Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ |
Thưa Phó Thủ tướng, ông đánh giá thế nào về vai trò của khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã đối với nền kinh tế. Phó Thủ tướng có cảm nhận được những bước chuyển của khu vực này trong thời gian qua?
Kinh tế hợp tác, hợp tác xã (HTX) là một bộ phận không thể thiếu trong nền kinh tế nước ta, có vai trò và đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, đã được khẳng định trong các Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, như: Nghị quyết số 13-NQ/TW Hội nghị lần thứ V, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX; Kết luận của Bộ Chính trị số 56- KL/TW ngày 21/2/2013; Luật Hợp tác xã năm 2012 và hệ thống các văn bản, nghị quyết liên quan.
Việt Nam có khoảng 93 triệu dân, gần 10 triệu hộ gia đình sống ở địa bàn nông thôn, hơn 4 triệu hộ cá thể sống ở đô thị; số người thu nhập cao và tích lũy tài sản ngày càng tăng, có nhu cầu liên kết và hợp tác theo mô hình Tổ hợp tác, HTX để sản xuất và giải quyết nhu cầu của đời sống.
Kinh tế hợp tác, HTX ngày càng phát triển, là phương thức tổ chức hoạt động kinh tế, đời sống xã hội văn minh, phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế bao trùm, kinh tế chia sẻ; các thành viên trong xã hội đều được hưởng lợi, không ai bị bỏ lại phía sau.
Thời gian qua, hệ thống tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp tiếp tục được đổi mới phù hợp hơn với cơ chế thị trường. Trong đó, khu vực kinh tế hợp tác, HTX đã có những bước chuyển tích cực, nhiều HTX kiểu mới được hình thành và phát triển, hỗ trợ tốt hơn cho kinh tế hộ gia đình.
Tôi được báo cáo, số lượng HTX, liên hiệp HTX và tổ hợp tác tăng hàng năm. Số lượng HTX thành lập mới trong năm 2018 hơn 2.000 HTX, cả nước có 22.456 HTX; 15 liên hiệp HTX được thành lập mới nâng tổng số cả nước có 74 liên hiệp HTX; số lượng tổ hợp tác năm 2018 tăng 7.840 tổ hợp tác. Hiệu quả hoạt động của HTX năm 2018 ổn định và có xu hướng tăng so với năm 2017 (trên 50%).
Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những mặt chưa làm được mà chúng ta cần phải thẳng thắn nhìn nhận như quản lý nhà nước đối với kinh tế hợp tác, cụ thể là HTX, còn nhiều bất cập, hạn chế và chưa được quan tâm đúng mức; việc xây dựng mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị gặp nhiều khó khăn; chưa thu hút được các cá nhân, hộ gia đình tham gia vào HTX…
Vì vậy, cần phải tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò của HTX kiểu mới, trong đó HTX là cầu nối giữa các thành viên với doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
Việc củng cố, đổi mới HTX, kinh tế hợp tác là một trong những định hướng quan trọng của kinh tế thị trường nước ta mà các cấp, các ngành phải có trách nhiệm thực hiện. Phải quyết tâm đổi mới mạnh mẽ thì HTX, kinh tế HTX mới phát triển xứng tầm và thực hiện được sứ mệnh rất lớn, đặc biệt với nông nghiệp và nông dân.
Như Phó Thủ tướng vừa đề cập, khu vực kinh tế hợp tác, HTX dù đã có những bước chuyển tích cực nhưng các bộ, ngành, địa phương cần phải nỗ lực hơn nữa, cần đổi mới hơn nữa. Thưa Phó Thủ tướng, vậy cụ thể cần phải nỗ lực, đổi mới những gì?
Điều quan tâm nhất hiện nay là hoàn thiện thể chế, tránh để HTX vướng chỗ này, chỗ kia, không thể hoạt động được. Vừa qua, trước những khó khăn mà các HTX nêu ra, Chính phủ đã ban hành một số văn bản mới như Nghị định số 57/2018/NĐ-CP ngày 17 tháng 4 năm 2018 về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn thay thế Nghị định số 210/2013/ NĐ-CP ngày 19 tháng 12 năm 2013; Nghị định số 58/2018/NĐ- CP ngày 18 tháng 4 năm 2018 về bảo hiểm nông nghiệp; Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07 tháng 9 năm 2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/ NĐ-CP ngày 09 tháng 6 năm 2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 22 tháng 5 năm 2018 về tăng cường công tác triển khai thực hiện Luật Hợp tác xã.
