Đa số đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) ở huyện miền núi Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa có lối sống coi trọng phong tục, tập quán. Bên cạnh đó là trình độ dân trí không đồng đều, khả năng tiếp cận và mức độ nhận thức về pháp luật còn hạn chế.
Một bộ phận cán bộ còn nhận thức chưa đầy đủ về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho nhân dân, coi đó là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng, trong khi nhiều đồng bào DTTS ít quan tâm đến việc tìm hiểu kiến thức pháp luật nên am hiểu về các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước còn hạn chế. Do vậy, việc tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến với người dân được đánh giá là rất cấp thiết.
Xa xôi cách trở
Bản Hậu, xã Tam Lư có 151 hộ dân với 670 nhân khẩu, hầu hết là dân tộc Thái, Mường sinh sống. Những năm trước đây, đời sống của các gia đình trong bản còn nhiều khó khăn, ít hộ đủ ăn. Đất sản xuất hạn chế, nghề phụ không có, nên những ngày nhàn rỗi, người dân trong bản phải vào rừng săn bắt thú, chặt củi, đốt rừng..., vì thế chưa thực sự quan tâm đến các vấn đề về pháp luật.
Ông Lữ Văn On, trưởng bản Hậu cho biết, hiểu biết pháp luật hạn chế, kiến thức khoa học chưa nhiều nên đời sống người dân còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao.
“Từ năm 2019 đến nay, được tham gia các buổi tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của các ngành chức năng tổ chức, người dân đã hiểu rõ và thực hiện đúng quy định pháp luật của Nhà nước. Bên cạnh đó, nhờ có sự hỗ trợ về khoa học kỹ thuật, về kinh phí để sản xuất của địa phương, nên đời sống của người dân từng bước được thay đổi”, ông On nói.
Đồng bào dân tộc thiểu số từng bước thay đổi nhận thức về chính sách pháp luật do được các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương tích cực tuyên truyền, phổ biến. |
Quan Sơn là huyện miền núi phía Tây tỉnh Thanh Hóa, có 88 km đường biên giới giáp với nước bạn Lào, gồm 12 đơn vị hành chính, dân số hơn 4.697 người, trong đó hơn 90% là người DTTS sinh sống.
Theo đánh giá của các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương, người dân thiếu kiến thức khoa học, ít áp dụng vào sản xuất, kinh doanh nên đời sống còn nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, tình trạng hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, kết hôn cận huyết thống, tảo hôn còn diễn ra khá phổ biến. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống kinh tế, văn hóa của người dân, mà còn kéo theo những hệ lụy xã hội khác, trong đó có tình trạng trẻ em sinh ra bị dị tật, tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội diễn ra khá phức tạp.
Trước thực trạng này, Phòng Tư pháp huyện Quan Sơn, Công an huyện và các cơ quan có nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật luôn nỗ lực bám sát địa bàn, đổi mới phương pháp tuyên truyền để nâng cao nhận thức pháp luật cho đồng bào DTTS.
Các hình thức tuyên truyền được thực hiện đa dạng thông qua các buổi sinh hoạt đoàn thể, hội nghị, tư vấn pháp luật ở cơ sở, đội ngũ tuyên truyền viên, tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh cơ sở...
Từ đầu năm 2020 đến nay, dù dịch bệnh Covid-19 diễn ra ảnh hưởng chung đến các hoạt động về phát triển kinh tế, các hoạt động xã hội, nhưng bằng nhiều hình thức tuyên truyền cả trực tiếp và gián tiếp như tuyên truyền trên loa phát thanh, tuyên truyền bằng băng rôn, khẩu hiệu, cán bộ tuyên truyền đến tận tổ, xóm thậm chí là hộ gia đình, nên đã có gần 20.000 lượt người tham dự, tiếp cận.
