Thị trường chứng khoán sôi động suốt từ đầu năm 2021 đến nay trong bối cảnh sản xuất kinh doanh đình trệ vì dịch Covid-19, dòng tiền nhà đầu tư cá nhân dồn dập đổ vào thị trường với lượng tài khoản mở mới kỷ lục qua từng tháng, cũng là lúc mật độ vi phạm công bố thông tin trở nên dày đặc hơn bao giờ hết.
Điểm mặt ThaiHoldings, VHM, APG, Sơn Hà...
Mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Quyết định số 653 xử phạt vi phạm hành chính với Công ty cổ phần ThaiHoldings do không công bố thông tin về việc dự kiến giao dịch.
Theo đó, Công ty cổ phần ThaiHoldings, tổ chức liên quan của ông Nguyễn Đức Thụy - Phó chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt (LPB) đã mua 145.600 cổ phiếu LPB, tương ứng 1.456.000.000 đồng mệnh giá cổ phiếu LPB vào ngày 6/5/2021 và đã bán 719.400 cổ phiếu LPB tương ứng 7.194.000.000 đồng mệnh giá cổ phiếu LPB vào ngày 16/6/2021 nhưng không công bố thông tin về việc dự kiến giao dịch. Do đó, Thaiholdings bị phạt tiền 260 triệu đồng (mức trung bình của khung phạt từ 220 triệu đồng đến 300 triệu đồng) theo quy định tại Điểm G Khoản 2 và Khoản 5 Điều 33 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP.
ThaiHoldings, VHM, APG cùng hàng loạt doanh nghiệp vi phạm công bố thông tin. |
Hành vi "mua tay phải, bán tay trái" của ThaiHoldings diễn ra trong giai đoạn hoàng kim của cổ phiếu LPB. Chỉ từ đầu tháng 5 đến giữa tháng 6, thị giá LPB tăng đến 52,6%, tương ứng với mức tăng từ vùng giá 19.000 đồng lên 29.000 đồng/cổ phiếu. Giả sử ThaiHoldings mua lô 145.600 cổ phiếu LPB phiên 6/5 và bán ra ngay trong giai đoạn đỉnh cao, doanh nghiệp này đã có thể lãi ngay khoảng 1,5 tỷ.
Việc bán lô 719.400 cổ phiếu này đã mang lại khoản lãi kếch xù cho ThaiHoldings. Đáng nói, sau khi bán xong, cổ phiếu LPB lao đầu giảm dần và hiện được giao dịch quanh ngưỡng 22.000 đồng/cổ phiếu.
Những hành vi vi phạm công bố thông tin như trường hợp của ThaiHoldings trên thị trường chứng khoán Việt Nam không phải là cá biệt. Trước đó, ông Trần Ngọc Bê (Hà Nội) - người có liên quan đến Chủ tịch VPBank cũng bị xử phạt về giao dịch cổ phiếu. Cụ thể, trong tháng 1/2021, ông Bê đã mua hơn 1,48 triệu và bán 59 nghìn cổ phiếu VPB; sau đó trong tháng 2/2021, ông tiếp tục mua hơn 1,88 triệu cổ phiếu VPB; sang ngày 3/3/2021, ông Bê mua thêm 59.000 cổ phiếu VPB. Toàn bộ những giao dịch trên đều không được công bố thông tin về việc dự kiến giao dịch. Đến tháng 4, VPB chính thức thông tin về việc bán cổ phần tại FE Credit đã đẩy thị giá cổ phiếu ngân hàng này tăng mạnh.
Vụ thao túng cổ phiếu chưa từng có trong lịch sử đã khiến nhiều công ty chứng khoán "điêu đứng" và nhà đầu tư trắng tay như FTM mới đây cũng đã nhận xử phạt từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Vụ việc này xảy ra vào năm 2019, ông Lê Mạnh Thường và bà Phạm Thị Phương sử dụng 50 tài khoản thao túng cổ phiếu FTM. Sau gần 2 năm, Ủy ban Chứng khoán nhận được xác minh của cơ quan công an và tháng 9/2021 đã ra quyết định xử phạt 2 cá nhân này mỗi người 600 triệu đồng.
