượt: 45%, 30%, 73% và 77%. Giá bán của bò và chuối cũng giảm lần lượt 21,4% và 57,3%. Ngoài ra, chi phí sản xuất tăng 8,5%, 10%, 3% và 25%. Kéo theo đó, doanh thu của tác nhân thương mại của cả 4 nhóm cũng giảm từ 30 - 82%.
Theo các chuyên gia, các doanh nghiệp lớn đã khó trụ vững, thì hộ nông dân và Hợp tác xã (HTX) còn bộc lộ rõ hơn trong việc tham gia chuỗi giá trị. Cụ thể, do quy mô sản xuất nhỏ với 80% hộ có đất canh tác dưới 1ha nên rất manh mún, phân tán. Trong khi đó, việc tiêu thụ hàng hóa chủ yếu mua bán qua thương lái.
Cuối năm 2019 chỉ có 24,5% HTX nông nghiệp có dịch vụ tiêu thụ nông sản cho thành viên. Khoảng 10-15% sản lượng nông sản do nông dân sản xuất ra được tiêu thụ thông qua các HTX. HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chỉ 9,7%. Vốn dĩ việc tham gia vào chuỗi của HTX đã khó khăn thì nay dưới tác động của dịch bệnh khó khăn càng nhân lên gấp đôi.
Để các hộ nông dân nhỏ lẻ, HTX và hộ kinh doanh tiếp tục đứng vững và phát triển trong thời gian tới, PGS.TS. Đào Thế Anh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam cho rằng, cần đầu tư khoa học công nghệ (nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn) để nâng cao hiệu quả, hỗ trợ nông dân nhỏ tham gia chuỗi giá trị và tăng cường tính chống chịu của chuỗi với các rủi ro. Theo đó, các hộ nông dân nhỏ cần tham gia vào Hợp tác xã (HTX) để xuất khẩu sản phẩm.
Tuy nhiên, bên cạnh đó cần có cơ chế đầu tư tài chính cho HTX. Các ngân hàng cần phải dịch chuyển từ người cho vay dựa vào tài sản thế chấp sang là những nhà cung cấp các giải pháp tài chính cho hợp tác xã. Đây sẽ là giải pháp tạo thuận lợi cho các nhu cầu hiện tại nhưng hơn hết là tạo thuận lợi cho nhu cầu trong tương lai trong Chiến lược phát triển xanh, nông nghiệp sinh thái.
Để nông nghiệp tiếp tục phát triển trong bối cảnh chịu tác động của dịch Covid-19, các chuyên gia, nhà quản lý cũng đã đề xuất một số cơ chế, chính sách, giải pháp nhằm thúc đẩy hệ thống nông nghiệp bền vững. Cụ thể, đối với đơn vị sản xuất, cần đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ vào chế biến sản phẩm, giảm tỷ lệ hao hụt. Tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh.
Cùng với đó, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh giải pháp phát triển việc làm sau dịch Covid-19. Thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội. Đặc biệt, Nhà nước cần tham gia vào cung ứng một số vật tư đầu vào thiết yếu để bảo đảm nguồn cung ổn định, đầy đủ và chất lượng…
Huyền Anh