Từng bước thay đổi nhận thức
Để tuyên truyền, nâng cao nhận thức, thay đổi cách nghĩ, cách làm của người dân địa phương, huyện Quan Sơn đã thành lập 94 tổ hòa giải cơ sở tại 94 thôn bản có đông đồng bào DTTS sinh sống.
Theo đánh giá của UBND huyện, hiệu quả hoạt động của các tổ hòa giải đã góp phần giảm tranh chấp, đơn thư khiếu nại, tố cáo. Trong 2 năm 2019-2020, trên địa bàn đã hòa giải thành 116 vụ tranh chấp trong dân cư. Qua đó, tăng tình đoàn kết trong cộng đồng và thay đổi nhận thức của đồng bào DTTS về pháp luật.
Ngoài ra, Phòng Tư pháp huyện Quan Sơn cũng phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Thanh Hóa và UBND các xã tổ chức nhiều buổi trợ giúp pháp lý lưu động miễn phí, đáp ứng nhu cầu trợ giúp, tư vấn về pháp luật của nhân dân.
Huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa từng bước thay đổi tích cực nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước. |
“Cùng với đó, chúng tôi phối hợp với chính quyền địa phương, nhất là gặp gỡ trao đổi với già làng, trưởng bản, giám đốc các HTX. Bởi họ chính là những người gần dân, gắn bó với nhân dân về cả xã hội cũng như các hoạt động sản xuất, kinh doanh để nắm được tâm tư, nguyện vọng và hướng giải quyết thỏa đáng nhất”, ông Phạm Xuân Cường, Trường phòng Tư pháp huyện Quan Sơn cho biết .
Để đạt hiệu quả tuyên truyền cao nhất, trước khi về địa phương tư vấn pháp luật, các cán bộ tư pháp đều dành thời gian tìm hiểu nhu cầu kiến thức pháp luật của nhân dân. Từ thực tiễn đó đã xây dựng kế hoạch, nội dung tuyên truyền phù hợp với đặc thù từng xã, từng thôn, bản.
Đối với những xã đặc biệt khó khăn, các khu dân cư hẻo lánh, có nhiều đồng bào DTTS, công tác tuyên truyền tập trung vào các chính sách dân tộc, dân số, kiến thức về Luật Hôn nhân và Gia đình, bình đẳng giới. Đối với những xã có dự án thu hồi đất, tập trung tuyên truyền những nội dung liên quan đến đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng, khiếu nại, tố cáo.
Với nhân dân các xã, bản trong khu vực biên giới, Phòng Tư pháp phối hợp với các đồn biên phòng đứng chân trên địa bàn huyện, như: Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo, Đồn Biên phòng Tam Thanh, Đồn Biên phòng Mường Mìn tập trung tuyên truyền về chủ quyền an ninh biên giới, triển khai thực hiện Đề án bảo đảm an ninh biên giới phía Tây tỉnh Thanh Hóa, Hiệp định về quy chế biên giới giữa hai nước Việt Nam - Lào; pháp luật về phòng chống ma túy, mại dâm, HIV/AIDS, Luật Biên giới quốc gia; kế hoạch tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân không mua bán, tàng trữ, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ trên địa bàn biên giới với nhiều hình thức phong phú, đa dạng...
Quá trình phổ biến pháp luật cho nhân dân, đồng bào DTTS có sự linh hoạt và lấy những dẫn chứng cụ thể để người dân dễ hiểu, dễ hình dung. Việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào DTTS vùng sâu, vùng xa ở Quan Sơn đã góp phần quan trọng vào việc tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước, phát huy dân chủ của nhân dân, ngăn ngừa, hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn về nhân lực, cơ sở vật chất và những hạn chế nhất định trong việc tiếp cận đồng bào DTTS, nhưng với sự tích cực, khéo léo và sử dụng linh hoạt nhiều biện pháp tuyên truyền, pháp luật sẽ dần đi vào đời sống của đồng bào DTTS trên địa bàn huyện Quan Sơn.
Tiến Đạt