Hàng loạt những doanh nghiệp niêm yết lớn khác như VHM, APG, Sơn Hà... cũng bị xử phạt do hành vi vi phạm công bố thông tin.
Phạt sao cho đáng
Hầu hết các hành vi vi phạm công bố thông tin đều được Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt theo Điều 33, Nghị định số 156/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 với khung phạt dao động từ 25 triệu đồng đến 500 triệu đồng. Đối với hành vi thao túng cổ phiếu, mức phạt được áp dụng theo Điều 36, phạt tiền 10 lần khoản thu trái pháp luật nhưng không thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định tại khoản 2 Điều 5 Nghị định này đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bên cạnh việc phạt tiền, các biện pháp khác còn được áp dụng bổ sung như: đình chỉ giao dịch chứng khoán từ 1 tháng đến 5 tháng, tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán, buộc nộp lại khoản thu trái pháp luật có được...
Tuy nhiên, những hình thức phạt bổ sung gần như không được áp dụng hầu hết trong các quyết định xử phạt, trong khi khoản tiền phạt cũng không thấm so với số tiền thu được từ hành vi vi phạm chứng khoán. Điều này dẫn đến ngày càng xuất hiện dày đặc vụ việc vi phạm công bố thông tin, thậm chí nhiều lãnh đạo doanh nghiệp ngang nhiên hô hào giá cổ phiếu của doanh nghiệp, gây bức xúc cho nhiều cổ đông.
Đơn cử như trường hợp của hệ sinh thái Louis của ông Đỗ Thành Nhân. Trước khi Louis đi thâu tóm hàng loạt doanh nghiệp "xác chết", ông Đỗ Thành Nhân đã chia sẻ trên Facebook cá nhân về triển vọng nhóm cổ phiếu của nhóm Louis, thậm chí còn có riêng một nhóm "Louis Family" để cập nhật cho nhà đầu tư, cổ đông nhỏ lẻ về động thái tiếp theo của Louis. Hễ Louis thâu tóm doanh nghiệp nào, “cổ phiếu xác chết” đó “đội mồ sống dậy”, làm mưa làm gió thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, không được bao lâu, cổ phiếu này quay đầu lao dốc cùng với những tiếng khóc "ai oán" của cổ đông do trót tin theo lời lãnh đạo mà “đu đỉnh” cổ phiếu.
Nếu chiểu theo Khoản 1 Điều 10 Nghị định 156, rất có thể những hành vi cam kết giá chứng khoán, nhận định giá cổ phiếu của ông Đỗ Thành Nhân sẽ bị xử phạt từ 70 triệu đồng đến 100 triệu đồng...
Liên quan đến vấn đề làm giá, thao túng cổ phiếu, mới đây, trao đổi với báo chí, ông Louis Nguyễn, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Saigon Asset Management (SAM) cho rằng, phần lớn các công ty niêm yết vẫn chưa thực hiện tốt về các công tác quản trị doanh nghiệp, vẫn còn tồn tại mâu thuẫn lợi ích của cổ đông lớn và cổ đông nhỏ, giữa cổ đông và ban điều hành, những điều này đã vô tình gây ra sự e ngại đối với nhà đầu tư nước ngoài.
"Các nhà quản lý thị trường cần siết chặt hơn công tác quản trị doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi của cổ đông nói chung, chứ không phải là cổ đông lớn là nắm quyền quyết định hết. Về một chuyện khác là mức phạt đối với các hành vi như làm giá cổ phiếu, giao dịch nội gián và vi phạm công bố thông tin…, tôi nghĩ là cần nâng cao mức phạt đối với các vi phạm", ông Nguyễn đề xuất.
Đồng quan điểm, ông Trần Anh Tuấn, CFA, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty chứng khoán Dầu khí (PSI) đề xuất tăng cường giám sát, nâng cao hiệu quả quản lý, xử lý nghiêm các vi phạm, bảo đảm kỷ cương kỷ luật của thị trường để thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục phát triển và hấp dẫn hơn đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Trung Việt