Theo đó, các bộ, ngành và địa phương theo chức năng, nhiệm vụ của mình tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế hợp tác, HTX.
Chính phủ cũng đã chỉ đạo xây dựng Nghị định về tổ chức, hoạt động của Quỹ phát triển HTX ở trung ương và địa phương; đồng thời trình Quốc hội cho phép phân bổ 350 tỷ đồng từ nguồn đầu tư công trung hạn 2016 – 2020 cho Quỹ phát triển HTX ở trung ương.
Tuy nhiên, để các cơ chế, chính sách nói trên được triển khai đồng bộ, hiệu quả cần phải có sự vào cuộc tích cực của các bộ, ngành, địa phương và toàn bộ hệ thống Liên minh HTX, trong đó lãnh đạo phải là người đi trước, phải hành động cụ thể.
Bản thân người lãnh đạo phải đổi mới cách nghĩ, cách làm. Chúng ta khuyến khích, hỗ trợ phát triển HTX là khuyến khích hỗ trợ một mô hình kinh doanh phù hợp với nông nghiệp, nông dân.
HTX, kinh tế hợp tác cần được hỗ trợ tháo gỡ các rào cản, vướng mắc trong kinh doanh để cạnh tranh được với các mô hình khác, các doanh nghiệp khác trên thị trường.
Bên cạnh đó, các bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố nghiên cứu, thống kê phù hợp thực tế về giá trị gia tăng của tổ hợp tác, HTX và các thành viên, Liên hiệp HTX hàng năm đóng góp vào GDP, làm cơ sở cho việc xây dựng chiến lược và hoạch định chính sách phát triển kinh tế hợp tác, HTX.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ thăm HTX Nông nghiệp và thương mại Mường Động |
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc kỳ vọng 10 năm tới, nông nghiệp Việt lọt Top 15 nước phát triển nhất thế giới, trong đó chế biến nông sản đứng vào Top 10 thế giới. Thưa Phó Thủ tướng, khu vực HTX cần làm gì để góp phần đạt mục tiêu này?
Chúng ta phải sớm khắc phục tồn tại, yếu kém trong phát triển nông nghiệp, nông thôn hiện nay, coi đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao và thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là một trong những đột phá để nâng cao sức cạnh tranh và hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Chúng ta cũng cần khắc phục được tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún; tổng kết, nhân rộng các mô hình HTX hoạt động có hiệu quả nhằm nâng cao nhận thức của người dân và các cấp, các ngành về HTX kiểu mới. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, quy định pháp luật để tháo gỡ cho nhà đầu tư, doanh nghiệp, HTX, hộ nông dân khi đầu tư làm ăn trong nông nghiệp.
Sản xuất phải gắn với thị trường; ưu tiên phát triển công nghiệp chế biến sâu; nâng cao năng lực nghiên cứu, dự báo, cung cấp thông tin về thị trường; tổ chức lại thị trường trong nước, duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu; có như vậy mới hạn chế được tình trạng phải “giải cứu nông sản”, “được mùa mất giá”. Tổ chức diễn đàn, hội thảo, hội chợ theo vùng, toàn quốc, kết hợp với truyền thông về kinh tế hợp tác, HTX.
Muốn nông nghiệp, nông thôn phát triển và nâng cao đời sống nông dân cần phải xây dựng chuỗi giá trị, song trong xu thế hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, từng hộ sản xuất nhỏ lẻ không thể làm được. HTX cũng như các doanh nghiệp chế biến, thương mại chính là cứu cánh, đầu tàu kéo nông nghiệp, nông dân và nông thôn đi lên.
Vì vậy, các bộ ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách, quy định pháp luật để tháo gỡ cho nhà đầu tư, doanh nghiệp, HTX và hộ nông dân khi đầu tư vào nông nghiệp. Trong đó, cần cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng hơn.
Nông nghiệp Việt Nam muốn thành công phải tái cơ cấu mạnh mẽ bằng ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển lực lượng sản xuất, đồng thời chú trọng tổ chức lại sản xuất bằng các mô hình HTX kiểu mới, mô hình kinh tế hợp tác. HTX, khu vực kinh tế hợp tác cần xác định rõ đây là mô hình kinh doanh, phải cạnh tranh trên thị trường cùng với các doanh nghiệp khác.
