Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) mới đây thông báo về việc đã thực hiện chuyển quyền sở hữu hơn 51,7 triệu cổ phiếu ACB từ 3 cá nhân là người thân của Chủ tịch HĐQT Trần Hùng Huy sang cho 3 công ty cổ phần (CTCP) có liên quan.
Với mức giá trên 31.000 đồng/cp hiện nay, lượng cổ phiếu ACB này có giá trị thị trường lên tới gần 1.600 tỷ đồng.
Chung "kịch bản"
Theo đó, ông Trần Mộng Hùng (bố ông Huy và cũng là người sáng lập, nguyên Chủ tịch HĐQT ACB) đã chuyển quyền sở hữu toàn bộ 23 triệu cổ phiếu, tương đương 1,8% nắm giữ tại ngân hàng sang cho CTCP Đầu tư Thương mại Giang Sen.
Ông Trần Minh Hoàng (em trai ông Huy) thực hiện chuyển nhượng 16 triệu cổ phiếu, tương đương 1,3% vốn tại ACB cho CTCP Đầu tư Thương mại Bách Thanh.
Bà Trần Đặng Thu Thảo (chị gái ông Huy) chuyển quyền sở hữu 12,7 triệu cổ phiếu ACB sang cho CTCP Đầu tư Thương mại Vân Môn.
Sau giao dịch, ông Hùng và ông Hoàng không còn là cổ đông của ACB; bà Trần Đặng Thu Thảo sở hữu trực tiếp khoảng 2 triệu cổ phiếu.
Giải trình về lý do thực hiện giao dịch, người nhà ông Huy đều cho biết việc chuyển nhượng là để góp vốn.
Trước đó, bản thân ông Huy cũng đã lên tiếng về những giao dịch này, cho biết chỉ là hoạt động cơ cấu lại sở hữu và hình thức đầu tư trong nội bộ gia đình.
Có một đặc điểm đáng chú ý là các doanh nghiệp (DN) nhận lượng lớn cổ phần từ 3 cá nhân nói trên đều vừa mới được thành lập hồi tháng 11/2018 với vốn điều lệ 5 tỷ đồng và cùng hoạt động trong lĩnh vực tư vấn đầu tư.
Cùng thời điểm giao dịch của ACB, Sở Giao dịch chứng khoán Tp.HCM (HoSE), công ty TNHH Thương mại và đầu tư Đại Phong cho biết đã thực hiện mua vào 1 triệu cổ phiếu HPG (tương đương 0,05%) của CTCP Tập đoàn Hòa Phát.
Giao dịch này gây chú ý là bởi Giám đốc công ty Đại Phong là ông Trần Vũ Minh cũng chính là con trai của Chủ tịch HĐQT Trần Đình Long. Công ty này được thành lập khoảng tháng 10/2016.
Có thể thấy, "kịch bản" chuyển nhượng cổ phần có giá trị hàng nghìn tỷ đồng giữa các cá nhân và tổ chức có liên quan đến nhau không phải là chuyện mới mẻ trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là tại các ngân hàng tư nhân.
VPBank cũng từng gây ồn ào với thương vụ một doanh nhân 9x là ông Nguyễn Mạnh Cường đã nhận chuyển 34,5 triệu cổ phiếu VPB có giá trị tại thời điểm đó là hơn 1.700 tỷ đồng từ công ty TNHH Quản lý Đầu tư Tín Tâm (ông Cường là người đại diện pháp luật).
Hồi cuối tháng 3/2018, gần 100 triệu cổ phiếu VPB (6,36% vốn điều lệ) của công ty TNHH Đầu tư Quang Đăng và công ty TNHH Đầu tư Lưu Khuyên đã được sang tay cho 4 cá nhân chỉ trong một ngày.
Tất nhiên, 4 cá nhân này có liên quan đến hai tổ chức thực hiện quyền chuyển cổ phần sở hữu nêu trên.
Về cơ cấu cổ đông của các tổ chức nhận chuyển nhượng cổ phiếu ACB, tính đến cuối năm 2018, cổ đông chính của công ty Giang Sen là ông Phan Thanh Minh sở hữu 90% vốn; ông Trần Mộng Hùng và Phan Trần Minh Quân mỗi người sở hữu 5%.
Những thông tin mua bán cổ phiếu của lãnh đạo hoặc người có liên quan thường được giới đầu tư đặc biệt chú ý |
Nghi vấn "bình mới, rượu cũ"
Tương tự, tại công ty Bách Thanh, cổ đông lớn nhất là ông Trần Trọng Nhân sở hữu 90% vốn, ông Trần Minh Hoàng sở hữu 5%; bà Trần Đặng Thu Thảo cũng chỉ nắm giữ 5% tại Vân Môn, người sở hữu lượng lớn cổ phần là bà Trần Thị Xinh (90% vốn).
Như vậy, dù đã chuyển nhượng gần hết số cổ phần tại ACB nhưng các cá nhân này trên thực tế vẫn đang là người sở hữu gián tiếp.
Cần nhắc lại, theo lý giải của các cá nhân này, đó là hoạt động góp vốn công ty và không bán ra thị trường bất cứ cổ phiếu nào, cho thấy đây là một điều hết sức bình thường.
Tuy nhiên, trong một báo cáo mới đây của công ty chứng khoán HSC, ACB đang có một vấn đề là room ngoại hiện nay đã được lấp đầy (30%) trong gần 10 năm qua với sở hữu của khối ngoại tập trung ở các nhà đầu tư nước ngoài lớn. HSC cho rằng ACB có thể sẽ bán ra 41,42 triệu cổ phiếu quỹ để cải thiện hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) trước năm 2020.
Đây có thể là cơ hội gom mua để tăng tỷ lệ sở hữu của bất kỳ cổ đông nào. Trước giao dịch nói trên, Chủ tịch Trần Hùng Huy cùng các thành viên trong gia đình ông sở hữu khoảng gần 95 triệu cổ phiếu, tương đương 8,43% vốn của ngân hàng.
Hoặc có thể đặt ra một giả định là khi không còn là người có liên quan đến lãnh đạo DN hay không còn là cổ đông lớn thì các giao dịch mua bán sẽ không còn phải báo cáo.
Trong quá khứ có không ít ngân hàng đã dành một tỷ lệ vốn lớn để cho vay đối với các DN liên quan đến các cổ đông.
Theo báo cáo tài chính năm 2011 của một ngân hàng thuộc nhóm 3, dư nợ tín dụng tính đến cuối năm là 13.000 tỷ đồng nhưng tổng số vốn cung cấp cho các DN liên quan đến cổ đông đã là 2.035 tỷ đồng. Ngoài ra, gần 1.000 tỷ đồng vốn của ngân hàng còn dùng để cho chính các cá nhân có liên quan này vay.
Do đó, trường hợp một cổ đông đã hết hạn mức tín dụng tại một ngân hàng nào đó thì việc thông qua các DN để vay vốn ngân hàng là điều hoàn toàn có thể.
Hay trong một đơn vị kinh doanh thì rủi ro từ những giao dịch nội bộ hay còn gọi là "làm ăn với người nhà" nhằm "làm đẹp" báo cáo tài chính giữa những DN của người có liên quan luôn luôn tiềm ẩn.
Linh Đan