Mục tiêu thị trường và cạnh tranh chính là động lực để HTX tồn tại và phát triển. Muốn vậy, bên cạnh việc nhận thức đúng và xóa bỏ các rào cản, cơ chế kinh doanh, các HTX rất cần có nguồn nhân lực tốt. Đó là những người trẻ, được đào tạo, năng động kinh doanh và phải tâm huyết với HTX.
Theo Phó Thủ tướng, Liên minh HTX Việt Nam và hệ thống Liên minh HTX các tỉnh, thành phố cần làm gì trong thời gian tới?
Thời gian qua, trong vai trò của mình, Liên minh HTX Việt Nam đã ban hành và triển khai Chương trình hành động phát triển kinh tế hợp tác, HTX; đẩy mạnh, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền chủ trương và chính sách, pháp luật HTX, các mô hình HTX hoạt động có hiệu quả, sản xuất gắn với chuỗi giá trị, mang lại lợi ích cho thành viên; phát huy hiệu quả của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, chủ động xây dựng và triển khai 8 đề án phục vụ phát triển kinh tế hợp tác, HTX; xây dựng 500 mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị ở 63 tỉnh, thành phố bằng nguồn lực của Liên minh HTX Việt Nam và huy động khác để tạo sức lan toả.
Nhằm phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, Liên minh HTX Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Bộ, cơ quan liên quan thực hiện Đề án phát triển 15.000 HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020 theo Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; Đề án phát triển mỗi xã một sản phẩm (OCOP) theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; phát triển các mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị ở các tỉnh, thành phố; trong đó tập trung cho khu vực nông nghiệp, nông thôn; huy động đội ngũ cán bộ có năng lực, tổ chức các đoàn công tác ở 08 vùng kinh tế, xây dựng mô hình theo yêu cầu của địa phương và hợp đồng ký kết với các tập đoàn, doanh nghiệp gắn với nhà máy chế biến, nhu cầu tiêu thụ của thị trường trong và ngoài nước.
Liên minh HTX Việt Nam bám sát, hướng dẫn Liên minh HTX các địa phương tiếp tục đẩy nhanh công tác nghiên cứu, khảo sát và nắm bắt thực tiễn phát triển kinh tế hợp tác, HTX; nâng cao năng lực và vai trò thành viên Ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX trung ương và địa phương để tham mưu, đề xuất với Chính phủ, cấp uỷ và chính quyền địa phương các chính sách hỗ trợ, kế hoạch phát triển HTX, tổ hợp tác, Liên hiệp HTX và giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc cho HTX; xây dựng và triển khai Đề án giải thể các HTX yếu kém, ngừng hoạt động…
Đồng thời, Liên minh HTX Việt Nam cũng cần nâng cao vai trò, trách nhiệm của mình để thúc đẩy hệ thống kinh tế hợp tác, HTX ngày càng phát triển. Chính phủ cơ bản ủng hộ kiến nghị của Liên minh, tạo điều kiện để cả hệ thống làm tốt chức năng của mình; Liên minh HTX Việt Nam được tham dự các cuộc họp thường kỳ của Chính phủ để tiếp thu thông tin, tình hình phát triển kinh tế xã hội, chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, cơ chế và chính sách mới để kịp thời triển khai, thúc đẩy phát triển kinh tế hợp tác, HTX.
Chính phủ luôn coi trọng công tác đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực chủ chốt nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX cũng như vai trò của Liên minh HTX Việt Nam trong công tác này. Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo UBND tỉnh, thành phố xây dựng và triển khai chính sách hỗ trợ để thu hút lao động trẻ có trình độ chuyên môn tham gia quản trị HTX.
HTX, kinh tế HTX là mô hình kinh doanh của những người nông dân, người yếu thế trên thị trường và hệ thống Liên minh HTX Việt Nam có vai trò, trách nhiệm hỗ trợ kinh doanh, đại diện quyền lợi hợp pháp cho khu vực này. Hệ thống Liên minh HTX hoạt động tốt, sẽ góp phần xóa bỏ nhiều rào cản, góp phần xây dựng nhiều chính sách tốt cho HTX.
Chính sách hỗ trợ kinh doanh tốt, các HTX và kinh tế HTX sẽ cạnh tranh được, sẽ khẳng định vị thế của mình trên thị trường. Và người được hưởng lợi nhiều nhất chính là thành viên HTX, là bà con nông dân và cả những người tiêu dùng trên cả nước.
Đây cũng chính là mong muốn của tôi đối với khu vực kinh tế hợp tác và HTX trong thời gian tới.
Trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!
Phạm Lê thực hiện